Ως αφορμή αφύπνισης

Σημεία κοινού

Ως αφορμή αφύπνισης

της Άντρης Ευμήδου

Ένα έργο γραμμένο στα 1847 με αρχικό τίτλο Οικογενειακή υπόθεση από τον Αλεξάντρ Οστρόφσκι, στο οποίο σατιρίζει την τάξη των εμπόρων προβάλλοντας την απληστία, την υστεροβουλία και προπάντων την αδίστακτη δράση τους που μπορεί να καταλύσει οποιαδήποτε έννοια ηθικής θυσιάζοντάς την στο βωμό του χρήματος. Ο τρόπος που παρουσιάζονται οι ήρωες προκαλεί τη ρωσική κοινωνία της εποχής και η κυβέρνηση του τσάρου το απαγορεύει.

Στο σύγχρονο κυπριακό ανέβασμα του έργου η διασκευή που έγινε περιείχε πληθώρα άμεσων και έμμεσων αναφορών στην κυπριακή πραγματικότητα παρ’ όλο που διατηρήθηκαν τα ρωσικά ονόματα των χαρακτήρων. Πιο συγκεκριμένα προβάλλουν νοοτροπίες και συμπεριφορές που οδήγησαν στην παρ’ ολίγον χρεοκοπία μας, καθώς ο σκηνοθέτης και η ομάδα του φαίνεται να αντιμετωπίζουν το έργο του Οστρόφκσι ως αφορμή αφύπνισης σε σχέση με το κοινωνικό πλαίσιο που προκάλεσε την κρίση που βιώνουμε σήμερα σε όλα τα επίπεδα. Εικόνες οικείες, προσώπων και σχέσεων που ακροβατούν ανάμεσα στο τραγικά αστείο, το γκροτέσκ και στη σάτιρα.

Η σκηνοθεσία κινήθηκε κυρίως στο επίπεδο της σάτιρας επιχειρώντας κατά διαστήματα μια πιο διεισδυτική προσέγγιση, μέσα από την ξαφνική αποκάλυψη της κρυμμένης όψης, της κυριολεκτικά ζωώδους πλευράς των χαρακτήρων (εντυπωσιακή η κινησιολογική απόδοση), η οποία δημιουργούσε μια πιο σκοτεινή διάθεση. Ταυτόχρονα περιόριζε ασφυκτικά την όποια δυνατότητα αλλαγής, αφού κανείς δεν μπορούσε να ξεφύγει από τη διαφθορά που συνδεόταν με τη λατρεία του χρήματος. Όλοι κινούνταν με γνώμονα το κέρδος, οι πάντες και τα πάντα εξαγοράζονται, ο αδύναμος κατασπαράζεται από τον δυνατότερο τη δεδομένη στιγμή. Αυτή τη «σκληρή πραγματικότητα» φρόντισε να μας υπενθυμίζει με διαφόρους τρόπους ο σκηνοθέτης μέσα από τη δράση, αλλά και διάσπαρτα στοιχεία στον σκηνικό χώρο, όπως για παράδειγμα η οθόνη με εικόνες του βυθού (όπου μοιραία το μικρό ψάρι θα γίνει το γεύμα του μεγαλύτερου). Η υπερβολή και η πολυσημία χαρακτήριζε γενικότερα τον σκηνικό χώρο αποδίδοντας με εύστοχο τρόπο τον μικρόκοσμο της συγκεκριμένης οικογένειας ως κύτταρο της μεγάλης εικόνας μιας κοινωνίας.

Ο Π. Ερωτοκρίτου είχε στη διάθεσή του μια ομάδα ταλαντούχων ηθοποιών που φαίνονταν πολύ πρόθυμοι και ήταν ικανοί να υποστηρίξουν το σκηνοθετικό πλάνο. Η παράσταση ωστόσο παρά το χιούμορ, την πρωτοτυπία της και τη δημιουργική εμπλοκή της ομάδας σε ορισμένα σημεία έχανε τη δυναμική της, με αποτέλεσμα κάποιες σκηνές να κουράζουν είτε λόγω κενής σχηματοποίησης είτε λόγω αδυναμίας του κειμένου. Η επιλογή της κυπριακής διαλέκτου φαντάζομαι είχε ως στόχο να ενισχύσει τις αναφορές στη σύγχρονη κυπριακή κοινωνία, αλλά η ηθελημένη χρήση διαφορετικών ιδιωματισμών δημιούργησε ένα συνονθύλευμα το οποίο δεν ήταν πάντοτε αποτελεσματικό ως θεατρικός λόγος παρ’ όλο που ήταν αντιληπτή η προσπάθεια να αποδοθεί η γλωσσική «ποικιλία» που υπάρχει σήμερα γύρω μας.

Σε στενό οικογενειακό κύκλο του Αλ. Οστρόφσκι

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Fresh Target Theatre Ensemble

Σκηνοθεσία: Πάρις Ερωτοκρίτου, Σκηνικά: Γιώργος Γιάννου, Κίνηση: Παναγιώτης Τοφή, Κοστούμια: Ρέα Ολυμπίου, Φωτισμοί: Αλεξάντερ Γιότοβιτς, Βοηθός Σκηνοθέτις: Νέδη Αντωνιάδη, Μουσική Επιμέλεια: Βασιλική Αναστασίου

Ερμηνεύουν: Παναγιώτα Παπαγεωργίου, Νίκη Δραγούμη, Ανδρέας Παπαμιχαλόπουλος, Γιάννης Μίνως, Στέφανος Πίττας, Ειρήνη Καραγιώργη, Λουκία Πιερίδου.