Όταν η μοναξιά δεν είναι επιλογή…

  • Η μοναξιά είναι πλέον ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπίζεται ως σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας και απαιτεί συντονισμένες παρεμβάσεις
  • Το σπίτι της ΕΚΥΣΥ Καϊμακλίου αγκαλιάζει τους ανθρώπους που είναι μόνοι προσφέροντάς τους χαρά μέσα από τη συντροφιά

Της Ελένης Κωνσταντίνου

«Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι

σαν το ξεχασμένο στάχυ

ο κόσμος γύρω άδειος κάμπος

κι αυτοί στης μοναξιάς το θάμπος

άνθρωποι μονάχοι».

Η μοναξιά, ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικίες, αναδύεται ως ένα παγκόσμιο πρόβλημα και επηρεάζει αρνητικά όχι μόνο την ψυχική τους υγεία, αλλά και τη σωματική. Η πανδημία του κορονοϊού εκτιμάται ότι επιδείνωσε περαιτέρω το πρόβλημα της μοναξιάς, με τους ερευνητές να τονίζουν ότι το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπίζεται πλέον ως σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, που απαιτεί συντονισμένες παρεμβάσεις σε όλα τα στάδια της ζωής. Οι παρεμβάσεις αυτές αποτελούν πλέον θέμα του δημοσίου διαλόγου μετά τη δημοσίευση, στις 27 Ιανουαρίου 2021, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της «Πράσινης Βίβλου σχετικά με τη Γήρανση». Και αν η Πράσινη Βίβλος, έμμεσα προσανατολίζει σε παράταση της συντάξιμης ηλικίας, ταυτόχρονα σημειώνει την ανάγκη διαμόρφωσης υποδομών για ποιοτική μακροχρόνια φροντίδα, την ανάπτυξη προγραμμάτων διά βίου μάθησης κ.α.

Πέραν της ευθύνης του κράτους όμως, καλό είναι να θυμόμαστε πως μια κουβέντα, ένας καλός λόγος πολλές φορές αποτελούν βάλσαμο για συνανθρώπους μας που νιώθουν ξεχασμένοι και που το να είναι μόνοι δεν είναι δική τους επιλογή.

 

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν συναντούν ποτέ άλλους ανθρώπους

«Η λύπη ενός παιδιού ενδιαφέρει τη μητέρα του, η λύπη ενός νέου ενδιαφέρει μια νέα, η λύπη ενός γέρου δεν ενδιαφέρει κανέναν», έγραφε ο Βίκτωρ Ουγκώ τον 19ο αιώνα. Και όσο και αν θα θέλαμε να τον διαψεύσουμε, τα στοιχεία μιας σειράς ερευνών, για διαφόρους λόγους, τον επι­βεβαιώνουν.

Τα άτομα που βρίσκονται στην τρίτη ηλικία έχουν βιώσει ένα σύνολο από απώλειες στη ζωή τους, που αυξάνουν τα επίπεδα της μοναξιάς και της απομόνωσης που βιώνουν, αναφέρουν οι επαγγελματίες υγείας. Η απουσία φίλων και γνωστών, ο θάνατος του/της συζύγου, καθώς και η μείωση της κινητικότητας, με συνέπεια τον πε­ριορισμό των κοινωνικών συναναστροφών οδη­γούν σε αύξηση της μοναξιάς.

Η πανδημία έχει οξύνει ακόμη περισσότερο το πρόβλημα της μοναξιάς. Η διεθνής διάσταση του προβλήματος της μοναξιάς και της απομόνωσης στην τρίτη ηλικία και ο ρόλος της πανδημίας στη μεγέθυνση του προβλήματος καταγράφεται και στη δεύτερη έκθεση της Ένωσης Les Petits Frères des Pauvres με τίτλο «Μοναξιά και απομόνωση στους άνω των 60 στη Γαλλία το 2021»: μισό εκα­τομμύριο ηλικιωμένοι στη χώρα ζουν σε κατά­σταση «κοινωνικού θανάτου». Αυτό σημαίνει ότι δεν συναντούν ποτέ ή σχεδόν ποτέ ανθρώπους. Ο αριθμός τους έχει αυξηθεί κατά 77% τα τελευταία τέσσερα χρόνια και η κατάστασή τους έχει επιδει­νωθεί λόγω της πανδημίας της COVID-19.

Πρόσφατη αμερικανική έρευνα καταδεικνύει επίσης ότι έως το ένα τρίτο του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες βιώνει περιστασιακά μονα­ξιά, ενώ για έναν στους δώδεκα ανθρώπους η μοναξιά είναι μόνιμη και τόσο έντονη που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας.

Για τους ενήλικες διαπιστώθηκε ένα χάσμα στην Ευρώπη, καθώς στις βόρειες χώρες η μονα­ξιά εκτιμήθηκε στο 2,9% των νεαρών ενηλίκων, το 2,7% των μεσηλίκων και το 5,2% των ηλικι­ωμένων, έναντι πολύ υψηλότερων ποσοστών στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης (7,5%, 9,6% και 21,3% αντίστοιχα). Τα συμπεράσματα αυτά επιβεβαιώνουν και στοιχεία του Παγκόσμιου Ορ­γανισμού Υγείας που σημειώνει ότι η πανδημία έχει επιβαρύνει την ψυχική υγεία των ηλικιωμέ­νων, έχει υποβαθμίσει τη φροντίδα που λαμβά­νουν και έχει περιορίσει τον κοινωνικό τους ρόλο.

Η μοναξιά σκοτώνει τον ηλικιωμένο

Η κυρία Μαρία μένει μόνη της. Είναι συ­νταξιούχος και κάποια προβλήματα υγείας που έχει δεν την βοηθούν στο να διακινεί­ται εύκολα. Έχασε τον σύζυγό της πριν από ενάμιση χρόνο περίπου, παιδιά δεν έχουν. Η αδελφή της επίσης απεβίωσε πριν από τρία χρόνια.

Μόνη χωρίς συγγενείς στενούς. Οι επι­σκέψεις στο σπίτι της μετρημένες. Όπως μας αναφέρει, έρχεται μόνο καμιά γειτόνισσα για να πιουν τον καφέ τους και μια κοπέλα που τη βοηθάει μόνο για λίγες ώρες. Όταν μας μιλά βγάζει παράπονο για τις μαζεμένες δυ­σκολίες και για το γεγονός ότι της λείπει η ανθρώπινη επαφή, η κουβέντα, ο καλός ο λόγος που και αυτός είναι μετρημένος στις μέρες μας. Τα ζητήματα με την υγεία της που τη δυσκολεύουν στην κίνηση επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την προσπάθειά της να κοινωνικοποιηθεί, να μπορέσει να πάει μια βόλτα στη γειτονιά ή να μπορέσει να συνυ­πάρξει με άλλους. Η μοναξιά για την κυρία Μαρία δεν είναι επιλογή, αποτελεί όμως την καθημερινότητά της.

Λίγα σπίτια πιο κάτω μένει η κυρία Γεωρ­γία, χήρα και αυτή. Όπως μας αναφέρει, δεν ευτύχησε με τον σύζυγό της να κάνουν παι­διά. Σήμερα μένει μόνη της, με τα ανίψια της να την επισκέπτονται κάποιες φορές. Ωστόσο, όπως μας δηλώνει με παράπονο, η μοναξιά επί καθημερινής βάσεως δεν παλεύεται. «Πό­σες ώρες μπροστά από την τηλεόραση, πόσες κουβέντες να πεις με τις γειτόνισσες; Οι πε­ρισσότεροι έχουν αποβιώσει, άλλοι πήγαν στο γηροκομείο, τα σπίτια τους ενοικιάζονται από αλλοδαπούς, δεν μιλάνε Ελληνικά, δεν μπο­ρώ να κάτσω να πω δυο κουβέντες μαζί τους.

Δίπλα μένει μια κοπέλα από τις Φιλιππί­νες, κάποτε μιλάμε, αλλά δουλεύει και αυτή πολλές ώρες. Με ρωτά, γιαγιά θέλεις να σου φέρω κάτι από τον μπακάλη;»

Ο κύριος Κώστας ζητά από τον κόσμο να στέκεται κοντά στους ηλικιωμένους αφού τα προβλήματά τους είναι πολλά. «Ο ηλικιωμέ­νος, ακόμα και αν δεν έχει οικονομικό πρό­βλημα, έχει ανάγκη από συντροφιά. Η μονα­ξιά σκοτώνει τον ηλικιωμένο.

Υπάρχουν άνθρωποι που χαίρονται όταν τους πιάνεις ένα τηλέφωνο, αυτό μετρά. Εμέ­να μου φτάνει έστω και ένα τηλεφώνημα από τα παιδιά μου για να νιώσω καλά. Τώρα με τον κορονοϊό είναι δύσκολα τα πράγματα».

Ο εγκλεισμός επιβάρυνε την ψυχική υγεία των συνταξιούχων

 

Ο Γ.Γ. της ΕΚΥΣΥ, Κώστας Σκαρπάρης, δή­λωσε στη «Χαραυγή» ότι το πρόβλημα της μοναξιάς που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, λόγω και της έλλειψης συγκροτημένων προγραμμάτων κοινωνικο­ποίησης, είναι πολύ μεγάλο. Ιδιαίτερα μετά την πανδημία του κορονοϊού είναι πολλοί οι ηλικιωμένοι που κλείστηκαν στα σπίτια τους, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται ακόμη πε­ρισσότερο η ψυχική τους υγεία, αλλά και η οικονομική τους κατάσταση. Ενδεικτικά ανέ­φερε πως πολλοί ηλικιωμένοι χρησιμοποιούν σόμπες υγραερίου για θέρμανση, ωστόσο η τιμή του κυλίνδρου αυξάνεται συνεχώς, με τους συνταξιούχους να χρειάζονται γύρω στα 200 ευρώ μηνιαίως για το σκοπό αυτό. Από τη μια η μοναξιά, ο εγκλεισμός και από την άλλη η στενή οικονομική κατάσταση δυστυχώς οδηγεί τους συνταξιούχους μας στην απόγνω­ση, επισημαίνει ο Κώστας Σκαρπάρης.

Το σπίτι της ΕΚΥΣΥ Καϊμακλίου που ιδρύ­θηκε το 2007 αποτελεί ένα «καταφύγιο» για τους ανθρώπους που είναι μόνοι, δήλωσε ο Κώστας Σκαρπάρης. Πρόκειται για πρωτοβου­λία μιας ομάδας ανθρώπων που αγκαλιάζει αυτούς τους ανθρώπους προσφέροντάς τους χαρά μέσα από τη συντροφιά. Τα προγράμμα­τα που προσφέρει, ανέφερε, δίνουν την ευκαι­ρία στους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας και κυρίως στις γυναίκες να συναναστρέφονται μεταξύ τους. Εκεί θα βρεθούν, θα μιλήσουν, θα μαγειρέψουν, θα προσφέρουν με τη σειρά τους εθελοντικά σε άλλους συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη.

Η υπεύθυνη για το Σπίτι της ΕΚΥΣΥ, κα Σταυρούλα Φιλίππου και η ομάδα που εθελο­ντικά λειτουργεί το «Σπίτι» φροντίζουν για τη διοργάνωση μιας σειράς δραστηριοτήτων που κρατούν τους συνταξιούχους σε εγρήγορση και βοηθούν στην κοινωνικοποίησή τους.

Το Σπίτι της ΕΚΥΣΥ διοργανώνει κάθε Σάβ­βατο τόμπολα και πολλές επετειακές εκδηλώ­σεις. Στο πλαίσιο αυτό διατηρούν την -καλά γνωστή- χορωδία της ΕΚΥΣΥ, ενώ ανέβασαν και θεατρικές παραστάσεις. Το «Σπίτι» επισκέ­πτονται κατά καιρούς γιατροί που ενημερώ­νουν τους ηλικιωμένους για διάφορα θέματα, ενώ οργανώνονται και πολλές άλλες συζητή­σεις για θέματα που τους ενδιαφέρουν.

Το «Σπίτι» οργανώνει εκδρομές και συντο­νίζει την αξιοποίηση των προγραμμάτων επι­χορηγημένων διακοπών ώστε ακόμα και όσοι είναι μόνοι τους να έχουν παρέα. Η ομάδα των εθελοντών μαγειρεύει στο «Σπίτι» για οικογέ­νειες που έχουν ανάγκη, ενώ ετοιμάζουν κατά καιρούς χειροτεχνίες που είτε προσφέρουν σαν δωράκια σε διάφορες εκδηλώσεις, είτε τις πωλούν για να ενισχύσουν οικογένειες που έχουν ανάγκη. Το πιο σημαντικό είναι ότι το «Σπίτι» είναι ανοιχτό κάθε μέρα, ώστε να μπο­ρούν να περνούν εκεί την ώρα τους με παρέα οι συνταξιούχοι.

Σύμφωνα με τον Κώστα Σκαρπάρη, το Σπί­τι της ΕΚΥΣΥ αποτελεί μια συμβολική κίνηση. Πρόσθεσε ωστόσο πως αυτό δεν είναι αρκετό και θα πρέπει η Πολιτεία να αγγίξει με πιο ζεστό τρόπο τα ζητήματα που αφορούν τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy