Όταν βιώματα και συναισθήματα γίνονται έργο τέχνης

Με το μνημειακό γλυπτό «ο γέρο Παντελής…», η εικαστικός Πόπη Νικολάου δημιουργεί με τους συνεργάτες της νοσταλγικές μνήμες από τον κόσμο των παππούδων της Κύπρου που συνεχώς λιγοστεύουν…

Όταν ο απλός κόσμος που δεν έχει εξειδικευμένες γνώσεις γύρω από τη ζωγραφική, τη γλυπτική ή άλλες μορφές καλλιτεχνικής δημιουργίας, αγαπήσει ένα έργο τέχνης, αυτό σημαίνει ότι το δημιούργημα εκφράζει κάτι από τον δικό του συναισθηματικό κόσμο κι ακόμα ότι ο καλλιτέχνης έχει πετύχει το σκοπό του.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει με το τελευταίο μνημειακό γλυπτό έργο που κοσμεί εδώ και λίγο καιρό τη Λεμύθου, τη μικρή κοινότητα της Μαραθάσας με τη μακρόχρονη ιστορία στους τομείς της Παιδείας και του Πολιτισμού.

 

Δημιουργός του έργου, η εικαστικός-καθηγήτρια Τέχνης Πόπη Νικολάου, η οποία με μια σειρά προηγούμενων έργων που δημιούργησε με μαθητές της («Μετανάστες», «Ειρήνη», «Ο Θρήνος της Μάνας του αγνοούμενου παιδιού») κατάφεραν, αντιπροσωπεύοντας την Κύπρο, να κερδίσουν πρώτα βραβεία και άλλες σημαντικές διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς.
«Ο γέρο Παντελής και ο γάτος Ρούλης», όπως τιτλοφορείται το τελευταίο αυτό δημιούργημα της Πόπης Νικολάου, με μια πρώτη ματιά μοιάζει να παραπέμπει σε παιδικό παραμύθι. Όμως, δεν είναι έτσι. Πρόκειται για ένα έργο με βαθύ συναισθηματισμό και πολλά μηνύματα που αγγίζουν τον καθένα μας…
«Φυσιογνωμικά αντιπροσωπεύει τον όποιο γέροντα της Κύπρου… τον παλιό τον αυθεντικό άνθρωπο, με τα κόκκινα μάγουλα που εκπέμπουν τις καλοσύνες του, με τη σοφία του που βγαίνει μέσα από τις ιστορίες που διηγείται… Εκείνη η στόφα των ανθρώπων που συνεχώς λιγοστεύουν…» μας λέει η Πόπη Νικολάου εξηγώντας μας το πώς προέκυψε αυτό τα έργο. «Έχω όμως και πολύ όμορφες, νοσταλγικές αναμνήσεις από τον δικό μου παππού που μπορεί να μη μοιάζει φυσιογνωμικά με τον γέρο Παντελή, αλλά όμως είχε αυτή την ηρεμία, την αξιοπρέπεια… Τον παππού μου τον Στέλιο που με έμαθε ότι ο άνθρωπος πρέπει να αγωνίζεται και να έχει στόχους, αλλά όχι πατώντας επί πτωμάτων, που πρέπει να σέβεται και να εκτιμά…»
Ειδικότερα στη Λεμύθου, όπως επισημαίνει, υπάρχουν ακόμα τέτοιοι άνθρωποι… «Πρόσχαροι, δοτικοί… και είναι αυτοί που δημιουργούν και το χαρακτήρα της περιοχής η οποία από μόνη της σου προσφέρει μια γαλήνη, μέσα από το τοπίο, τη δροσιά του πρωινού, τις ήρεμες φυσιογνωμίες των ανθρώπων…»
Όπως εξομολογείται, με αυτό το έργο ίσως να ήθελε να ξεφύγει κάπως από αυτά που δημιούργησε μέχρι τώρα με τους μαθητές της, που είχαν κυρίως κοινωνικά μηνύματα και άγγιζαν κάποιες πανανθρώπινες αξίες. Οι μετανάστες, που διωγμένοι από τις πατρίδες τους αναζητούν καταφύγιο σε άλλες χώρες αλλά βουλιάζουν οι βάρκες τους και ξεβράζονται τα νεκρά σώματά τους σε κάποια ακτή… το περιστέρι της ειρήνης που απλώνει τα φτερά του και καλεί τον κάθε άνθρωπο να ενώσει τα χέρια και με μια γροθιά να αντισταθεί στους πολέμους και την παγκόσμια τρομοκρατική απειλή… η μάνα του κάθε αγνοούμενου παιδιού που χάθηκε εξαιτίας του πολέμου και κανείς δεν γνωρίζει τι απέγινε…
«Με τον γέρο Παντελή… βγάζουμε πάνω από όλα συναισθήματα από δικά μας βιώματα…» λέει η Πόπη Νικολάου.

 

Δημιουργία μέσα από το 7ο Art Camp της Λεμύθου

Το έργο δημιουργήθηκε στα πλαίσια του Art Camp που διοργανώνεται για έβδομη χρονιά στη Λεμύθου και επιχορηγείται από την ιστορική Εμπορική Σχολή Μιτσή. Όπως μας εξηγεί η Πόπη Νικολάου, ο Επιθεωρητής Τέχνης της Μέσης Εκπαίδευσης καλεί κάθε χρόνο κάποιους καθηγητές Τέχνης να πάνε στη Λεμύθου και να κάνουν κάποια μαθήματα στα παιδιά. Υπάρχουν διάφορα εργαστήρια… ζωγραφικής, γλυπτικής, χαρακτικής κ.λπ. και ο κάθε καθηγητής θα πρέπει να πει τι περίπου θα κάνει.
«Ήθελα να κάνω κάτι μνημειακό που θα μείνει σε κάποιον εξωτερικό χώρο εκεί στη Λεμύθου. Σκέφτηκα, λοιπόν, μια φιγούρα να κάθεται σε ένα παγκάκι… Και ήταν αρχικά ο παππούς και στη συνέχεια βάλαμε και τον γάτο ενώ του χρόνου θα προστεθεί κι ο εγγονός που θα ακουμπά στο χέρι του παππού…» αναφέρει η δημιουργός, επισημαίνοντας ότι θα μπορούσε το έργο να εξελιχθεί σε ένα μεγάλο γλυπτό με την πρόσθεση κάθε χρόνο και κάποιων νέων φιγούρων…
«Η προοπτική που βλέπω σ’ αυτό το έργο είναι να προστεθούν σταδιακά και άλλα εγγονάκια να παίζουν γύρω από τον παππού με παιχνίδια που μεγάλωσαν προηγούμενες γενιές, μεταφέροντας εικόνες από το παρελθόν…»
Το γλυπτό αγαπήθηκε πριν ακόμα τελειώσει. Προκαλεί τους περαστικούς και ιδιαίτερα τα παιδιά να πάνε κοντά και να αγκαλιάσουν τον παππού… Κι αυτό γίνεται… πάνε εκεί και βγάζουν φωτογραφίες… άλλοι αγκαλιάζουν απλώς τον παππού, άλλοι τον φιλούν, μια γυναίκα έσκυψε και κάτι του λέει στ’ αυτί… Ο καθένας εκφράζεται με τον δικό του τρόπο… όπως θα ένιωθε κοντά στον δικό του παππού…

 

Αυτοί που βοήθησαν στο έργο

Μιλώντας για τους ανθρώπους που την βοήθησαν στη δημιουργία του «γέρο Παντελή», η Πόπη Νικολάου επισημαίνει ιδιαίτερα την καθοριστική συμβολή «δύο υπέροχων μαθητριών με αξιοπρέπεια και ταπεινότητα που μέσα από την πολύτεκνη οικογένειά τους έμαθαν ό,τι έμαθα κι εγώ από το παππού μου…» Είναι οι δίδυμες αδελφές Μαρία και Δήμητρα Ευαγόρου, μαθήτριες της Α’ Λυκείου, «πολύ ταλαντούχα παιδιά που πιστεύω ότι στο τέλος θα γίνουν καλλιτέχνες».
Είναι όμως και ο Βαλεντίνος, «ένα καταπληκτικό νέο παιδί που βοήθησε ποικιλότροπα και με πολύ μεράκι στη δημιουργία του έργου κι ελπίζω να αποφασίσει να πάει να σπουδάσει γιατί είμαι σίγουρη ότι μπορεί να γίνει ένας πολύ καλός γλύπτης».
Τη δική της σημαντική συμβολή είχε και «η Μαρία της Γραμματείας του σχολείου… ένα ανήσυχο πνεύμα, δουλευταρού και που νοιάζεται πολύ για το σχολείο… και πιστεύω ότι αν όλα τα σχολεία είχαν δυο τρεις τέτοιους ανθρώπους όλα θα ήταν διαφορετικά…»

Χρήστος Χαραλάμπους