Ουκρανία: Θα χρησιµοποιηθούν πυρηνικά όπλα;

Του
Βαγγέλη Χωραφά*

 

Είναι δυνατόν να γίνει ένας πυρηνικός πόλεµος; Η απάντηση είναι ναι, αφού πολλές χώρες κατέχουν πυρηνικά όπλα. Είναι πιθανόν; Η απάντηση είναι όχι. Είναι πιο πιθανό από ό,τι στο παρελθόν; Κανένας δεν µπορεί να απαντήσει µε βεβαιότητα, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχουν µεγαλύτερες πιθανότητες.

Ο Βλαντιµίρ Πούτιν αποκάλυψε πώς οι ρωσικές πυρηνικές δυνάµεις έχουν τεθεί σε κατάσταση συναγερµού. Για να καταλάβουµε εάν η απειλή είναι σοβαρή ή όχι, είναι απαραίτητο να κατανοήσουµε το πώς οι Ρώσοι, και οι Σοβιετικοί πριν από αυτούς, αντιλαµβάνονται τον πυρηνικό πόλεµο.

Το σοβιετικό δόγµα βασίστηκε στο «δεύτερο πλήγµα»: τα πυρηνικά όπλα χρησιµοποιούνται ως αντίποινα, µόνο αν πρώτα τα χρησιµοποιήσουν οι αντίπαλοι. Η στιγµή του Ψυχρού Πολέµου που εµφανίστηκε µεγαλύτερος κίνδυνος πυρηνικού πολέµου, εκτός από τη γνωστή πυραυλική κρίση της Κούβας το 1962, ήταν η κρίση των ευρωπυραύλων, όταν το ΝΑΤΟ ανέπτυξε νέα οπλικά συστήµατα (τους βαλλιστικούς πυραύλους Pershing 2 και τους πυραύλους κρουζ Gryphon) στη Γερµανία, το Ηνωµένο Βασίλειο, την Ολλανδία και την Ιταλία. […] Στη µετασοβιετική εποχή, οι στρατηγικές πυρηνικές δυνάµεις της Ρωσίας τέθηκαν σε πολεµικό συναγερµό τουλάχιστον άλλες τρεις φορές: κατά τη διάρκεια του πολέµου µεταξύ της Αρµενίας και του Αζερµπαϊτζάν το 1993, κατά τη διάρκεια του αποτυχηµένου πραξικοπήµατος κατά του Γιέλτσιν το 1993 και το 1995 όταν ένας πύραυλος Northern Lights που εκτοξεύτηκε από τη Νορβηγία παρερµηνευόταν ως βαλλιστικός πύραυλος.

Με τον Βλαντιµίρ Πούτιν, τα πράγµατα έχουν αλλάξει µόνο εν µέρει. Το δόγµα δεν άλλαξε ποτέ επίσηµα. Η χρήση στρατηγικών πυρηνικών όπλων κατά των δυτικών χωρών και των ΗΠΑ θεωρείται µόνο ως απάντηση σε µια επίθεση των ΗΠΑ στη Ρωσία. Όµως στον τελευταίο εκσυγχρονισµό του δόγµατος, προβλέπεται πυρηνική απάντηση και κατά της χρήσης συµβατικών όπλων. Αλλά το νόηµα δεν αλλάζει. […] Τίποτα από αυτά δεν ισχύει για τον πόλεµο στην Ουκρανία. Ο ουκρανικός στρατός, στην καλύτερη περίπτωση, είναι ικανός να αντέξει την επίθεση, αλλά δεν έχει την ικανότητα να συντρίψει τον εχθρό, ούτε να εισβάλει στη Ρωσία.

Σύµφωνα µε κάποιους Αµερικανούς ειδικούς, οι Ρώσοι µπορεί να µην έχουν κοινοποιήσει µια επιλογή προληπτικής χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων. Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα περίµεναν να χάσουν τη µάχη ή να δεχθούν εισβολή, αλλά αν εκτιµούσαν ότι ο πόλεµος γυρίζει προς το χειρότερο (επειδή διαρκεί πολύ ή δηµιουργείται ένας µεγάλος συνασπισµός εχθρικών κρατών), θα µπορούσαν να χρησιµοποιήσουν ένα ή περισσότερα τακτικά πυρηνικά όπλα και να περιµένουν τον εχθρό να καθίσει αµέσως στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων. Αν αυτό ισχύει, ο πιο πιθανός στόχος θα ήταν η Ουκρανία. Αυτό είναι ένα πολύ απίθανο σενάριο, που δεν προέρχεται από ρωσικές πηγές, αλλά όχι αδύνατο.

Υπάρχουν επίσης αναλυτές στη ∆ύση που θεωρούν ότι ο Πούτιν µπορεί να υιοθετήσει το «δόγµα του τρελού». ∆ηλαδή, δεν µπορεί να αποκλειστεί ότι στόχος µιας περιορισµένης πυρηνικής επίθεσης να είναι µια χώρα του ΝΑΤΟ χωρίς πυρηνικά όπλα, όπως η Πολωνία, οι Βαλτικές ή η Νορβηγία. Σε µια τέτοια περίπτωση, ο Πούτιν θα έπαιζε το χαρτί του «τρελού» και θα ανάγκαζε έναν εχθρό που δεν σκέφτεται πλέον να κλιµακώσει τα πυρηνικά αντίποινα να απαιτήσει αµέσως ειρήνη, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, για να αποφύγει περαιτέρω «τρελές» ενέργειες. Αυτή είναι µια ακόµη λιγότερο πιθανή υπόθεση, αλλά µαθηµατικά δεν µπορεί να αποκλειστεί.

Για να ακυρωθούν αυτά τα σενάρια, όσο απίθανα και αν είναι, δεν υπάρχει άλλος δρόµος από τις διαπραγµατεύσεις. ∆ιαπραγµατεύσεις για τον τερµατισµό του πολέµου στην Ουκρανία. Αλλά και διαπραγµατεύσεις για να λυθούν τα θέµατα ασφάλειας της Ρωσίας […]. Είναι όµως ο Τζο Μπάιντεν ικανός να το καταφέρει; Αυτό δύσκολα µπορείς να το περιµένεις από κάποιον που εκφράζεται µε όρους όπως: «Η µόνη εναλλακτική στις κυρώσεις είναι ο Γ’ Παγκόσµιος Πόλεµος». Αλλά οι πιθανότητες να συµβεί αυτός ο πόλεµος είναι µηδαµινές. Προς το παρόν.

*∆ιευθυντής της ιστοσελίδας γεωπολιτικής geoeurope

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy