Παγκόσμια απειλή η φυματίωση

Αυξητική τάση των κρουσμάτων στην Κύπρο, 59 περιστατικά καταγράφηκαν το 2016

Στις 24 Μαρτίου το 1882, ο Ρίμπερτ Κοχ ανακοίνωσε την ανακάλυψη του αιτίου της φυματίωσης.

Εκατόν τριάντα πέντε (135) χρόνια μετά, το παγκόσμιο συνεχίζει να παλεύει με την ασθένεια, η οποία το 2015 κτύπησε, σύμφωνα με τα στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, 10.4 εκατομμύρια ανθρώπους. Μια νόσος που θεωρείτο ξεχασμένη, την τελευταία δεκαετία έκανε δυναμική επανεμφάνιση. Χρόνο με το χρόνο τα κρούσματα αυξάνονται ανά το παγκόσμιο. Και η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση του κανόνα.

Της Μαρίνας Κουμάστα

Η φυματίωση, σύμφωνα με τον Διευθυντή της Πνευμονολογικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, Δρα Ανδρέα Γεωργίου, συνεχίζει να αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα δημόσιας υγείας κυρίως λόγω της χαλάρωσης των μέτρων ελέγχου της νόσου, της αυξημένης μετανάστευσης, της έξαρσης του ΑΙDS, της αύξησης των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού και των πολυανθεκτικών μορφών της ασθένειας. Ενδεικτικά είναι τα νούμερα, όπως καταγράφονται στη Μονάδα Επιτήρησης Λοιμώδων Νοσημάτων του Υπουργείου Υγείας: Τα τελευταία δέκα χρόνια, εμφανίζονται γύρω στα 50 νέα περιστατικά ετησίως με τη συντριπτική τους πλειοψηφία να αφορούν αλλοδαπούς.

Πιο αναλυτικά:

• Tο 2006 στην Κύπρο παρουσιάστηκαν συνολικά 37 περιστατικά. Από αυτά, τα 9 αφορούσαν Κύπριους και τα 28 αλλοδαπούς
• Το 2007, παρουσιάστηκαν 42 περιστατικά, (11 Κύπριοι-31 αλλοδαποί)
• Το 2008 καταγράφηκαν 50 περιστατικά εκ των οποίων τα 6 αφορούσαν Κύπριους και τα 44 αλλοδαπούς
• Το 2009 τα περιστατικά ανήλθαν στα 55 (11 Κύπριοι, 44 αλλοδαποί)
• Το 2010 καταγράφηκαν 61 περιστατικά εκ των οποίων τα 12 αφορούσαν Κύπριους και τα 49 αλλοδαπούς
• Το 2011 τα περιστατικά ανήλθαν στα 55 (9 Κύπριοι, 46 αλλοδαποί)
• Το 2012 καταγράφηκαν 69 περιστατικά εκ των οποίων τα 18 αφορούσαν Κύπριους και τα 51 αλλοδαπούς
• Το 2013 τα νέα περιστατικά φυματίωσης ήταν 41, που αφορούσαν 7 Κύπριους και 34 αλλοδαπούς
• Το 2014 καταγράφηκαν 40 περιστατικά, (7 Κύπριοι, 33 αλλοδαποί)
• Το 2015 στην Κύπρο παρουσιάστηκαν 53 περιστατικά από τα οποία τα 7 αφορούσαν Κύπριους και τα 46 αλλοδαπούς
• Το 2016 καταγράφηκαν 59 περιστατικά εκ των οποίων τα 6 αφορούσαν Κύπριους και τα 53 αλλοδαπούς.

Η φυματίωση, όπως εξηγεί ο Δρ Γεωργίου, είναι μεταδοτική μολυσματική ασθένεια που προκαλείται από διάφορα είδη μυκοβαρκτηριδίων, κυρίως από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Προσβάλλει κυρίως τον πνεύμονα, αλλά είναι δυνατό να προσβάλει και άλλα όργανα του ανθρώπινου σώματος (εξωπνευμονικές μορφές). Η μετάδοση της νόσου γίνεται κυρίως αερογενώς με σταγονίδια που εκπέμπονται και διαχέονται με το βήχα, το φτάρνισμα ή κατά τη διάρκεια ομιλίας από άτομα που πάσχουν από ενεργό πνευμονική φυματίωση. Υπολογίζεται ότι κάθε άτομο με ενεργό πνευμονική φυματίωση χωρίς θεραπεία μολύνει 10 με 15 άτομα κάθε χρόνο, από τα οποία 2 ή 3 θα νοσήσουν.
Το 60% των νέων περιπτώσεων φυματίωσης για το 2015 καταγράφηκε στην Ινδία, την Κίνα, την Ινδονησία, το Πακιστάν, τη Νιγηρία και τη Νότιο Αφρική.

Από τα πιο συχνά θανατηφόρα νοσήματα
Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά το 2016 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2015 καταγράφηκαν 10.4 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ασθενών με φυματίωση σε παγκόσμιο επίπεδο (56% άνδρες, 34% γυναίκες, 10% παιδιά) και 1.8 εκατομμύρια θάνατοι από τη νόσο, η οποία αποτελεί ένα από τα δέκα πιο συχνά θανατηφόρα νοσήματα παγκοσμίως για το 2015. Διαπιστώθηκε επίσης συνλοίμωξη φυματίωσης και HIV (AIDS), σε 1.2 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ασθενών. (0.4 εκατομμύρια θάνατοι αφορούν ασθενείς με συνλοίμωξη). Παράλληλα, διαπιστώθηκαν 480.000 νέες περιπτώσεις πολυανθεκτικής φυματίωσης το 2015, με δυνατότητα μόνο ένας στους πέντε ασθενείς με πολυανθεκτική φυματίωση να έχει πρόσβαση σε θεραπευτική αγωγή.

Όπως εξηγεί σε ενημερωτικό της δελτίο η πνευμονολογική κλινική, η αύξηση των ποσοστών φυματίωσης ανά το παγκόσμιο οφείλεται κυρίως στην «αυξημένη μετανάστευση, τη χαλάρωση των μέτρων ελέγχου της φυματίωσης, άλλους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, τη φτώχεια, τη διαβίωση σε ιδρύματα, την επιδημία του AIDS, τη μη συμμόρφωση στη θεραπεία ατόμων που νοσούν, τη χαλάρωση των μέτρων ελέγχου, την πολυανθεκτική και εκτεταμένη ανθεκτική φυματίωση».

Αποτελεί εξάλλου διαπίστωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το γεγονός ότι τα κράτη δεν χρηματοδοτούν επαρκώς τα Προγράμματα Καταπολέμησης της Φυματίωσης τη στιγμή που η θεραπεία είναι φθηνή. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι 49 εκατομμύρια ανθρώπινες ζωές σώθηκαν μεταξύ των ετών 2000-2015 λαμβάνοντας την ενδεδειγμένη θεραπεία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι κύριοι στόχοι παγκοσμίως για την αντιμετώπιση της νόσου ήταν περιορισμός της νοσηρότητας και της θνητότητας της νόσου κατά 50% μεταξύ των ετών 2006-2015, ο περιορισμός της θνητότητας κατά 90% μεταξύ των ετών 2015-2030, ο περιορισμός της νοσηρότητας κατά 80% μέχρι το 2030 και η εκρίζωση της νόσου μέχρι το 2050.

Ανάγκη για δημιουργία νέου σανατορίου
Οι πνευμονολόγοι του Νοσοκομείου της Λευκωσίας τονίζουν την ανάγκη για δημιουργία νέου σανατορίου, ώστε οι ασθενείς να θεραπεύονται σε συνθήκες ιατρικά και κοινωνικά αποδεκτές. Εισηγούνται ταυτόχρονα την υιοθέτηση νομοθεσίας για έλεγχο των οικονομικών μεταναστών από χώρες της ΕΕ με υψηλή επίπτωση φυματίωσης. Μνεία κάνουν και στην αδήριτη ανάγκη για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών υγείας αλλά και των πολιτών γενικά.

Η φυματίωση μέσα από το χρόνο

• Θανατηφόρος λοιμώδης νόσος κατά την
αρχαιότητα…
• Κυριότερη λοιμώδης αιτία θανάτου τον 20ό αιώνα…
• Στο κατώφλι του 21ου αιώνα 2η λοίμωδης αιτία θανάτου μετά την HIV λοίμωξη

Συμπτώματα
Η φυματίωση είναι μια ασθένεια που ξεκινάει κατά κανόνα πολύ ύπουλα και τα συμπτώματά της μοιάζουν με κοινή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, δηλαδή με πυρετό (συχνότερα με δέκατα), βήχα, αιμόπτυση, νυκτερινούς ιδρώτες, απώλεια βάρους και αδυναμία. Να σημειωθεί ότι η μετάδοση της νόσου γίνεται κατά κύριο λόγο (95% και πλέον) μέσω μικροσταγονιδίων, τα οποία αποβάλλει το νοσούν άτομο με το βήχα, το φτάρνισμα ή την έντονη ομιλία και το γέλιο, και τα οποία μπορεί να εισπνευσθούν από άτομα που βρίσκονται σε σχετική εγγύτητα, σε μη καλά αεριζόμενους χώρους.