Παιδείας «νόμοι» στον 21ο αιώνα

• Ένας αποτελεσματικός τρόπος διαπαιδαγώγησης είναι να εφαρμόζει κανείς στην πράξη τις συμβουλές που σκοπεύει να δώσει στους μαθητές
• Ο «επιμελητής της παιδείας» έχει αντικατασταθεί με τον «χρωστώ σου χάρην, έλα μέσα»
• Το σχολείο εστιάζει αποκλειστικά στην αποστήθιση πληροφοριών εκ μέρους των μαθητών με στόχο την επιτυχία τους στις εξετάσεις
• Το πλαίσιο σωστής και ασφαλούς περιήγησης στα κοινωνικά δίκτυα και στο διαδίκτυο γενικότερα ψάχνει ακόμα το δρόμο ένταξης στις διαδικασίες και στην αγωγή των μαθητών μας
• Η γνώση, η παιδεία, δεν πρέπει να μεταφέρεται μόνο προς τον μαθητή, αλλά μεταφέρεται και πρέπει να μεταφέρεται και στο σπίτι
• Καιρός να μετατραπεί το εκπαιδευτικό σύστημα σε πάροχο δεξιοτήτων ζωής, οι οποίες θα είναι χρήσιμες σε κάθε άνθρωπο  

Η ΠΑΙΔΕΙΑ αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι κάθε κοινωνίας και διαδραµατίζει καθοριστικό ρόλο όχι µόνο στη διαµόρφωση των µελλοντικών πολιτών, αλλά και στο κοινωνικό γίγνεσθαι γενικότερα. Πρόκειται για έναν από τους σηµαντικότερους φορείς κοινωνικοποίησης µαζί µε την οικογένεια. […] Έχει, άλλωστε, αποφασιστεί επιστηµονικώς και επισήµως πως η παιδεία δεν πρέπει να αρκείται µόνο στη µετάδοση γνώσεων στους νεαρούς µαθητές, αλλά να φροντίζει και για την ανάπτυξη των νοητικών και ψυχοσωµατικών δεξιοτήτων τους, να καλλιεργεί ολοκληρωµένες και υπεύθυνες προσωπικότητες, ανεξαρτήτως φύλου και καταγωγής. […]

Υποτίµηση του ρόλου των παιδαγωγών

Για να µπορέσουν οι νόµοι να συµβάλλουν αποτελεσµατικά στη θεµελίωση της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, ήταν απαραίτητο να προσδιοριστεί ο πολιτικός στόχος, το πώς µπορούσαν να συµµετέχουν οι πολίτες στην υλοποίησή του και ο ρόλος των ίδιων των νόµων […].

Στη σηµερινή κυπριακή κοινωνία, δυστυχώς, ενώ υπάρχει µια τόσο πλούσια προϊστορία, παρατηρείται µια σφοδρή υποτίµηση του παιδαγωγικού έργου, των εκπροσώπων του, του παιδαγωγικού χαρακτήρα και της ερευνητικής ουσίας που παρέχει η φιλοσοφία (Τζαβάρας, 2006), µε την εξέλιξη της παιδείας να οδηγείται σε δρόµους επικίνδυνους. Φαίνεται πως «ο πολιτικός στόχος, το πώς µπορούν να συµµετέχουν οι πολίτες στην υλοποίησή του και ο ρόλος των ίδιων των νόµων αλλά και των λειτουργών του» χρήζει αναδιαµόρφωσης. ∆ιαφαίνεται πως «ο επιµελητής της παιδείας» έχει αντικατασταθεί µε τον «χρωστώ σου χάρην, έλα µέσα».

Απουσιάζει ο προβληµατισµός και ο κριτικός διάλογος

Η σύγχρονη παιδαγωγική διαδικασία φαίνεται να εξακολουθεί να τροφοδοτεί τον µονόπλευρο χαρακτήρα που εστιάζει αποκλειστικά στην αποστήθιση πληροφοριών εκ µέρους των µαθητών, µε στόχο την επιτυχία τους στις εξετάσεις που θα κρίνουν την εισαγωγή τους στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Παρά τις «µεταρρυθµίσεις» στην εκπαίδευση, τόσο στις χαµηλότερες όσο και στις ανώτερες βαθµίδες της εκπαίδευσης, οι µαθητές είναι αµφίβολο αν έρχονται σε επαφή µε κάθε διδακτικό αντικείµενο µέσα από µια διαθεµατική και διεπιστηµονική προσέγγιση που θα τους δώσει περισσότερα εφόδια και θα τους επιτρέψει να αποκτήσουν µια σφαιρική εικόνα για το κάθε υπό εξέταση θέµα.

∆εξιότητες όπως η επίλυση προβληµάτων, ο προβληµατισµός σχετικά µε άλυτα ερωτήµατα, που αποτελούσε την αφορµή για φιλοσοφική συζήτηση και ανταλλαγή έγκυρων και πειστικών επιχειρηµάτων, κάτι που έδινε τη δυνατότητα στους µαθητές να οργανώσουν λογικά τη σκέψη τους, δεν υφίστανται. Οι επικοινωνιακές δεξιότητες που θα είναι χρήσιµες και στη µετέπειτα ζωή των µαθητών, λόγω έλλειψης φιλοσοφικού διαλόγου, όπου καλούνται να χρησιµοποιήσουν ένα συγκροτηµένο, τεκµηριωµένο και σωστά δοµηµένο λόγο, πάσχουν. […] Η κριτική αξιολόγηση της πορείας της συλλογικής ανθρώπινης ζωής και οι παράγοντες που συντέλεσαν στην αλλαγή της, στο πλαίσιο της καλλιέργειας της κριτικής ικανότητας και της εµβάθυνσης σε φιλοσοφικά προβλήµατα, το ίδιο.

Οι προκλήσεις από τις εξελίξεις της τεχνολογίας

Αυτό το κενό είναι διάχυτο και δεν είναι τυχαίο που η δηµοτικότητα των κοινωνικών δικτύων στη σηµερινή πραγµατικότητα, τόσο σε διεθνές όσο και σε ελληνοκυπριακό επίπεδο, είναι ιδιαίτερα υψηλή. […] Η ελεύθερη διακίνηση πληροφοριών και o γοργός ρυθµός εξέλιξης της τεχνολογίας οδήγησε και κατέστησε αναγκαία τη δηµιουργία ενός νοµικού πλαισίου.

Όλα αυτά ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τις 25/01/2012 πρότεινε τη σφαιρική µεταρρύθµιση των κανόνων του 1995 περί προστασίας δεδοµένων της ΕΕ και κάλεσε τις εταιρείες και τα κράτη να ενηµερώσουν τους χρήστες για τη σωστή και ασφαλή περιήγησή τους στα κοινωνικά δίκτυα και στο διαδίκτυο γενικότερα. Στην Κύπρο ακόµη αυτές αλλά και άλλες νοµοθεσίες ψάχνουν το δρόµο για να ενταχθούν όχι µόνο στις διαδικασίες, αλλά και στις διδασκαλίες, στην αγωγή των µαθητών µας!

Χαρακτηριστικό παράδειγµα η όλη διαχείριση της λειτουργίας -όχι µόνο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, αλλά και της γενικότερης οργάνωσης- και διαχείρισης της πανδηµίας από τους λειτουργούς του ΥΠΠΑΝ.

Σε λιγοστές επιτροπές διαµόρφωσης εκπαιδευτικής πολιτικής συµµετέχουν ουσιαστικά µάχιµοι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι γνωρίζουν από πρώτο χέρι τι λειτουργεί και τι όχι στα σχολεία. Ή κι αν συµµετέχουν, δεν λαµβάνονται υπόψη. Σε οργανωσιακό επίπεδο αναµένεται να οριστεί και να ξεκαθαριστεί ακόµη ποιος είναι ο αρµόδιος να κάνει τι αναφορικά με την τήρηση των νόµων και κανονισµών, µε τον καθένα να επιρρίπτει την ευθύνη στον άλλον και όσους γνωρίζουν να κάνουν τα στραβά µάτια για να έχουν την ησυχία τους, καθιστώντας την ανάγκη για αναδιοργάνωση του ΥΠΠΑΝ, των καθηκόντων και των αρµοδιοτήτων όλων ανεξαιρέτως των εργαζοµένων στη βάση της νοµοθεσίας και των αναγκών και τάσεων της εποχής, επιτακτικότερη.

Άγνοια των νόµων

Υπάρχει ευθύνη στο ΥΠΠΑΝ. Σε όλο αυτό το διάστηµα οι χρήστες, χωρίς να ελέγχουν, αποδέχονται όρους που αφορούν τα προσωπικά δεδοµένα, µε αποτέλεσµα να εξουσιοδοτούν και να µεταβιβάζουν πληροφορίες που έπειτα να µην µπορούν να ελέγξουν τη χρήση και µεταβίβασή τους. Τα παιδιά, παρά τις νοµοθετικές ρυθµίσεις, έχουν λογαριασµούς µε την έγκριση των γονέων τους σε λογαριασµούς ΜΚ∆. Φωτογραφίες παιδιών είναι διάχυτες στα ΜΚ∆. Οι εκπρόσωποι της ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ έχουν στην πλειονότητά τους άγνοια. Η άγνοια πολλαπλασιάζεται. Υπάρχουν κι άλλες νοµοθεσίες για τις οποίες ισχύει το ίδιο, µε τα αποτελέσµατα της µη ή λανθάνουσας εφαρµογής τους να ζηµιώνουν ολόκληρο το εκπαιδευτικό και κοινωνικό σύστηµα.[…]

Παρά το γεγονός πως κάθε υπάλληλος οφείλει να γνωρίζει τις νοµοθεσίες γύρω από την εργασία του, εν έτει 2021 οι εργαζόµενοι που ξέρουν τις νοµοθεσίες και τις διεκδικούν «διώκονται», αντικαθίστανται ή δυσφηµούνται στο όνοµα της ησυχίας, της διατήρησης του «βολέµατος» και «γνωριµιών» ανωτέρων στελεχών. Ενώ υπάρχουν νοµοθεσίες γύρω από σοβαρότατα ζητήµατα (σεξουαλική παρενόχληση, bullying µαθητών, εργαζοµένων, βία, δικαιώµατα παιδιών µε ειδικές ικανότητες, παραµέληση κ.λπ.), δεν εφαρµόζονται λόγω άγνοιας ή λόγω «οικονοµικίστικων πολιτικών», γεγονός που αποτελεί ντροπή και «κατάντια» της δηµόσιας παιδείας, µε τις συνέπειες να ζηµιώνουν ολόκληρη την κοινωνία.

Το σχολείο πρέπει να απευθύνεται σε όλη την κοινωνία

Η γνώση, η παιδεία δεν γίνεται µόνο προς τον µαθητή, αλλά µεταφέρεται και πρέπει να µεταφέρεται και στο σπίτι. Το σχολείο στον 21ο αιώνα είναι χώρος εκπαίδευσης ΟΛΗΣ της κοινωνίας σε όλα τα επίπεδά της. Μάλιστα σε έναν αιώνα όπου η εξειδίκευση και η επιστηµονικότητα είναι στο κέντρο των ερευνών, θεωρείται «απαράδεκτο» να υπάρχει έστω και ένας επιστήµονας εκπαιδευτικός ο οποίος δρα ενάντια στη µετάδοση της επιστηµονικότητας και δεν φέρεται µε τον ανάλογο επαγγελµατισµό (κώδικας δεοντολογίας). Οφείλουν να γίνουν οι αρµόδιες ρυθµίσεις!

Η παιδεία πρέπει και οφείλει να κυριαρχήσει µε βάση το σκοπό της γέννησης και δηµιουργίας της κατά τους αρχαίους ηµών φιλοσόφους και να πάψει να αντικειµενοποιείται για να εξυπηρετούνται προσωπικά συµφέροντα. Κάθε κοινωνική δοµή βρίσκεται πάνω σε τροχό, ο οποίος ανάλογα µε την εποχή και τις ανάγκες της δείχνει το δρόµο προς τον οποίο πρέπει να στραφεί η παιδεία. Αξίες όπως ο σεβασµός, η δικαιοσύνη, η αξιοπρέπεια, η ορθότητα, η αλληλοβοήθεια, η συνεργασία, η αγάπη, η προσφορά, οι οποίες έχουν εκλείψει από την κοινωνία, δεν διδάσκονται διαφορετικά παρά µόνο µε το παράδειγµα και την πράξη. Φτάνει πια θεωρίες. Καιρός να µετατραπεί το εκπαιδευτικό σύστηµα σε πάροχο δεξιοτήτων ζωής, οι οποίες θα είναι χρήσιµες σε κάθε άνθρωπο να βαδίσει στο µέλλον.

Μαρία Στυλιανού

ΜΒΑ ∆ιοίκηση Ανθρώπινου ∆υναµικού/Εργασιακές Σχέσεις/Σχολική Ψυχολογία/Οργανωσιακή Ψυχολογία/ΤΠΕ