Παιδιά και κοινωνικός αποκλεισµός

Του Άντρου Γ. Καραγιάννη*

Αρκετά παιδιά στη σύγχρονη κοινωνία βιώνουν τον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού, ως αποτέλεσµα των νέων οικονοµικών και υγειονοµικών προκλήσεων που προέκυψαν από την πανδηµία. Τα κράτη υποχρεούνται να διασφαλίζουν την εύκολη πρόσβαση των παιδιών σε βασικές ποιοτικές υπηρεσίες, όπως η προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα, η υγειονοµική περίθαλψη και η υγιής διατροφή. Όλα αυτά σε συνδυασµό µε την παροχή βοήθειας σε κηδεµόνες µε χαµηλά εισοδήµατα, συµβάλλουν στην αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισµού των παιδιών στο σχολικό χώρο αλλά και στις ελεύθερες δραστηριότητες.

Σύµφωνα µε στοιχεία που κατατέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών, 18 εκατοµµύρια παιδιά στην Ε.Ε. ζούσαν το 2019 σε νοικοκυριά που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισµού. Ο αριθµός ατόµων στο γενικό πληθυσµό της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ζουν σε συνθήκες φτώχειας ανέρχεται στα 91 εκατοµµύρια.

Τα πιο πάνω ανησυχητικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι αρκετά παιδιά στερούνται του δικαιώµατος βασικής µόρφωσης, αφού το χαµηλό οικογενειακό εισόδηµα δεν επιτρέπει στα παιδιά να φοιτήσουν στην προσχολική εκπαίδευση. Το επιπρόσθετο κόστος των σχολικών βιβλίων, η µεταφορά στο σχολείο, τα γεύµατα και οι επιπλέον δραστηριότητες αυξάνουν αισθητά τον οικογενειακό προϋπολογισµό, µε αποτέλεσµα να δηµιουργούνται κοινωνικές ανισότητες µε πρώτα θύµατα τα παιδιά.

Ο κίνδυνος της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού είναι πιο έντονος σε παιδιά µε ειδικές ανάγκες, µε αναπηρία, ή ακόµα σε παιδιά που προέρχονται από οικογένειες µεταναστών ή εθνοτικών µειονοτήτων. Τα παιδιά που προέρχονται από µειονεκτούντα περιβάλλοντα ή που βρίσκονται σε επισφαλείς οικογένειες είναι πιο ευάλωτα στην τροµακτική εµπειρία της ενδοοικογενειακής βίας, στην αντιµετώπιση του κινδύνου φτώχειας, του κοινωνικού αποκλεισµού και της σχολικής εγκατάλειψης. Αρκετά ευάλωτα παρουσιάζονται επίσης παιδιά που ανατρέφονται από ένα γονέα ή ανήκουν σε πολύτεκνες οικογένειες, τα οποία στερούνται βασικά δικαιώµατα, όπως η συµµετοχή σε προγράµµατα προληπτικής υγείας, µε σοβαρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη, τη φροντίδα και την εκπαίδευσή τους.

Τα παιδιά λοιπόν που στερούνται βασικών αγαθών, διευκολύνσεων και καλής υγείας, πολύ πιθανόν να έχουν λιγότερες δυνατότητες να φέρουν υψηλές επιδόσεις στο σχολείο σε σύγκριση µε τους πιο ευνοηµένους συνοµήλικούς τους. Η έλλειψη βασικής µόρφωσης και κατάρτισης τούς αποτρέπει από τη διεκδίκηση µε αξιώσεις θέσεων εργασίας, µε αποτέλεσµα µε την ενηλικίωσή τους να παραµένουν άνεργοι για αρκετό καιρό ή να αποδέχονται οποιαδήποτε εργασία µε χαµηλές ή εξευτελιστικές απολαβές. Το χαµηλό µορφωτικό επίπεδο και η κακή υγεία των εφήβων δηµιουργούν συνθήκες εκµετάλλευσης κυρίως από οικονοµικούς φορείς και παράγοντες, οι οποίοι τους θεωρούν ως εργατικό δυναµικό χαµηλής ποιότητας και παραγωγικότητας µε όλα τα κοινωνικά και µισθολογικά επακόλουθα στους ίδιους και στις οικογένειές τους.

Η πανδηµία του κορονοϊού έχει δηµιουργήσει αρκετούς κοινωνικοοικονοµικούς κινδύνους για τις ευάλωτες οµάδες πληθυσµού, για µονήρεις µητέρες, για παιδιά, ηλικιωµένους, άτοµα µε αναπηρία, µετανάστες και αρκετούς επισφαλείς εργαζόµενους. Το κλείσιµο των σχολείων στέρησε σε µεγάλη µερίδα παιδιών τα σχολικά γεύµατα και την ασφάλεια που τους προσφέρει το σχολικό περιβάλλον. Αρκετά παιδιά έγιναν αυτόπτες µάρτυρες, ή έπεσαν θύµατα ενδοοικογενειακής βίας, ή ανέπτυξαν τα ίδια βίαιη συµπεριφορά.

Οι τοπικές Αρχές διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο στην παροχή βασικών υπηρεσιών για καταπολέµηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισµού των παιδιών. Τα παιδιά, ως µέλη της κοινωνίας των πολιτών, έχουν τα ίδια δικαιώµατα µε τους ενήλικες και επιβάλλεται να ζουν σε ένα ευχάριστο περιβάλλον, µακριά από βία, διακρίσεις, κακοποίηση, παραµέληση και εγκατάλειψη.

* ∆ήµαρχος ∆ερύνειας