Πάκο Μπεθέρα: Με ενδιαφέρει ένα θέατρο που θέτει ερωτήματα

Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου

Η θεατρική ομάδα Persona παρουσιάζει από τις 5 Οκτωβρίου Το Μικρό Πόνυ του Ισπανού συγγραφέα Πάκο Μπεθέρα σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και σκηνοθεσία Λέας Μαλένη. Το έργο ανέβηκε πρόσφατα στην Μαδρίτη και παρουσιάζεται για πρώτη φορά εκτός Ισπανίας. Ερμηνεύουν η Λέα Μαλένη και ο Χάρης Χαραλάμπους.

Είναι ένα έργο αφιερωμένο στη μνήμη δυο παιδιών που είχαν πέσει θύμα κακοποίησης και μας φέρνει αντιμέτωπους με ένα παγκόσμιο πρόβλημα, τον σχολικό εκφοβισμό. Μιλάμε με τον Πάκο Μπεθέρα για το Μικρό Πόνυ αλλά και γενικότερα για το θέατρο που γραφεί «ένα θέατρο που θέτει ερωτήματα και κάνει τον θεατή να σκέφτεται», για τα θέματα των έργων του που είναι ουσιαστικά «η φρίκη και το θαύμα της ύπαρξής μας» και την ισπανική δραματουργία που έχει κοινά με τη δραματουργία άλλων χωρών μια «και η πραγματικότητά μας και τα προβλήματά μας μοιάζουν όλο και περισσότερο μεταξύ τους».

ΠΑΚΟ ΜΠΕΘΕΡΑ
Το θέμα δεν είναι πόσο χρόνο, αλλά πόση αγάπη δίνουμε στα παιδιά

Με ενδιαφέρει ένα θέατρο που θέτει ερωτήματα

Πώς αποφασίσατε να γράψετε αυτό το έργο;

Διάβασα στην εφημερίδα μια είδηση που έλεγε ότι ο διευθυντής ενός σχολείου στις ΗΠΑ απαγόρευσε την είσοδο στην τάξη σε έναν μαθητή εννιά χρόνων επειδή η τσάντα του είχε μια ζωγραφιά από τη σειρά Μικρό μου πόνυ.

Είναι αφιερωμένο στη μνήμη δυο παιδιών που είχαν πέσει θύμα κακοποίησης. Τι ακριβώς έγινε;

Και τα δυο είχαν πρόβλημα στο σχολείο επειδή πήγαιναν με μια σχολική τσάντα που απεικόνιζε σκηνές από τη σειρά Μικρό μου πόνυ. Το ένα το είπε στους γονείς του, το άλλο όμως προσπάθησε να αυτοκτονήσει και τώρα είναι σε κωματώδη κατάσταση, σχεδόν φυτό.

Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα σχολικού εκφοβισμού στην Ισπανία;

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ισπανικό. Σχολικός εκφοβισμός και βία μεταξύ ανηλίκων υπήρχε και υπάρχει σε όλο τον κόσμο. Το πρόβλημα είναι ότι μόνο σχετικά πρόσφατα αρχίσαμε να ευαισθητοποιούμαστε για το θέμα αυτό. Πάντα έλεγαν ότι «αυτά είναι φυσιολογικά πράγματα μεταξύ παιδιών». Oχι, δεν είναι φυσιολογικά πράγματα, είναι εγκλήματα.

Πώς δουλέψατε για να το γράψετε, κάνατε κάποια έρευνα; 

Το έργο δεν βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, είναι όμως εμπνευσμένο από αυτά. Με αφορμή την ιστορία με τη σχολική τσάντα επινόησα όλα τα άλλα· το έργο δεν είναι πιστό στην πραγματική ιστορία των δυο παιδιών.

«Στόχος» σας είναι να θέσετε το θέμα αυτό στο προσκήνιο; Μέσω αυτού του θέματος μελετάτε την ανθρώπινη συμπεριφορά και κοινωνικές καταστάσεις;

Το έργο έρχεται να μιλήσει για ένα θέμα πολύ παλιό και ταυτόχρονα πολύ σύγχρονο: τι πρέπει να κάνουμε για να συνεχίσουμε να ζούμε, το σωστό ή αυτό που μας βολεύει; Η σχολική τσάντα είναι απλώς η αφορμή.

Το έργο θέλει να δώσει απαντήσεις; Εσείς ως άτομο έχετε κάποιες εισηγήσεις για την αντιμετώπιση του θέματος τούτου;

Πότε δεν γράφω ένα έργο σχετικά με ένα θέμα για το οποίο έχω αποκρυσταλλωμένη άποψη. Το θέατρο με απαντήσεις, που δείχνει με το δάχτυλο τον ένοχο, το θέατρο που προσφέρει λύσεις, δεν με ενδιαφέρει. Με ενδιαφέρει ένα θέατρο που θέτει ερωτήματα και κάνει τον θεατή να σκέφτεται.

Σχολικός εκφοβισμός και βία μεταξύ ανηλίκων υπήρχε και υπάρχει σε όλο τον κόσμο. Το πρόβλημα είναι ότι μόνο σχετικά πρόσφατα αρχίσαμε να ευαισθητοποιούμαστε για το θέμα αυτό. Πάντα έλεγαν ότι «αυτά είναι φυσιολογικά πράγματα μεταξύ παιδιών». Oχι, δεν είναι φυσιολογικά πράγματα, είναι εγκλήματα.     

Συχνά για θέματα που αφορούν παιδιά φάινεται να υπάρχει ευαισθησία αλλά στην πραγματικότητα πόσο χρόνο/ σημασία δίνουμε στα παιδιά; Πόσο τα ακούμε;

Το θέμα δεν είναι πόσο χρόνο, αλλά πόση αγάπη δίνουμε στα παιδιά. Νομίζω πως το πραγματικό ερώτημα είναι: αγαπάμε αληθινά τα παιδιά μας ή απλώς λέμε ότι τα αγαπάμε; Θέλουμε στ’ αλήθεια να είναι ο εαυτός τους και να ανακαλύψουμε τι παιδί έχουμε ή θέλουμε να τα αναθρέψουμε έτσι ώστε να συμπεριφέρονται με έναν συγκεκριμένο και “σωστό” τρόπο; Ποιο είναι το σωστό;

Το έργο ανέβηκε σχετικά πρόσφατα στη Μαδρίτη. Πώς το αντιμετώπισε το κοινό;

Οι κριτικές που πήραμε είναι εξαιρετικές. Αναγκάζουμε τον θεατή να σκεφτεί και να δώσει μόνος του τις απαντήσεις στον εαυτό του.

Ποια η θεματολογία των έργων σας; Τι σας απασχολεί δραματουργικά;

Ο φόβος προς τον άλλο, η βία, η έλλειψη ανεκτικότητας, ο πόλεμος, ο θάνατος, ο έρωτας, η φρίκη και το θαύμα της ύπαρξής μας.

Πώς θα χαρακτηρίζατε τη δομή των έργων σας; Είναι μέρος της δραματουργίας σας;

Κάθε έργο χρειάζεται μια ιδιαίτερη δομή, δεν την ορίζω προκαταβολικά. Την αφήνω να προκύψει από μόνη της.

Eργα σας έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες και κάποια έχουν ανεβεί σε άλλες χώρες. Γνωρίζετε πώς αντιμετωπίστηκαν;

Δημιουργείται σιγά σιγά ένα κοινό για τα έργα μου σε διάφορα μέρη του κόσμου και οι αντιδράσεις είναι διαφορετικές/ποικίλουν. Είμαι πολύ ευγνώμων στη ζωή γιατί μπορώ να κάνω μια δουλειά που αγαπώ με πάθος και πιστεύω ότι το κοινό το νιώθει αυτό και μου το αναγνωρίζει, γιατί είμαι πολύ αυστηρός απέναντι στη δουλειά μου και πολύ τελειομανής.

Φαίνεται ότι υπάρχει μια άνθιση της ισπανικής δραματουργίας τα τελευταία χρόνια. Ισχύει αυτό;  Πού οφείλεται;

Η Ισπανία ήταν ανέκαθεν θεατρική χώρα, όπως η Αγγλία ή η Γαλλία. Δεν πιστεύω πως υπάρχει κάποια ιδιαίτερη άνθιση, θεωρώ πως είχαμε πολύ καλούς δραματουργούς σε όλες τις εποχές της ιστορίας μας. Απλώς τώρα οι νέοι δραματουργοί μπορούν να δουν τα πρώτα έργα τους αμέσως στη σκηνή, ενώ παλιότερα έπρεπε να περιμένουν ώσπου να φτάσουν σε μια ηλικία.

Υπάρχουν κάποια προγράμματα στήριξης και ανάπτυξης της θεατρικής γραφής στην Ισπανία;

Ναι, υπάρχουν πολλά προγράμματα που βοηθούν τους συγγραφείς. Εξάλλου, εγώ ο ίδιος έχω επωφεληθεί από μερικά. Τα δυο τελευταία έργα που έχω γράψει (Ο κύριος Γιε αγαπάει τους δράκους και Το μικρό πόνυ) αποτελούν απότοκο αυτής της βοήθειας.

Τι θέματα απασχολούν τους νέους Iσπανούς δραματουργούς; Τους απασχολούν θέματα της ιστορίας της χώρας, πολιτικής επικαιρότητας;

Τους απασχολούν όλα αυτά: υπάρχουν θέματα που σχετίζονται με την πολιτική επικαιρότητα, έργα που έχουν μια πιο εμπορική, κοινωνική, πειραματική τάση/διάσταση, έργα που πραγματεύονται θέματα σκληρά  και δυσάρεστα… υπάρχει θέατρο και υπάρχουν θέατρα για όλες τις δραματουργικές προτάσεις.

Πιστεύετε πως υπάρχουν ζητήματα κοινά στη δραματουργία όλων των χωρών, ή τουλάχιστον κάποιων ομάδων χωρών (της Ευρώπης; Tου Νότου;)

Ναι. Η πραγματικότητά μας και τα προβλήματά μας μοιάζουν όλο και περισσότερο μεταξύ τους.

Κατά την παραμονή σας στην Κύπρο, στις 8 Οκτωβρίου, στο Πολυδύναμο Κέντρο Λευκωσίας  θα παραδώσετε ένα masterclass πάνω στη θεατρική γραφή το οποίο απευθύνεται σε συγγραφείς, επαγγελματίες του θεάτρου και όσους ασχολούνται ή θέλουν να ασχοληθούν με τη Θεατρική Γραφή. Τι περιλαμβάνει;

Θα συζητήσουμε πάνω στη σύγχρονη στοχαστική δραματουργία και τις δυνατότητές της, μια δραματουργία που δεν ψάχνει, αλλά βρίσκει, και κυρίως επιτρέπει, να εμφανιστεί το σημαντικό και όχι το τετριμμένο.