Πανεπιστήμια: Ανάγκη αναπροσαρμογής και αναδιοργάνωσης

Η ποιότητα και η καινοτομία είναι εκ των ων ουκ άνευ για την επίτευξη ανταγωνιστικότητας στην ευρωπαϊκή ανώτερη εκπαίδευση

Του Ανδρέα Γρ. Ορφανίδη*

Τα πανεπιστήµια αντιµετωπίζουν σήµερα, όπως ίσως ποτέ προηγουµένως, προκλήσεις που η αντιµετώπισή τους θα έχει σηµαντικές κοινωνικές, οικονοµικές, αλλά και πολιτικές επιπτώσεις. Είναι εποµένως απαραίτητο να εντοπισθούν και να διερευνηθούν οι προκλήσεις που αντιµετωπίζουν και οι προοπτικές των πανεπιστηµίων τού σήµερα. Μια µεγάλης κλίµακας ευρωπαϊκή µεταρρύθµιση της ανώτερης εκπαίδευσης απαιτεί µεγάλες προσπάθειες από όλα τα ιδρύµατα ανώτερης εκπαίδευσης, µε συνεχή υποστήριξη από τις κυβερνήσεις και µε ενεργό συµµετοχή όλων των ενδιαφεροµένων µερών. Έρευνα που διεξήχθη από τον EURASHE σε 15 χώρες της Ευρώπης, δείχνει ότι η επαγγελµατικά προσανατολισµένη ανώτερη εκπαίδευση είναι µια µορφή ανώτερης εκπαίδευσης που προσφέρει µε αποτελεσµατικότητα τη διασύνδεση µε τον κόσµο της εργασίας σε όλες τις πτυχές της. Τούτων λεχθέντων, θα προχωρήσω στην παρουσίαση δέκα τοµέων προτεραιότητας, όπου τα πανεπιστήµια θα µπορούσαν να εµπλακούν σε µια αποτελεσµατική αντιµετώπισή τους.

∆ιασφάλιση ποιότητας και πολυδιάστατα εργαλεία διαφάνειας

Τα υφιστάµενα Ευρωπαϊκά Πρότυπα ∆ιασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση παρέχουν στα πανεπιστηµιακά ιδρύµατα µια σύγχρονη µορφή διαχείρισης και διασφάλισης της ποιότητας σύµφωνα µε το προφίλ, την αποστολή και τη στρατηγική τους. Τόσο η ευρωπαϊκή, όσο ιδιαίτερα η κυπριακή ανώτερη εκπαίδευση, πρέπει να είναι ανταγωνιστικές περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Είναι ζωτικής σηµασίας όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, όλα τα ευρωπαϊκά πανεπιστηµιακά ιδρύµατα, όλοι οι οργανισµοί διασφάλισης της ποιότητας να εφαρµόσουν έγκαιρα τα «Πρότυπα και Κατευθυντήριες Γραµµές για τη ∆ιασφάλιση της Ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτερης Εκπαίδευσης». Από την άλλη, εάν η ποικιλοµορφία στην παροχή ανώτερης εκπαίδευσης πρέπει να θεωρηθεί πλεονέκτηµα, ένα διαφανές, πολυδιάστατο σύστηµα ταξινόµησης των µέσων που έχουν σχεδιαστεί για τη συγκριτική αξιολόγηση των ιδρυµάτων ανώτερης εκπαίδευσης µπορούν να συµβάλουν στον εντοπισµό και την προβολή αυτής της ποικιλοµορφίας. Η ανάπτυξη τέτοιων µέσων διαφάνειας είναι, ωστόσο, άρρηκτα συνδεδεµένη µε ένα καλά λειτουργικό σύστηµα διασφάλισης της ποιότητας σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτερης Εκπαίδευσης και µε καλά περιγραφόµενα πλαίσια προσόντων που συνδέονται µε τις αποστολές των ιδρυµάτων ανώτερης εκπαίδευσης.

Κοινωνική διάσταση

Η κοινωνική διάσταση αποτελεί µέρος ενός πολυδιάστατου πολιτικού και κοινωνικοοικονοµικού πλέγµατος και δεν µπορεί να επιτευχθεί µόνο µέσω της εκπαίδευσης. Η διεύρυνση της πρόσβασης στην ανώτερη εκπαίδευση, ωστόσο, θα ήταν ένα σηµαντικό βήµα προς µια πιο βιώσιµη και δηµοκρατική κοινωνία, στην οποία ένας αυξανόµενος αριθµός ατόµων µε διαφορετικό υπόβαθρο µπορεί να συνεισφέρει εξίσου πολύτιµα.

Απασχολησιµότητα και ∆ιά Βίου Μάθηση

Το βασικό µέληµα είναι η ανώτερη εκπαίδευση να ανταποκρίνεται όσο το δυνατό περισσότερο στις γρήγορα αναπτυσσόµενες κοινωνίες και στις εξίσου γρήγορα µεταβαλλόµενες απαιτήσεις από τον κόσµο της απασχόλησης. Αυτό απαιτεί ευελιξία και καινοτοµία στο περιεχόµενο, καθώς και στη διάρθρωση των πανεπιστηµιακών προγραµµάτων σπουδών.

Φοιτητοκεντρική µάθηση

Από την αρχή της διαδικασίας της Μπολόνιας, ο ρόλος των διδασκοµένων, των διδασκόντων και του µαθησιακού τους περιβάλλοντος έχει ήδη υποστεί σηµαντικές αλλαγές, σύµφωνα µε τη σχετικά νέα έννοια της µάθησης µε επίκεντρο τους φοιτητές. Η κοινωνία, που βασίζεται στη µάθηση σε έναν παγκοσµιοποιηµένο κόσµο, απαιτεί µια σειρά από ικανότητες και δεξιότητες που να είναι παγκοσµίως αποδεκτές.

Έρευνα και καινοτοµία

Η έρευνα, η ανάπτυξη και η καινοτοµία αποτελούν αναπόσπαστο µέρος της βιώσιµης ανώτερης εκπαίδευσης, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας και του κόσµου της εργασίας. Μια επαγγελµατικά προσανατολισµένη ανώτερη εκπαίδευση, και η συµµετοχή των φοιτητών σε αυτήν, συµβάλλει στην απασχολησιµότητα. Μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως ένας από τους σηµαντικότερους παράγοντες στην κοινωνική και οικονοµική ανάπτυξη των ΜµΕ, των επιχειρήσεων και της κοινωνίας γενικότερα.

∆ιεθνής διαφάνεια

Τα σηµερινά προβλήµατα είναι παγκόσµια και δεν µπορούν να επιλυθούν σε µια συγκεκριµένη γεωγραφική περιοχή όπως είναι ο Ευρωπαϊκός Χώρος Ανώτερης Εκπαίδευσης, αλλά απαιτούν µια παγκόσµια πλατφόρµα για παγκόσµιες λύσεις.

Κινητικότητα

Η κινητικότητα των φοιτητών είναι σηµαντική για την ανταλλαγή και τη διάχυση γνώσεων και δεξιοτήτων µεταξύ φοιτητών και επαγγελµατιών. Τα πανεπιστηµιακά ιδρύµατα θα πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω ως χώροι διεθνών ακαδηµαϊκών ανταλλαγών και ως πάροχοι διεθνώς ειδικευµένων πτυχιούχων, προωθώντας την κινητικότητα των φοιτητών, του προσωπικού και των ερευνητών.

Νέα ηλεκτρονικά µέσα

Η πανεπιστηµιακή εκπαίδευση οφείλει να εµπεριέχει το µετασχηµατισµό της θεωρίας σε πράξη, την πολύπλοκη επίλυση προβληµάτων σε πραγµατικές καταστάσεις, έρευνα που να βασίζεται στις πραγµατικές ανάγκες της κοινωνίας και πρακτική κατάρτιση, να χρησιµοποιεί νέες µορφές ηλεκτρονικής µάθησης και επικοινωνίας.

Οικονοµική στήριξη

Μια αυξηµένη κρατική οικονοµική στήριξη είναι απαραίτητη για τη διατήρηση του τρέχοντος επιπέδου σπουδών, αλλά µπορεί να µην είναι αρκετή για να αυξήσει σηµαντικά το ποσοστό των νέων που θα ολοκληρώσουν ένα πρόγραµµα σπουδών πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης. Το δεδουλευµένο όφελος για την κοινωνία από το εκπαιδευτικό σύστηµα, µε τη µορφή ειδικευµένων εργαζοµένων, επιχειρηµατιών και ανεξάρτητων ερευνητών, υπερτερεί κατά πολύ της τρέχουσας επένδυσης. Αυτό καθιστά τόσο ρεαλιστική όσο και επιθυµητή την εξασφάλιση πρόσθετης εξωτερικής χρηµατοδότησης.

Προϋπόθεση της επιτυχίας η ολιστική προσέγγιση

Η εφαρµογή όσων καταγράφονται δίπλα και η επίτευξη µιας τόσο ευρωπαϊκής όσο και κυπριακής ανταγωνιστικής πανεπιστηµιακής εκπαίδευσης, απαιτεί µια ολιστική προσέγγιση. Περαιτέρω, η ενεργός και παραγωγική συµµετοχή όλων των φορέων της ανώτερης εκπαίδευσης αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχία σ’ αυτό το ιστορικό ορόσηµο στην ευρωπαϊκή εκπαίδευση. Οι συλλογικές επενδύσεις στην εκπαίδευση διασφαλίζουν και βελτιώνουν περαιτέρω το επίπεδο ευηµερίας των πολιτών και δίνουν στις επόµενες γενεές ευκαιρίες να οικοδοµήσουν το δικό τους καλύτερο µέλλον.

* Καθηγητής και αντιπρόεδρος του Συμβουλίου του Philips University και πρώην πρύτανης Πανεπιστημίου. Πρώην πρόεδρος του European Association of Higher Education Institutions (EURASHE) και του European Register of Quality Assurance (EQAR), Βρυξέλλες.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy