Παθητικά αδιάφοροι για τους μετανάστες οι Κύπριοι

• Η Κύπρος παρέχει προσφυγικό άσυλο σε λιγότερο από 1% των Σύρων που αιτούνται

• Δεν υπάρχει άλλο μέλος στην ΕΕ που να κάνει διακρίσεις όσον αφορά τον τρόπο προστασίας των προσφύγων

Ως επιτυχή χαρακτηρίζει ο Αντιπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες στην Κύπρο, Damtew Dessalegne, την επιχείρηση διάσωσης των Σύρων προσφύγων από τη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Εκφράζει, ωστόσο, δυσαρέσκεια για τον τρόπο αντιμετώπισης των αιτήσεων των Σύρων για άσυλο.

Οπως σημειώνει σε συνέντευξή του στη «Χ», η Κύπρος, σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν παραχωρεί καθεστώς ασύλου στους αιτούντες Σύρους αλλά καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, το οποίο δεν επιτρέπει την επανένωση της οικογένειας. Ο κ. Dessalegne επισημαίνει ότι αυτό είναι αντίθετο με τον κανονισμό της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στα δικαιώματα της οικογένειας. Σχολιάζει επίσης τη στάση των Κυπρίων απέναντι στους μετανάστες τονίζοντας ότι υπάρχει μια παθητική αδιαφορία.

Συνέντευξη στον Σπύρο Σωτηρίου

Με αφορμή την πρόσφατη διάσωση των Σύρων προσφύγων από την Κυπριακή Δημοκρατία, πώς κρίνετε τα αντανακλαστικά μας ως κράτος;

Η επιχείρηση διάσωσης στέφθηκε με επιτυχία. Ηταν γρήγορη, οργανωμένη και ανθρώπινη. Το 2014 γίναμε μάρτυρες μιας τραγικής πραγματικότητας. Πάνω από 3.500 πρόσφυγες έχουν χάσει τη ζωή τους ή αγνοούνται στη Μεσόγειο. Το ότι οι κυπριακές Αρχές ενήργησαν γρήγορα, με επαγγελματισμό, το επίτευγμα είναι ακόμα μεγαλύτερο. Στους διασωθέντες παρασχέθηκαν τα απαραίτητα όπως διαμονή, διατροφή, ιατρική περίθαλψη κ.λπ.

Γιατί οι διασωθέντες αρνούνταν να νομιμοποιήσουν το καθεστώς παραμονής τους;

Στην Κύπρο υπάρχει διστακτικότητα του κράτους για παροχή ασύλου στους πρόσφυγες και είναι πάρα πού δύσκολο να φέρουν τις οικογένειές τους. Ο λόγος είναι ότι υπάρχει το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας που δίδεται στους πρόσφυγες που απορρίπτονται για την παραχώρηση προσφυγικού ασύλου.

Από πότε εφαρμόζεται αυτή η πολιτική; Ισχύει μόνο στην Κύπρο;

Το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας στους Σύρους, αλλά και σε άλλους πρόσφυγες, δίδεται κατά προτεραιότητα αντί του ασύλου εδώ και μερικά χρόνια. Γενικότερα από όλες τις κυβερνήσεις στην ΕΕ δεν παραχωρείται προσφυγικό άσυλο αν δεν πληρούνται τα κριτήρια για να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες. Εντούτοις σε όλα τα κράτη διεθνώς, όλοι οι Σύροι που διαφεύγουν από τις συγκρούσεις στη χώρα τους, πληρούν τα κριτήρια για να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες. Δυστυχώς όμως στην Κύπρο, δεν τους παραχωρείται το δικαίωμα.

Οι πλείστες κυβερνήσεις μέσα στην ΕΕ συμφωνούν μαζί μας και παραχωρούν το προσφυγικό άσυλο στους περισσότερους Σύρους. Στην Αγγλία το 97% των Σύρων που αιτήθηκαν, έλαβαν προσφυγικό άσυλο, στη Γερμανία το ποσοστό ανέρχεται σε 77% και στη Βουλγαρία στο 85%.

Ισως οι μεσογειακές χώρες, όπως η Κύπρος, να προσπαθούν με αυτό τον τρόπο να αποφύγουν ένα μαζικό ρεύμα προσφύγων;

Εάν υπάρχουν φόβοι από πλευράς της κυβέρνησης και γι’ αυτό το λόγο ακολουθείται αυτή η πολιτική, είναι κάτι που πρέπει να ρωτήσετε την κυβέρνηση. Ποτέ δεν μας λέχθηκε ξεκάθαρα ότι αυτός είναι ο λόγος που δίνουν το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας. Απλά υπάρχει ένας νόμος που ακολουθείται.

Ως διεθνής Αρχή για θέματα προσφύγων συμβουλεύσαμε τις κυβερνήσεις να παραχωρούν στους Σύρους βοήθεια και ειδικότερα, πολιτικό άσυλο, επειδή το δικαιούνται και πληρούν όλες τις προϋποθέσεις. Οι πλείστες κυβερνήσεις στην ΕΕ δέχτηκαν τις εισηγήσεις μας και παρέχουν προσφυγικό άσυλο, σε αντίθεση με την Κύπρο που παρέχει προσφυγικό άσυλο σε λιγότερο από 1% των Σύρων που αιτούνται. Στο υπόλοιπο 99% παρέχεται καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας.

Εντούτοις είμαστε ευγνώμονες γιατί σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος φέτος σε σύγκριση με το 2013 όσον αφορά την προώθηση των αιτήσεων. Το 2013 λιγότεροι από 200 Σύροι εγκρίθηκαν για καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας. Οι αιτήσεις δεν προωθούνταν. Το 2014 η εξέταση των αιτήσεων έγινε πολύ πιο γρήγορα και εγκρίθηκαν πάνω από 900 αιτήσεις Σύρων.

Να επανέλθω όμως στο θέμα του ασύλου. Τι σημασία έχει ο λόγος που κάποιος υποβάλλει την αίτηση; Είτε είναι απλά για να αποφύγει συγκρούσεις στη χώρα του είτε πρόκειται να τον καταδικάσουν σε θάνατο; Δεν υπάρχει ουσιαστική διαφορά.

Η μεταχείριση των προσφύγων από τα κράτη δεν θα πρέπει να διαφέρει ανάλογα με το λόγο που αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα του, είτε λόγω εμπόλεμης κατάστασης είτε λόγω ατομικής προστασίας.

Μπορείτε να μας εξηγήσετε τη διαφορά στους λόγους που υποβάλλεται η αίτηση;

Για παράδειγμα υπάρχει η ομάδα ανθρώπων που φοβούνται τα βασανιστήρια στη χώρα τους, αλλά δεν δικαιούνται το προσφυγικό άσυλο και γι’ αυτό τους παρέχεται η συμπληρωματική προστασία. Και είναι και η ομάδα ανθρώπων που φοβούνται ότι στη χώρα τους θα δικαστούν και απειλείται η ζωή τους. Σε αυτά τα άτομα παρέχεται προσφυγικό άσυλο.

Τι έγινε στην Κύπρο και άλλαξε η πολιτική σε αυτό το θέμα;

Η νομοθεσία τροποποιήθηκε και μια από τις σημαντικότερες αλλαγές ήταν αυτή με το καθεστώς της συμπληρωματικής προστασίας. Πριν να γίνουν οι τροποποιήσεις, τα άτομα που αναγνωρίστηκαν για το καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας είχαν το δικαίωμα να συμπληρώσουν μια αίτηση για να φέρουν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς τους πίσω και στην Κύπρο. Με την αλλαγή, αυτό έπαψε να ισχύει για όλους τους κατόχους συμπληρωματικής προστασίας.

Ετσι, οι συγγενείς, τα παιδιά, οι γονείς, αποκόπτονται από την οικογένεια.

Από την αρχή της σύρραξης στη Συρία τον Μάρτη του 2011, μέχρι το τέλος το 2014, μόνο σε 10-12 Σύρους παραχωρήθηκε το καθεστώς προσφυγικού ασύλου στην Κύπρο και κοντά στους 1.000 της συμπληρωματικής προστασίας, που σημαίνει ότι μόνο 10-12 Σύροι μπορούν να φέρουν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς τους, ενώ οι υπόλοιποι 1.000 Σύροι δεν έχουν αυτό το δικαίωμα.

Απ’ όσο ξέρω, δεν υπάρχει άλλο μέλος στην ΕΕ που να κάνει διακρίσεις όσον αφορά τον τρόπο προστασίας όταν αυτή αφορά την ανάγκη να βρεθεί ο πρόσφυγας με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του.

Αυτό είναι αντίθετο με τον κανονισμό της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στα δικαιώματα της οικογένειας.

Εσείς ως αρμόδια Αρχή κάνατε κάποια διαβήματα προς την κυβέρνηση ή προς την ΕΕ για αυτό το θέμα;

Εχουμε κάνει διάφορα παράπονα σε σχέση με το συγκεκριμένο θέμα. Κάναμε διαβήματα προς το Υπουργείο Εσωτερικών και έχουμε υποβάλει σχόλια προς τη Βουλή. Η ΕΕ είναι ενήμερη για το θέμα. Οσον αφορά τις εισηγήσεις μας, δυστυχώς δεν τις έχουν λάβει υπόψιν.

Δυστυχώς, το μόνο που προσφέρεται στις πρόσφυγες είναι η ατομική προστασία.

Γι’ αυτό και οι Σύροι, οι Παλαιστίνιοι που διέμεναν στην Κοκκινοτριμιθιά δεν ήταν ικανοποιημένοι. Χωρίς τις οικογένειές τους, ποιος είναι ο σκοπός στη ζωή τους; Ποιο το νόημα; Το μόνο πράγμα που θέλουν είναι να βρίσκονται με τις οικογένειές τους και το καθεστώς που τους παρέχει η Κύπρος δεν τους δίνει αυτό το δικαίωμα.

Ως κοινωνία, πώς αντιμετωπίζουμε αυτή την κατάσταση; Πώς κρίνετε την αντιμετώπιση των Κυπρίων απέναντι στους μετανάστες;

Η γνώμη μου για την αντιμετώπιση της κοινωνίας προς τους πολιτικούς πρόσφυγες και γενικά τους μετανάστες είναι ότι υπάρχει μια στάση αδιαφορίας. «Είσαι εδώ για το λόγο που είσαι εδώ… δεν με ενοχλείς, δεν σε ενοχλώ, κάνε τη δουλειά σου να κάνω τη δική μου». Δεν είναι ανεκτικότητα, ούτε όμως ξενοφοβία…

Δεν βλέπουμε τα φαινόμενα διαφόρων εκδηλώσεων εναντίον των μεταναστών του τύπου Pegida στη Γερμανία ή αυτά που είδαμε τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη που καλλιεργήθηκε ο ρατσισμός και η ξενοφοβία. Δεν είδα τέτοια φαινόμενα στην Κύπρο. Δεν υπάρχουν στο σημείο που υπάρχουν σε άλλες κοινωνίες. Διαβάζω διάφορα άρθρα και σχόλια στα αγγλικά, αλλά δεν βλέπω Κυπρίους να εκφράζουν ξεκάθαρα ξενοφοβικές θέσεις εναντίον των μεταναστών.

Οι Κύπριοι αδιαφορούν αλλά, όπως μου λένε κάποιοι συνάδελφοι, αυτός είναι ο χαρακτήρας των Κυπρίων. Υπάρχει απάθεια. Δεν έρχονται τόσο κοντά στους μετανάστες, να χτίσουν σχέσεις και να τους βοηθήσουν έμπρακτα. Υπάρχει μια παθητική αδιαφορία. Είναι αρκετή αυτή η παθητική στάση; Οχι. Θέλουμε μια έμπρακτη αλληλεγγύη προς αυτούς τους ανθρώπους. Να επικοινωνούμε με αυτούς τους ανθρώπους. Να μάθουμε από αυτούς, να υπάρχει πολυπολιτισμικότητα.

Η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες προειδοποίησε τον περασμένο Δεκέμβριο ότι η διεθνής κοινότητα χάνει την προσήλωσή της στη διάσωση ανθρώπινων ζωών. Κι αυτό γιατί στις παράκτιες χώρες και τους περιφερειακούς συνασπισμούς κρατών επικρατεί σύγχυση σχετικά με τους τρόπους ανταπόκρισης στον αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων που πραγματοποιούν επικίνδυνα θαλάσσια ταξίδια για να μεταναστεύσουν…

Το σίγουρο είναι ότι η Μεσόγειος Θάλασσα είναι η πιο επικίνδυνη δίοδος (νερά) ανάμεσα σε δύο γεωγραφικές περιοχές. Μη κυβερνητικές οργανώσεις κατέχουν στοιχεία ότι στη Μεσόγειο από το 1999 μέχρι το 2014 σημειώθηκαν πάνω από 18.000 θάνατοι. Αυτό είναι ένα τραγικό γεγονός. Βάζουν τη ζωή τους σε κίνδυνο διότι νιώθουν ότι δεν έχουν κάτι να χάσουν.

Ψάχνουν για καλύτερες οικονομικές προοπτικές, αλλά κυρίως για ασφάλεια. Θεωρούν ότι δεν είναι ασφαλείς εκεί που ζουν και πως δεν μπορούν να επιβιώσουν. Ετσι δεν έχουν κάτι να χάσουν. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των ανθρώπων, Σύροι, Ιρακινοί, Σομαλοί, Παλαιστίνιοι, οι οποίοι ταξιδεύουν στη θάλασσα ψάχνουν καταφύγιο γιατί έζησαν μέσα από τον εμφύλιο πόλεμο, βασανιστήρια και καταδίκες.

Αυτό που ζητάμε από τις κυβερνήσεις είναι να μην περιμένουν στα παράκτια των χωρών γιατί θα παραλάβουν πτώματα. Να πάνε στη Συρία, στο Λίβανο, στην Ιορδανία να βελτιώσουν την ασφάλεια, τις συνθήκες ζωής αυτών των ανθρώπων.

Με ποιον τρόπο θα το κάνουν αυτό;

Να παρέχουν οικονομική βοήθεια στην κυβέρνηση του Λιβάνου που έχει 1,2 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες. Οι συνθήκες στην Ιορδανία με τους Σύρους πρόσφυγες είναι δύσκολο να περιγραφούν. Η διεθνής κοινότητα δεν διαθέτει χρήματα. Αυτό που λέμε συνεχώς στις χώρες της Ευρώπης είναι να κατανοήσουν ότι πρέπει να βοηθήσουν τους πρόσφυγες.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy