Πέρα από τα (μη) πτυχία του Χατζηγιάννη, και πέρα από τον Χατζηγιάννη τον ίδιο

Του Χρίστου Χατζηιωάννου

Έγραφα χτες ότι υπάρχει μια ασάφεια ως προς το αν ο νέος Υφυπουργός Πολιτισμού, κ. Χατζηγιάννης, έχει ή δεν έχει πτυχίο πανεπιστημίου. Το ζήτημα δεν είναι ότι οι πανεπιστημιακές σπουδές αποτελούν απόλυτο κριτήριο καταλληλότητας για (υφ)υπουργοποίηση, και ουδέποτε το έθεσα ως τέτοιο. Ούτε το θέμα είναι αν ο κ. Χατζηγιάννης αποτελεί την πιο σημαντική (υφ)υπουργοποίηση, από την οποία οφείλει να ξεκινήσει η όποια αντιπολιτευτική ανάλυση: η διαλεκτική δύναται να ξεκινήσει από αυτό που υπάρχει άμεσα μπροστά σου, ως σημείο εισόδου, και να εμβαθύνει σταδιακά.

Το ζήτημα των πτυχίων Χατζηγιάννη θα αποτελούσε μετατόπιση μόνο εάν κανείς ξεκινούσε και έμενε στο θέμα του πτυχίου, χωρίς περαιτέρω πολιτική ανάλυση και χωρίς διασύνδεση του θέματος με τα πιο ουσιώδη ζητήματα. Εξάλλου, αν ίσχυε η αρχή ότι οφείλει κανείς να ξεκινά από τα πιο σημαντικά και να παραμένει σε αυτά, θα εγκλωβιζόμασταν στην τυραννία ενός απολυταρχικού και μη διαλεκτικού λόγου, όπου ό,τι πει κανείς αμέσως θα εκλαμβάνεται ως το πιο σημαντικό και το τελευταίο πράγμα που μπορούσε να πει.

Γιατί είναι άξιο ανάλυσης το ερώτημα αν ο Υφυπουργός Πολιτισμού έχει πανεπιστημιακό πτυχίο; Είναι σημαντικό για μια σειρά πραγμάτων που δείχνει.

Καταρχάς, είναι σημαντικό να αναδειχτεί ότι υπήρξε μια προσπάθεια θολώματος των νερών γύρω από το ζήτημα, με τη χρήση ασαφών εκφράσεων στο βιογραφικό του. Είναι σημαντικό να σεβόμαστε τα πραγματολογικά στοιχεία και να ζητάμε διευκρινίσεις: αποτελούν τη βάση της αλήθειας.

Πέραν της πραγματολογικής διάστασης, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι από τους/τις 191 Υπουργούς και Υφυπουργούς της Κυπριακής Δημοκρατίας που προηγήθηκαν, μάλλον δεν φαίνεται να υπάρχει άλλος διορισμός χωρίς πανεπιστημιακό πτυχίο. Επομένως εδώ έγινε μια εξαίρεση. Γιατί έγινε αυτή η εξαίρεση; Πώς ερμηνεύεται; Τι δείχνει;

Η εξαίρεση ερμηνεύεται με δύο τρόπους, τους οποίους αν αναλύσουμε αγγίζουμε τα πιο ουσιώδη πολιτικά ζητήματα. Τα δεδομένα δείχνουν ότι ισχύει ένας άρρητος κανόνας: οι Υπουργοί να έχουν πανεπιστημιακή μόρφωση, ως ελάχιστο κριτήριο. Η εξαίρεση που έγινε δείχνει ότι μπορεί να μην υπήρξε η δέουσα επιμέλεια για τον συγκεκριμένο διορισμό ή ότι ενώ για τα υπόλοιπα υπουργεία το πανεπιστημιακό πτυχίο αποτελεί (άρρητη) προϋπόθεση, για το Υφυπουργείο Πολιτισμού δεν αποτελεί προϋπόθεση. Γιατί όχι; Και τα δύο ενδεχόμενα θα έδειχναν υποτίμηση του εν λόγω Υφυπουργείου συγκριτικά με τα άλλα, από τη σκοπιά της ισχύουσας λογικής. (Φανταστείτε να διόριζε ο ΠτΔ έναν Υπουργό Οικονομικών ή Εμπορίου ή Δικαιοσύνης, που δεν είχε περάσει ποτέ το κατώφλι πανεπιστημίου. Θα γινόταν το έλα να δεις).

Θα μπορούσε κανείς να αντιτάξει ότι δεν είναι θέμα υποτίμησης και θα πρέπει να δούμε ποια άλλα προσόντα έχει ο κ. Χατζηγιάννης. Τι πορεία έχει λοιπόν να επιδείξει ο κ. Χατζηγιάννης, και τι δείχνει ως προς την πολιτική ουσία του πράγματος; Η πορεία ενός ανθρώπου είναι ένα σύνθετο φαινόμενο και είναι πάντα άδικο να συνοψιστεί με δύο αράδες, επιλέγω όμως αυτά που βλέπω ως σχετικά.

Ο κ. Χατζηγιάννης έχει να επιδείξει μια καλλιτεχνική πορεία στην Ελλάδα, η οποία ήταν εξαιρετικά επιτυχημένη εμπορικά. Τι σημαίνει αυτό πολιτικά; Σημαίνει ότι ήδη έχει υπερισχύσει η λογική της εμπορευματοποίησης του «πολιτισμικού κεφαλαίου», και η ένταξη αυτού στο πνεύμα του «Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος», το οποίο σκοπεύει η κυβέρνηση να αναβιώσει. Δείχνει ότι η εμπορική τέχνη, η τέχνη που επιβιώνει σε μια ανταγωνιστική αγορά και καταναλώνεται, υπερτερεί έναντι αυτής που δεν καταναλώνεται από κανένα ή που καταναλώνεται λιγότερο. Και δείχνει ότι ο πολιτισμός εντάσσεται πλέον στο Δόγμα. Μπορεί ο κ. Χατζηγιάννης να μην έχει πάει πανεπιστήμιο. Έφυγε όμως όταν ενηλικιώθηκε και πήγε στην κοιτίδα του ελληνικού πολιτισμού, την Αθήνα, στη μητέρα πατρίδα, όπου μεγαλούργησε, τον ξέρει όλη η Ελλάδα. Και τώρα επιστρέφει στην επαρχία. Σαν τον Ζαρατούστρα. Αυτό είναι το πολιτικό Δόγμα.