Του Πανίκκου Χρυσάνθου
• Δεν φτάνει το δίκιο για να πετύχεις ένα στόχο. Χρειάζεται κάτι παραπάνω: Ο απλός κόσμος το λέει νου, νουσιμάδα
• Είμαστε σοβαροί ότι θα συλλάβουμε ανθρώπους, θα τους σύρουμε στα δικαστήρια ως παρανομούντες και η Τουρκία, η χώρα του τσαμπουκά, θα μείνει με τα χέρια δεμένα και θα αποδεχτεί μια πράξη που εξευτελίζει με έντονους συμβολισμούς την εικόνα της υπερδύναμης που χτίζει;
Έχω την εντύπωση ότι δίνουμε κύκλους γύρω από κάποιες ιδέες, που λειτουργούν σαν δόσεις ντοπαμίνης μέσα στο μυαλό μας και απωθούν όσα δυσάρεστα φέρνει η ζωή ενώπιόν μας.
Πριν 65-70 χρόνια δεν είχαμε καμιά αμφιβολία γι’ αυτό που απαιτούσαμε: την ένωση με την Ελλάδα. Ήμασταν η συντριπτική πλειοψηφία αυτού του νησιού, σηκώσαμε σημαία το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης κι ήμασταν πεπεισμένοι ότι θα νικήσουμε, αφού είχαμε το δίκιο με το μέρος μας. Περιφρονήσαμε τους υποκριτές τους Εγγλέζους, που το έπαιζαν από τη μια δημοκράτες και πολιτισμένοι και από την άλλη μας έλεγαν ότι κάποιες χώρες όπως η Κύπρος, δεν θα αποκτήσουν ποτέ το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης γιατί είναι πολύ σημαντικές γεωγραφικά για την αυτοκρατορία τους. Τους απαντήσαμε με ένοπλο αγώνα, κι όταν, ενοχλημένοι από τη φασαρία και τις πόμπες μας, μας πρότειναν αυτοδιάθεση σε 10 χρόνια, ο ηγέτης μας αρνήθηκε δηλώνοντας πιστός στο δόγμα «καμία υποχώρησις, κανένας συμβιβασμός. Ένωσιν και μόνον ένωσιν. Εδώ και τώρα». Το αποτέλεσμα το είδαμε λίγα χρόνια αργότερα, τον Ιούλη του ’74: Η μισή Κύπρος βρέθηκε στα χέρια του Αττίλα.
Από αυτή την ιστορία θα μπορούσαμε να μάθουμε κάτι: Ότι δεν φτάνει το δίκιο για να πετύχεις ένα στόχο. Χρειάζεται κάτι παραπάνω: Ο απλός κόσμος το λέει νου, νουσιμάδα.
Αντ’ αυτού κοκορευόμαστε 60 τώρα χρόνια πως νικήσαμε μιαν αυτοκρατορία. Πώς νικήσαμε; Θέλαμε ένωση. Και τι πετύχαμε; Τη διχοτόμηση. Κι η αυτοκρατορία που τη νικήσαμε, πώς νικήθηκε; Ήθελε την Κύπρο ως στρατιωτική βάση. Και την έχει. Και μάλιστα χωρίς να την ενοχλεί κανένας. Με την ανοχή εκείνων που τη μίσησαν κι αποπειράθηκαν να τη διώξουν διά της βίας. Εμάς δηλαδή, που τα χέρια μας είναι δεμένα κι ούτε να θέσουμε θέμα απομάκρυνσης των στρατιωτικών βάσεων δεν τολμούμε. Αυτό κι αν είναι θρίαμβος. Χωρίς κομπασμούς και χειροκροτήματα. Θα μπορούσε να μας ήταν ένα μάθημα αυτή η ιστορία: Πού καταλήξαμε εμείς οι ανυποχώρητοι με τη σημαία του δίκιου και πού κατέληξαν οι συμβιβασμένοι του «ποτέ» και του άδικου.
Ξυπνούμε πάντα στη μέρα της μορμότας
Σήμερα σαν να βρισκόμαστε ακόμα στο ’50, το ’60 και το ’70. Ξυπνούμε πάντα στη μέρα της μορμότας και ξαναζούμε το ίδιο επεισόδιο, στο οποίο πρωταγωνιστεί πάντα «το δίκιο μας» και μας παίρνει από το κακό στο χειρότερο. Το σημερινό «επεισόδιο δικαίου» ονομάζεται «Πορθητής» και τρυπά τις θάλασσές μας. Δεύτερη εισβολή το αποκάλεσε ο Πρόεδρός μας. Και ζαχαρώνει το δίκιο μας με την πεποίθηση ότι θα νικήσουμε. Επικηρύσσουμε όσους δουλεύουν στον Πορθητή και περιμένουμε τους Ευρωπαίους να μας τους στείλουν στο τσουβάλι για να τους δικάσουμε. Θα επιβάλουμε κυρώσεις, μας λέει η ηγεσία μας και θα λυγίσουμε τον νταή σουλτάνο της Άγκυρας. Άσε που στέκονται δίπλα μας ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση, η μεγάλη σούπερ δύναμη Αμερική, οι γείτονές μας οι Ισραηλίτες κι η μαμά Ελλάς.
Η κουφή στον κόρφο μας
Και πάλι παρπατούμε χωρίς τον νουν. Το νουν, που είναι το μόνο όπλο που έχουμε εμείς οι μικροί και αδύνατοι μπροστά στην κουφή, που είναι ήδη μέσα στον κόρφον μας. Αντί να τον σωρώψουμεν (τον νουν μας) για να δούμεν πώς εννά την ιβκάλουμε έξω τζιαι να γλιτώσουμεν, απαγγέλλουμεν το ποιηματάκι που μάθαμε: ότι έχουμε δίκιο και στο τέλος θα νικήσουμε. Ναι, ο κόσμος γύρω μας θα μας δώσει ωραία μηνύματα υποστήριξης, όπως το κάμνει σε κάθε ευκαιρία από το ’74 ως σήμερα. Την κουφήν ποιος θα την ιβκάλει, είναι το αναπάντητο ερώτημα. Κι όταν, για μια ακόμη φορά θα βιώσουμε τη μοναξιά μας μετά τα ωραία μηνύματα, μοιραίοι, θα μεμψιμοιρήσουμε και πάλιν ότι ο κόσμος κινείται με τα συμφέροντα, όχι με το δίκιο. Φυσικά θα ήταν πιο φρόνιμο να σκεφτόμαστε αυτό το αξίωμα πριν επιτρέψουμε να προκληθεί η κρίση και όχι μετά, τη μοιραία ώρα της αποτυχίας.
Καμαρώνουμε πως έπιασε το ένταλμα σύλληψης όσων συμπράττουν με τον Πορθητή. Τρομάρα μας. Να ευχόμαστε να μην πιάσουν κανένα στην Ευρώπη και να μας τον στείλουν στην Κύπρο. Θυμήθηκα ένα επεισόδιο που έγινε πριν το 2003, πριν δηλαδή να ανοίξουν οι γραμμές, που δείχνει πόσο δυνατοί είμαστε. Ένας φουκαριάρης Τουρκοκύπριος πέρασε με το αυτοκίνητό του κατά λάθος τη γραμμή και βρέθηκε κάπου κοντά στην Αθηαίνου. Η Αστυνομία του κατέσχε το αυτοκίνητο (ως παράνομα διακινούμενο, επειδή ήταν εγγεγραμμένο στις αρχές του ψευδοκράτους) και τον παρέπεμψε σε δίκη. Ο νόμος νόμος και τα όργανα του κράτους νομιμότερα του νομίμου. Ποιος θα μπορούσε να τα ψέξει; Φυσικά ο φουκαριάρης Τουρκοκύπριος, που πλήρωνε τα σπασμένα ενός ψευδοκράτους, σε ποιον θα μπορούσε να πει τον πόνο του; Που τον πήραν αιχμάλωτο το ’74 από ένα μικρό χωριό της Πάφου, 16 χρονών τότε, τον κράτησαν για μήνες σε ένα στάδιο, έφαε και κάμποσο ξύλο, και μετά τον έστειλαν στα κατεχόμενα, χωρίς να τον ρωτήσουν αν θέλει ή όχι να πάει εκεί. Ουσιαστικά δηλαδή η Δημοκρατία μας, αυτή που ισχυριζόμαστε ότι εκπροσωπεί και τους Τουρκοκύπριους, έγραψε τα δικαιώματά του (και το δίκιο του) εκεί που όλοι ξέρουμε. Και τώρα του ζητούσε να πάρει πάνω του την ευθύνη ενός ψευδοκράτους. Επειδή, για να ζήσει ο άνθρωπος είχε ένα αυτοκίνητο γραμμένο εκεί που του επιβλήθηκε να ζει. Όπως φυσικά και οι εγκλωβισμένοι μας. Τα τρακτέρ και τα αυτοκίνητά τους είναι εγγεγραμμένα στο ψευδοκράτος. Κι αυτοί υπεύθυνοι και προδότες; Να τους παίρνουμε κι αυτούς στα δικαστήρια; Αυτό φυσικά δεν το σκεφτήκαμε ποτέ και δεν βάλαμε ποτέ τέτοιους γρίφους στο μυαλό μας. Ενδιαφέρον όμως το τέλος της περιπέτειας του Τουρκοκύπριου. Και πολύ διδακτικό: Το ψευδοκράτος συνέλαβε 2-3 Ελληνοκύπριους στην Πύλα με κάτι ψεύτικες δικαιολογίες, τους παρέπεμψε σε δίκη και παζάρεψε την απελευθέρωση του Τουρκοκύπριου. Το κράτος μας αναγκάστηκε να βάλει την ουρά στα σκέλια, να εξευτελιστεί και να παραδώσει στο ψευδοκράτος τον Τουρκοκύπριο και το αυτοκίνητό του. Δεν είναι προφανές ότι κάτι παρόμοιο θα γίνει και τώρα; Είμαστε σοβαροί ότι θα συλλάβουμε ανθρώπους, θα τους σύρουμε στα δικαστήρια ως παρανομούντες και η Τουρκία, η χώρα του τσαμπουκά, θα μείνει με τα χέρια δεμένα και θα αποδεχτεί μια πράξη που εξευτελίζει με έντονους συμβολισμούς την εικόνα της υπερδύναμης που χτίζει;
Ξαναζούμε σήμερα τον παλιό μας κύκλο
Ξαναζούμε λοιπόν σήμερα τον παλιό μας κύκλο. Που μπορεί να φαντάζει σαν μια θλιβερή επανάληψη, στην ουσία όμως είναι κάτι χειρότερο. Είναι μια κίνηση σε σχήμα σπιράλ κι οι πραγματικότητες γύρω μας μεταβληθείσες προς το χειρότερο.
Ο κύκλος της αυτοδιάθεσης-ένωσης έκλεισε το ’74 με την ντε φάκτο διχοτόμηση. Είχαμε δύο ευκαιρίες να αποφύγουμε το κακό. Η μια ήταν η πρόταση του Χάρντινγκ για την αυτοδιάθεση σε 10 χρόνια. Η δεύτερη ήταν η υποχώρηση Ντενκτάς στις συνομιλίες του με τον Κληρίδη το 1972, όταν ουσιαστικά αποδέχτηκε τα 13 σημεία του Μακαρίου. Θεωρούσαμε τότε το συμβιβασμό ντροπή και πληρώσαμε ένα μεγάλο τίμημα γι’ αυτό. Οι αρχαίοι αποκαλούσαν αυτό το τίμημα νέμεση (τιμωρία κάποιας επιδειχθείσας ύβρεως).
Είναι εμφανές πού θα ολοκληρωθεί ο σημερινός κύκλος: Στη νομιμοποίηση της διχοτόμησης. Η ευκαιρία που χάσαμε αυτή τη φορά είχε το όνομα Κραν Μοντανά. Δεν ξέρω αν θα έχουμε μια δεύτερη. Ο Πρόεδρός μας προφανώς έχει άλλα στο νου του και σίγουρα όχι το «νου» της λαϊκής μας σοφίας. Τα δεδομένα δεν αφήνουν χώρο στην αισιοδοξία.
Η λογική λέει πως με τη νομιμοποίηση της διχοτόμησης θα ακολουθήσει άλλος ένας κύκλος με μια μοιραία προοπτική: Η κουφή, που είναι τρυπωμένη σήμερα στον κόρφο μας, θα τραφεί καλά από τη διχοτόμηση, θα μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο και μια μέρα θα μας ρουφήξει ολόκληρους. Η λογική ακολουθία είναι εκεί κι ο κάθε νούσιμος μπορεί να την κοινωνήσει. Μπορεί. Όμως πολλοί άνθρωποι αντικαθιστούν τη λογική με την επιθυμία και τις φαντασιώσεις τους. Θα δούμε σύντομα τι δρόμο θα ακολουθήσουμε και θα ζήσουμε στο πετσί μας τις συνέπειές της επιλογής μας.
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
