Οι προειδοποιητικές επιστολές από την Ευρώπη και η κωλυσιεργία των αρµοδίων
Το 2022 έγιναν πολλά σε ό,τι αφορά το περιβάλλον, τόσο σε διεθνές, όσο και σε τοπικό επίπεδο, κάτι που ωστόσο δεν σηµαίνει ότι ήρθαν και τα αναµενόµενα αποτελέσµατα. Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, τα ζητήµατα της βιοποικιλότητας και του δικτύου Natura 2000 είναι σε πρώτο πλάνο, ενώ η πολύκροτη υπόθεση «Ακάµας» έχει µονοπωλήσει το ενδιαφέρον τη χρονιά που αφήνουµε.
Για δεύτερη συνεχόµενη χρονιά, το 2022, έγινε µία ορθή ειδική οικολογική αξιολόγηση και στρατηγική περιβαλλοντική εκτίµηση για το υπό εκπόνηση Τοπικό Σχέδιο Ακάµα. Ουσιαστικά, το Υπουργείο Εσωτερικών, το Πολεοδοµικό Συµβούλιο και το Τµήµα Πολεοδοµίας και Οικήσεως υπέβαλαν σχεδόν τις ίδιες πρόνοιες και πολεοδοµικές ζώνες µε αυτές που είχαν ήδη αξιολογηθεί και απορριφθεί το 2021. Πρόνοιες που απορρίφθηκαν καθότι κρίθηκε ότι θα επιφέρουν σοβαρές, αρνητικές, συσσωρευτικές και µη αναστρέψιµες επιπτώσεις. Παρά τις ισχυρές πιέσεις που ασκήθηκαν, τα συµπεράσµατα της τελικής έκθεσης ειδικής οικολογικής αξιολόγησης και της σχετικής γνωµάτευσης στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίµησης που εξέδωσε η Περιβαλλοντική Αρχή για το υπό εκπόνηση Τοπικό Σχέδιο Ακάµα, τον Αύγουστο 2022, είναι ορθά και δεν θέτουν σε διακινδύνευση τους στόχους διατήρησης και την ακεραιότητα της Χερσονήσου Ακάµα.
«Ωστόσο, το 2022 δεν επιλύθηκαν τα συστηµικά (δηλαδή τα σοβαρά, διαχρονικά, γενικευµένα και επαναλαµβανόµενα) προβλήµατα που παρατηρούνται όσον αφορά την προστασία και διαχείριση της φύσης και της βιοποικιλότητας στην Κύπρο», ανέφερε ο επιστηµονικός και διοικητικός λειτουργός, Οµοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου, Κλείτος Παπαστυλιανού, ο οποίος έζησε από πρώτο χέρι την εξέλιξη σχετικά µε το Τοπικό Σχέδιο Ακάµα το 2022.
Ανεπάρκεια και ευρωπαϊκές προειδοποιήσεις
Το πρόβληµα του ανεπαρκούς καθορισµού των προστατευόµενων περιοχών του ∆ικτύου Natura 2000 στην Κύπρο εξακολουθεί να υφίσταται. Το ίδιο ισχύει και για τη µη θέσπιση των αναγκαίων στόχων διατήρησης και κυρίως της µη έκδοσης των αναγκαίων διαταγµάτων προστασίας και διαχείρισης των περιοχών του ∆ικτύου Natura 2000.
∆υστυχώς, η πρόοδος που έχει επιτευχθεί µεταξύ 2021-2022 είναι πολύ µικρή. Έχουν εκδοθεί µόλις 9 διατάγµατα για τις 69 περιοχές του ∆ικτύου Natura 2000. Ορισµένα µάλιστα από αυτά τα διατάγµατα θα πρέπει να επανεκδοθούν, καθότι οι περιοχές για τις οποίες εκδόθηκαν στην πορεία επεκτάθηκαν για να καλύψουν επαρκώς τις περιοχές εξάπλωσης σηµαντικών φυσικών οικότοπων και ειδών άγριας χλωρίδας και πανίδας.
Για το εν λόγω θέµα εκκρεµεί διαδικασία παράβασης κατά της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιθανότατα να παραπέµψει την υπόθεση στο ∆ικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2023.
Όπως επεσήµανε ο Κλείτος Παπαστυλιανού, το πρόβληµα δεκάδων έργων και σχεδίων, τα οποία δεν συνδέονται ούτε είναι αναγκαία για τη διαχείριση προστατευόµενων περιοχών του ∆ικτύου Natura 2000, αλλά εγκρίθηκαν από την Περιβαλλοντική Αρχή χωρίς να υποβληθούν σε ειδική οικολογική αξιολόγηση, επίσης δεν έχει επιλυθεί. Το πρόβληµα, πρόσθεσε, καταγράφεται σε σειρά εγγράφων της Επιτροπής, όπως προειδοποιητικές επιστολές, αιτιολογηµένες γνώµες και επισκοπήσεις εφαρµογής της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας και πολιτικής της ΕΕ στην Κύπρο, για µία ολόκληρη δεκαπενταετία.
«Παρά την πρόοδο που φαίνεται να έχει επιτευχθεί σε επιµέρους πτυχές του προβλήµατος, µε σηµαντικότερη προφανώς την περίπτωση του Τοπικού Σχεδίου Ακάµα, το πρόβληµα δεν έχει επιλυθεί. Στο παρόν στάδιο εκκρεµεί προειδοποιητική επιστολή της Επιτροπής κατά της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενδέχεται να αποστείλει αιτιολογηµένη γνώµη προς τις αρµόδιες Αρχές εντός 2023», υπογράµµισε ο ειδικός επιστήµονας της Οµοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου.
Οι πρακτικές για προστασία και οι περιορισµοί του κυπριακού χώρου
Το δίκτυο Natura 2000 είναι µία σηµαντική κατάκτηση, όµως δεν µπορεί να λειτουργήσει µόνο του ή µε ευχολόγια -πρέπει να θωρακιστεί. Πρέπει να επιλυθεί το θέµα της διαχείρισης αυτών των περιοχών σε ιδιωτικές γαίες, καθώς και σηµαντικά χωροταξικά θέµατα για να µπορέσει να γίνει αυτό.
Σε µια νησιώτικη ηµικατεχόµενη Κύπρο ο περιοριστικός παράγοντας είναι ο χώρος, ο οποίος δέχεται πολλές πιέσεις από πραγµατικές ανάγκες, αλλά και από την «ανάπτυξη», τις µεµονωµένες κατοικίες και τη συνεχή επέκταση του οδικού δικτύου. Είναι σηµαντικό να καταλάβουν όλοι τη σηµασία της βιοποικιλότητας στην καθηµερινή τους ζωή και γιατί θα πρέπει να προστατευθεί εντός και εκτός Προστατευόµενων Φυσικών Περιοχών.
Η έννοια της προστασίας εδώ δεν σηµαίνει απαραίτητα περιφράξεις, αλλά σεβασµό και συνύπαρξη σε ένα πλαίσιο αειφόρων πρακτικών διαχείρισης της υπαίθρου. Το τελευταίο δεν είναι ένα θεωρητικό µοντέλο, αλλά παραπέµπει σε πρακτικές του παρελθόντος φιλικές προς στο περιβάλλον. Πρέπει να θυµηθούµε το πρόσφατο παρελθόν για να βαδίσουµε προς το µέλλον. Οι οικονοµικές πτυχές της βιοποικιλότητας, άµεσες ή έµµεσες, συχνά περνούν απαρατήρητες από το κοινωνικό σύνολο. Η βιοποικιλότητα έχει ρόλο ρυθµιστή παροχής εύρους υπηρεσιών από τα οικοσυστήµατα, π.χ. ξυλεία, τροφή, επικονίαση, ρύθµιση κλίµατος, αλλά και ως τουριστικό προϊόν η ίδια.
Μια προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση θα αποτελούσε η οικονοµική αποτίµηση του φυσικού µας κεφαλαίου και η ένταξή του στην Πράσινη Λογιστική, ενός εναλλακτικού δηλαδή τρόπου οικονοµικής ανάπτυξης. Το τελευταίο ίσως µπορέσει να λειτουργήσει ως γέφυρα µεταξύ Οικολογίας και Οικονοµίας για ένα καλύτερο αύριο.
∆ιάσκεψη για το Κλίµα και ηµικατεχόµενη Κύπρος
Στην Κύπρο, ωστόσο, πού βρισκόµαστε και κατά πόσον είναι ενθαρρυντικά ή αποθαρρυντικά τα δεδοµένα, µε αφορµή τη ∆ιάσκεψη για το Κλίµα;
«Η Κύπρος, όπως και ολόκληρη η Μεσόγειος, είναι hot spot κλιµατικής κρίσης, δηλαδή αυξάνεται η µέση θερµοκρασία της Μεσογείου πολύ γρηγορότερα απ’ ό,τι η µέση θερµοκρασία του υπόλοιπου πλανήτη», είχε δηλώσει πρόσφατα στη «Χαραυγή» η πολιτικός µηχανικός – ακτοµηχανικός και πρέσβειρα των Ακτών της Μεσογείου του ΟΗΕ, Ξένια Λοϊζίδου, ενώ σηµείωσε ότι πρόσφατη µελέτη κατέδειξε µία µέση αύξηση 2,5 βαθµών Κελσίου στο νερό την τελευταία 30ετία. «Με αυτές τις αυξήσεις, τα θαλάσσια και χερσαία οικοσυστήµατα “τρελαίνονται”», σημείωσε.
«Ως Κύπρος έχουµε κάνει πάρα πολλές εξαγγελίες για την Πράσινη Μετάβαση, ωστόσο από πράξεις δεν κάναµε τίποτα», ανέφερε, δίνοντας και ένα ποσοστό εξαιρετικά αποθαρρυντικό: Σχεδόν το 80% της γης της Κύπρου απερηµώνεται, είτε εξαιτίας της έντονης καλλιέργειας είτε επειδή οι µικροί παραγωγοί εγκαταλείπουν τη γεωργία λόγω των συγκυριών.
Η κα Λοϊζίδου αναφέρθηκε και στις παραλίες της Κύπρου, λέγοντας ότι καταστρέψαµε το ανοσοποιητικό σύστηµα των ακτών µας, οι οποίες θα µπορούσαν να αντιµετωπίσουν τα ακραία καιρικά φαινόµενα. «∆υστυχώς, δεν αντιλαµβανόµαστε ότι µε το να χτίζουµε πύργους και µαρίνες, εστιατόρια σε ζώνες προστασίας, έχουµε αφήσει την παράκτιά µας ζώνη έρµαιο των ακραίων καιρικών φαινοµένων. Και όταν θα αρχίσουν όλα αυτά να καταστρέφονται, θα κληθεί ο φορολογούµενος πολίτης να πληρώσει τις κακές, κάκιστες επιλογές διαπλοκής που έχουν ληφθεί στο αναπτυξιακό µας µοντέλο», σηµείωσε καταλήγοντας ως εξής: Η λύση του Κυπριακού είναι καθοριστική και για το κλίµα, διότι αυτό (το κλίµα) αφορά ολόκληρη την Κύπρο και δεν µπορούµε να παίρνουµε αποφάσεις σε µία µοιρασµένη Κύπρο!
Κυριάκος Λοΐζου
Aκολουθήστε μας στο Google News
