Περιβαλλοντική αδικία έναντι φτωχών χωρών

Του Άντρου Γ. Καραγιάννη*

Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης η συµµετοχή των πολιτών στην ανακύκλωση και στην κυκλική οικονοµία για περιορισµό των οικιακών αποβλήτων που καταλήγουν στις χωµατερές είναι βαρυσήµαντη.

Την ίδια ώρα όµως κάποιες χώρες της Ευρώπης, αλλά και οι ΗΠΑ εξάγουν τα απόβλητά τους σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Οι Φιλιππίνες, η Μαλαισία, το Βιετνάµ και η Ταϊλάνδη γίνονται δέκτες αρκετών εµπορευµατοκιβωτίων, που είναι γεµάτα µε τόνους αποβλήτων από τον δυτικό κόσµο, καθιστώντας τις φτωχές χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας «χωµατερές του κόσµου». Αδυνατώντας να δεχτούν άλλα σκουπίδια από τη ∆ύση και θέτοντας πάνω από όλα τη δηµόσια υγεία, χώρες όπως η Κίνα, η Μαλαισία και οι Φιλιππίνες αντέδρασαν έντονα, στέλνοντας πίσω τα µολυσµένα απόβλητα.

Τα πλαστικά απόβλητα καταλήγουν σε χώρους υγειονοµικής ταφής ή καίγονται παράνοµα στις χωµατερές απελευθερώνοντας επικίνδυνα αέρια, όπως διοξείδιο του άνθρακα και µεθάνιο. Στην Ινδονησία οι παράνοµες εισαγωγές σκουπιδιών χρησιµοποιούνται ως καύσιµο για τη λειτουργία εργοστασίων.

Χώρες που εξάγουν πλαστικά απόβλητα είναι το Ηνωµένο Βασίλειο, η Αυστραλία, οι Ηνωµένες Πολιτείες Αµερικής, ο Καναδάς, η Γερµανία, η Ισπανία, η Γαλλία κ.ά. Η καύση ή η λανθασµένη διαχείριση των «∆υτικών» αποβλήτων µολύνει το νερό προκαλώντας σοβαρά αναπνευστικά προβλήµατα στον πληθυσµό της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Οι χώρες της ∆ύσης θα πρέπει να σταµατήσουν την εξαγωγή µολυσµένων αποβλήτων «βαφτίζοντάς» τα ως «καύσιµα» για παράκαµψη των τελωνειακών ελέγχων και κανονισµών. Η Σύµβαση της Βασιλείας µιλά εξάλλου ξεκάθαρα για τη διαχείριση των επικίνδυνων και λοιπών αποβλήτων σε παγκόσµιο επίπεδο και θέτει ως στόχο την προστασία της δηµόσιας υγείας και του περιβάλλοντος χωρίς εξαιρέσεις και πληθυσµιακές διακρίσεις.

Παρ’ όλες τις παρανοµίες στη διαχείριση των αποβλήτων που αθόρυβα προωθούν ορισµένα κράτη παγκοσµίως, υπάρχουν και χώρες που αποτελούν υπόδειγµα στον τοµέα της διαχείρισης οικιακών αποβλήτων. Στην πρωτεύουσα της Σλοβενίας Λιουµπλιάνα προωθείται εδώ και 15 χρόνια περίπου η πολιτική µηδενικών αποβλήτων. Σήµερα το ποσοστό ανακύκλωσης στη σλοβενική πρωτεύουσα ανέρχεται στο 70% παράγοντας µόνο 115 κιλά απορριµµάτων ανά κεφαλή, σε σύγκριση µε 400 κιλά ανά κάτοικο που αναλογούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόνο 20% περίπου των αποβλήτων καταλήγουν σε χώρους υγειονοµικής ταφής και σε εργοστάσια σύγχρονης επεξεργασίας απορριµµάτων, όπου χρησιµοποιείται φυσικό αέριο ως καύσιµο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Λιουµπλιάνα προχώρησε ακόµα ένα βήµα παραπέρα προωθώντας το τρίπτυχο πρόληψη, επαναχρησιµοποίηση και ανακύκλωση, παραχωρώντας κίνητρα στους πολίτες για να δίνουν ζωή στα φθαρµένα αντικείµενα, τα οποία πωλούνται σε χαµηλές τιµές. Οι πολίτες συµµετέχουν επίσης σε εργαστήρια διόρθωσης σπασµένων οικιακών αντικειµένων, ενώ τα καταστήµατα µηδενικών αποβλήτων και η καθαριότητα της πόλης µε σάρωθρα που χρησιµοποιούν όµβρια ύδατα και βιολογικά απορρυπαντικά, αποτελούν µέρος της καθηµερινότητας της Τοπικής Αρχής.

Η Ε.Ε. έχει θέσει αρκετά υψηλούς στόχους για κλιµατική ουδετερότητα µέχρι το 2050 και σωστά δεν χρηµατοδοτεί µονάδες σύµµεικτων απορριµµάτων, θέτοντας ως στόχο την προώθηση της κυκλικής οικονοµίας και της ανακύκλωσης.

Η ταφή και η καύση απορριµµάτων δεν µπορεί να συνεχιστεί γιατί προκαλούν τεράστιες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον γενικότερα. Η Ευρώπη θα πρέπει να φροντίζει τα του οίκου της και να σταµατήσει την «παράνοµη» εξαγωγή κακής ποιότητας και µολυσµένων αποβλήτων σε αναπτυσσόµενες χώρες. Ό,τι δεν το θέλουµε εµείς θα πρέπει να το ανακυκλώνουµε, να το επαναχρησιµοποιούµε και να σταµατήσουµε την περιβαλλοντική καταστροφή και τη µόλυνση του πλανήτη, ο οποίος πνίγεται στα σκουπίδια.

*∆ήµαρχος ∆ερύνειας