Δεν πληρούνταν τα κριτήρια, «oυτε κάν τα ελάχιστα» … αλλά το Υπουργικό ενέκρινε τις πολιτογραφήσεις

Δόθηκαν στη δημοσιότητα από την Ελεγκτική Υπηρεσία τα ευρήματα σε σχέση με τη διερεύνηση της παραχώρησης διαβατηρίων στο πλαίσιο του επενδυτικού προγράμματος της Κύπρου.

Η έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, που ολοκληρώθηκε στα τέλη Ιουλίου αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας.

Σύμφωνα με την έκθεση συνολικά, από την έναρξη του Προγράμματος το 2007 μέχρι τη λήξη του, παραχωρήθηκε η Κυπριακή υπηκοότητα σε 3.517 πρόσωπα τα οποία θεωρήθηκαν επενδυτές και σε 3.810 πρόσωπα τα οποία πολιτογραφήθηκαν ως μέλη της οικογένειάς τους (ως σύζυγοι, ως ενήλικα εξαρτώμενα τέκνα και 221 ως γονείς). Επίσης, πολιτογραφήθηκε μεγάλος αριθμός προσώπων ως ανήλικα τέκνα των πιο πάνω, για τα οποία δεν λήφθηκαν πλήρη στοιχεία και δεν αποτέλεσαν αντικείμενο του παρόντος ελέγχου.

Η Έκθεση της ΕΥ (ΚΕΠ) αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι:

1. Το ΚΕΠ παρέμεινε σαθρό μέχρι τέλους

2. Το ΥΠΕΣ απέκρυβε στοιχεία από το Υπουργικό Συμβούλιο

3. €200 εκ. απώλεια από ΦΠΑ

4. €25 εκ. απώλεια από μη είσπραξη τελών

5. Συμβόλαια αξίας €1 δις ακυρώθηκαν

6. Συμβόλαια αξίας €3,5 δις εκκρεμούν.

Οπως αναφέρει η έκθεση του Γενικού Ελεγκτή, τα σημειώματα των αρμόδιων λειτουργών δεν επισυνάπτονταν στην Πρόταση προς το ΥΣ. Ωστόσο, ορισμένες φορές περιλαμβανόταν μία, έστω γενική, αναφορά στην Πρόταση προς το ΥΣ. Αυτό σημαίνει ότι το ΥΣ ήταν ενήμερο ότι η αίτηση δεν πληρούσε τα καθορισμένα κριτήρια και συνεπώς η Απόφαση για έγκριση της αίτησης ήταν παράνομη.

Υπενθυμίζεται ότι τα κριτήρια καθορίζονταν από το ΥΣ με Αποφάσεις του οι οποίες, μετά την ψήφιση του περί Αρχείου Πληθυσμού (Τροποποιητικού) Νόμου του 2013 (Ν.36(I)/2013), ημερ. 30.4.2013, εκδίδονταν με δημοσίευσή τους στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, βάσει της παραγράφου 4 του Άρθρου 57 του Συντάγματος και συνεπώς αποτελούσαν δευτερογενή νομοθεσία.

Πολιτογράφηση προσώπων ως διευθυντικών στελεχών εταιρειών

Καταγράφονται περιπτώσεις στις οποίες οι αιτητές δεν πληρούσαν ούτε καν αυτά τα ελάχιστα κριτήρια που είχαν τεθεί για την πολιτογράφησή τους, και όμως το ΥΣ παρανόμως αποφάσιζε να εγκρίνει την αίτηση πολιτογράφησης με διάφορες γενικές και αόριστες δικαιολογίες, όπως «το γενικότερο όφελος που προκύπτει για την Κυπριακή οικονομία».

Πολιτογράφηση μελών της οικογένειας των επενδυτών

Υπήρξαν περιπτώσεις που το ΥΣ παρανόμως ενέκρινε την πολιτογράφηση μελών της οικογένειας επενδυτών (συγκεκριμένα τέκνων), εν γνώσει του ότι δεν πληρούσαν ούτε καν αυτές τις ελάχιστες προϋποθέσεις που (έστω καθ’ υπέρβαση εξουσίας) είχε καθορίσει το ΥΣ.

Μη ικανοποίηση του κριτηρίου για κατοχή μόνιμης κατοικίας αξίας €500.000

Το ΥΣ, εν γνώσει του, παρανόμως ενέκρινε την πολιτογράφηση αιτητών που δεν ήταν κάτοχοι μόνιμης ιδιόκτητης κατοικίας στην Κυπριακή Δημοκρατία, αγοραίας αξίας τουλάχιστον €500.000, πλέον το ΦΠΑ.

Μη ικανοποίηση οικονομικών κριτηρίων

Το ΥΣ, εν γνώσει του, παρανόμως ενέκρινε την πολιτογράφηση αιτητών οι οποίοι δεν πληρούσαν τα καθορισμένα οικονομικά κριτήρια, με το αιτιολογικό ότι δήθεν οι αιτήσεις πληρούσαν το πνεύμα των κριτηρίων ή ότι τούτο θα εξυπηρετούσε το γενικότερο οικονομικό όφελος.

 

Εγκρίθηκαν αιτητές, οι οποίοι ήταν διευθυντές, σύμβουλοι, μέλη ή Πρόεδροι διοικητικών συμβουλίων τραπεζικών ιδρυμάτων ή άλλων εταιρειών, οι οποίες υπόκεινται σε κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή και τις Η.Π.Α. Σημειώνουμε ότι, σχετικά με το θέμα αυτό, η πρώτη φορά που εισήχθη κριτήριο ήταν με την Απόφαση του ΥΣ στις 25.7.2019, περί μη παραχώρησης της Κυπριακής υπηκοότητας σε πρόσωπα που συνδέονται (ή δεν συνδέονται πλέον) με νομικές οντότητες στις οποίες επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από τρίτες χώρες και σε πρόσωπα στα οποία έχουν επιβληθεί κυρώσεις από τρίτες χώρες.

Τέτοιες περιπτώσεις αναφέρονται πιο κάτω:
(i) Αιτητής ήταν ο δεύτερος Αντιπρόεδρος τράπεζας, η οποία περιλαμβανόταν στον κατάλογο κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ημερ. Απόφασης ΥΣ 19.5.2015).

(ii) Ο αιτητής ήταν Αντιπρόεδρος και υπεύθυνος του τμήματος προσωπικού εταιρείας, η οποία υπόκειται σε κυρώσεις από τις ΗΠΑ. Δεν υπήρχε σχετική αναφορά στην Πρόταση προς το ΥΣ (ημερ. Απόφασης ΥΣ 21.8.2020).

(iii) Σύμφωνα με δημοσιεύματα, κατά την περίοδο που ο αιτητής ήταν ανώτερο διευθυντικό στέλεχός της (1982-1998), πετρελαϊκή εταιρεία εξήγαγε πετρέλαιο χωρίς να δηλώνεται, με αποτέλεσμα να μην καταβάλλονται τα νενομισμένα τέλη. Το δημοσίευμα δεν ανέφερε κατά πόσο ο αιτητής γνώριζε την απάτη. Στο δημοσίευμα αναφέρεται επίσης ότι ο αιτητής εμπλεκόταν σε παρόμοιες παράνομες δραστηριότητες, κατά τη διάρκεια της θητείας του ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου (ΔΣ) άλλης εταιρείας (1998-2006) και ότι το Υπουργείο Εσωτερικών της χώρας σχεδίαζε να ξεκινήσει ποινική διερεύνηση εναντίον του και των συνεργατών του, η οποία σταμάτησε λόγω παρεμβάσεων, όμως δεν εντοπίστηκαν πληροφορίες από αξιόπιστες πηγές που να επιβεβαιώνουν τα πιο πάνω. Επισημαίνουμε επίσης ότι στις δύο εταιρείες είχαν επιβληθεί κυρώσεις από τις Η.Π.Α. ή/και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ημερ. Απόφασης ΥΣ 30.7.2021).

(iv) Ο αιτητής που υπέβαλε την αίτησή του το 2018, ως σύζυγος επενδύτριας, με την οποία είχε υποβάλει ταυτόχρονα αίτηση για πολιτογράφηση, ήταν μέλος του κυβερνώντος κόμματος της χώρας του και κατά την περίοδο 2001-2015 κατείχε πολιτειακά αξιώματα. Επίσης, τον Μάιο του 2018 συμπεριλήφθηκε σε κατάλογο κυρώσεων από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας  τρίτης χώρας. Δεν υπήρχε σχετική αναφορά στην Πρόταση προς το ΥΣ (ημερ. Απόφασης ΥΣ 12.12.2018).

(v) Ο αιτητής ήταν διευθυντής εταιρείας, με στενό συνεργάτη άτομο στο οποίο είχαν επιβληθεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ για χρηματοδότηση της Al Qaeda, ενώ διευθυντής στην ίδια εταιρεία ήταν και ο αδελφός του αρχηγού της οργάνωσης. Η εταιρεία έτυχε εξονυχιστικού ελέγχου από τις ΗΠΑ, ενώ δεν είναι ξεκάθαρο εάν ο αιτητής έχει σχέση με τα πιο πάνω άτομα. Επίσης, εταιρεία στην οποία ο αιτητής είναι διευθυντής επεκτάθηκε επιχειρηματικά στο Ιράκ, χώρα η οποία υπόκειται σε κυρώσεις, όμως δεν εντοπίστηκαν πληροφορίες ότι επιβλήθηκαν κυρώσεις στον αιτητή από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή τρίτη χώρα (ημερ. Απόφασης ΥΣ 22.7.2021).

Ο ΓΔ του ΥΠΕΣ, με την επιστολή του ημερ. 29.6.2022, μας πληροφόρησε ότι, για την περίπτωση (i) η αίτηση είχε εγκριθεί τέσσερα χρόνια πριν τη λήψη της Απόφασης αρ. 87.926, για την περίπτωση

(ii) για την προώθηση της αίτησης λήφθηκε υπόψη το γεγονός ότι το μετοχικό κεφάλαιο του επενδυτή στην εταιρεία ήταν 0,01% και για την περίπτωση (iii) η πρώτη εταιρεία περιλήφθηκε στον κατάλογο κυρώσεων της ΕΕ το 2014, ενώ η σύνδεση του αιτητή έλαβε χώρα κατά την περίοδο 1982-1998 και με τη δεύτερη εταιρεία κατά την περίοδο 1998-2006 και δεδομένων των πιο πάνω διαφαίνεται ότι ο επενδυτής δεν ενέπιπτε στις κατηγορίες προσώπων υψηλού ρίσκου για τις οποίες δεν επιτρεπόταν η παραχώρηση Κυπριακής υπηκοότητας μέσω του ΚΕΠ. Σχετικά με την περίπτωση (v), ο ΓΔ του ΥΠΕΣ μάς ανέφερε ότι στην έκθεση ενισχυμένου ελέγχου δέουσας επιμέλειας δεν υπήρχαν πληροφορίες που να συνδέουν τον αιτητή προσωπικά με τη συγκεκριμένη τρομοκρατική οργάνωση και ότι δεν εντοπίστηκαν οποιεσδήποτε πληροφορίες που να συνδέουν τον αιτητή με νομικές οντότητες που είναι ενταγμένες σε καταλόγους κυρώσεων ή πληροφορίες που να εμπλέκουν τον αιτητή ή εταιρείες του σε παραβίαση κυρώσεων ή άλλες παράνομες δραστηριότητες. Ανάλογα επιχειρήματα ο ΓΔ του ΥΠΕΣ κατέγραψε για τον αιτητή αυτό στην επιστολή του, ημερ. 18.7.2022.

Η Υπηρεσία μας επισημαίνει ότι, στις πιο πάνω περιπτώσεις δεν υπήρχε αναφορά για τις πληροφορίες που σχετίζονται με την επιβολή κυρώσεων στις Προτάσεις προς το ΥΣ και συνεπώς, οι πιο πάνω αναφορές του ΓΔ του ΥΠΕΣ, δεν απαντούν στο ερώτημα γιατί οι πληροφορίες αυτές δεν τέθηκαν ενώπιον του ΥΣ αλλά απεκρύβησαν από αυτό, δεδομένου ότι το ΥΣ ενδεχομένως να ζητούσε περαιτέρω διερεύνηση ή να αποφάσιζε ότι θα απέρριπτε τις αιτήσεις ως μη πληρούσες το κριτήριο του «καλού χαρακτήρα», μη υιοθετώντας τις δικαιολογίες που προβάλλει σήμερα ο ΓΔ του ΥΠΕΣ.