Πληθαίνουν τα λάθη στις πληρωμές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ

Περισσότερα σφάλματα στις δαπάνες από τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέγραψαν στην ετήσια έκθεσή τους για το οικονομικό έτος 2021 οι ελεγκτές του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), από 2,7% το 2020 σε 3%, παρά το γεγονός πως οι ίδιοι οι λογαριασμοί για το συγκεκριμένο έτος απεικονίζουν την οικονομική κατάσταση της ΕΕ χωρίς σφάλματα όσον αφορά τα έσοδα.

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο έχει την έδρα του στο Λουξεμβούργο, κατέγραψε και αύξηση σε περιπτώσεις πιθανής απάτης, από έξι το 2020 σε 15 το 2021.

Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, οι ελεγκτές εντόπισαν κινδύνους σε σχέση με τα κεφάλαια της ΕΕ που διατέθηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας και της κρίσης που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ στην έκθεση περιλαμβάνεται ξεχωριστή γνώμη Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ.

Όπως ανέφερε σε δήλωσή του ο νέος πρόεδρος του ΕΕΣ, Τόνι Μέρφι, το περιβάλλον των συνεχών κρίσεων των τελευταίων χρόνων μαζί με την ενεργειακή κρίση και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής «επιτείνει τους κινδύνους και τις προκλήσεις για τα οικονομικά της ΕΕ και καθιστά επιτακτική την ανάγκη αντιμετώπισής τους κατά τρόπο ορθό και αποτελεσματικό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή».

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσε το ΕΕΣ το ποσοστό σφάλματος στις πληρωμές από τον προϋπολογισμό αυξήθηκε από 2,7% το 2020 σε 3% το 2021, ενώ το 63,2% των δαπανών που υποβλήθηκαν σε έλεγχο θεωρήθηκαν δαπάνες υψηλού κινδύνου, σε σχέση με 59% το 2020 και προηγούμενες χρονιές. Στις δαπάνες υψηλού κινδύνου περιέχονται ουσιώδη σφάλματα σε επίπεδο 4,7% το 2021 σε σχέση με 4,0% το 2020.

Η έκθεση αφορά δαπάνες που το 2021 ανήλθαν συνολικά σε 181,5 δισεκατομμύρια ευρώ (που αντιστοιχεί στο 2,4 % των συνολικών δαπανών γενικής κυβέρνησης των κρατών μελών και στο 1,3 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματός τους). Αν συνυπολογιστούν οι δαπάνες του Μηχανισμού Ανάκαμψης, οι πληρωμές από την ΕΕ το 2021 ανήλθαν συνολικά σε 228,0 δισεκατομμύρια ευρώ, από τα οποία περίπου τρία τέταρτα αυτού δαπανήθηκαν στο πλαίσιο του συστήματος της επιμερισμένης διαχείρισης (το κράτος μέλος διανέμει τα κονδύλια, επιλέγει έργα και διαχειρίζεται τις ενωσιακές δαπάνες).

Στο πλαίσιο του ετήσιου ελέγχου, θεωρείται πως αν το επίπεδο σφάλματος ξεπεράσει το όριο του 2%, οι παράτυπες δαπάνες θεωρούνται σημαντικές.

Όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση με την ευκαιρία της δημοσίευσης της έκθεσης, οι εκτιμήσεις για τα επίπεδο σφάλματος δεν παραπέμπουν απαραίτητα στο μέγεθος τυχόν περιστατικών απάτης, μη αποδοτικότητας των δαπανών ή διασπάθισης πόρων. Το ποσοστό αφορά την εκτίμηση των ελεγκτών για τα ποσά που δεν αξιοποιήθηκαν κατά τρόπο απόλυτα σύμφωνο με τους κανόνες της ΕΕ και των κρατών μελών.

Όσον αφορά τις 15 περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης που εντοπίστηκαν το 2021 (αύξηση σε σχέση με έξι το 2020), το ECA ανακοίνωσε πως τις έχει παραπέμψει στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), η οποία ξεκίνησε έρευνες για πέντε από αυτές. Μια από τις περιπτώσεις αυτές έχει επίσης παραπεμφθεί στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), μαζί με μία ακόμη που είχε εντοπίσει πέρσι το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο.

Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας

Όσον αφορά τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που αποτελεί μέρος του πακέτου για αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας NextGenerationEU και έχει συνολικό ύψος 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, οι ελεγκτές εντόπισαν ορισμένες αδυναμίες στην αξιολόγηση των ορόσημων που τέθηκαν στα κράτη μέλη, ενώ επιφυλάσσονται να εξετάσουν τη γενική συμμόρφωση με τους κοινοτικούς και εθνικούς κανόνες σε επόμενες εκθέσεις.

Όπως υπενθυμίζεται, ενώ οι δαπάνες από τον προϋπολογισμό της ΕΕ βασίζονται στην επιστροφή εξόδων με προϋπόθεση τη συμμόρφωση σε συγκεκριμένους όρους, στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης η προϋπόθεση για τη διάθεση κονδυλίων είναι η επίτευξη προκαθορισμένων οροσήμων ή τιμών-στόχου.

Οι ελεγκτές εξέτασαν τη μόνη πληρωμή που έγινε στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2021, η οποία αφορούσε την Ισπανία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ένα από τα 52 ορόσημα που απαιτούνταν είχε σύμφωνα με τους ελεγκτές εκπληρωθεί μόνο εν μέρει, όμως αυτό δεν θεωρήθηκε σημαντικό.

Σημαντικότερο για τους ελεγκτές θεωρήθηκε πως υπάρχουν αδυναμίες στον τρόπο αξιολόγησης των οροσήμων από την Κομισιόν που μπορούν να βελτιωθούν.

Γενικότερα σε σχέση με τη συμμόρφωση με κανόνες της ΕΕ και των κρατών μελών πέρα από τα ορόσημα για εκταμίευση, το ΕΕΣ αναφέρει πως θα εξετάσει αυτή τη πτυχή σε μελλοντικούς έλεγχους, ενώ ειδικές εκθέσεις θα μπορούσαν να εξετάσουν την αποτελεσματικότητα των μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στα ορόσημα των κρατών μελών.

Ανοίγματα λόγω πανδημίας και Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία

Οι ελεγκτές εφιστούν την προσοχή ακόμα και στο γεγονός πως ο προϋπολογισμός της ΕΕ έχει ανοιχτεί σε ενδεχόμενες μελλοντικές υποχρεώσεις, κυρίως μέσω του δανεισμού σε ομόλογα αξίας 91,0 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη χρηματοδότηση του πακέτου NextGenerationEU και μέσω της συνδρομής με 50,2 δισεκατομμυρίων ευρώ για στήριξη της προστασίας θέσεων εργασίας και εργαζομένων την περίοδο της πανδημίας.

Συνολικά, αναφέρουν, τα μέτρα αυτά συνεισέφεραν σε υπερδιπλασιασμό του ανοίγματος του προϋπολογισμού της ΕΕ σε ενδεχόμενες μελλοντικές υποχρεώσεις, από 131,9 δισεκατομμύρια ευρώ το 2020 σε 277,9 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021.

Το ΕΕΣ προειδοποιεί πως υπάρχουν κίνδυνοι για τον προϋπολογισμό και από τα ανοίγματα για αντιμετώπιση της εισβολής στην Ουκρανία, καθώς όπως σημειώνεται, στα τέλη του 2021 η Ουκρανία είχε ανεξόφλητα δάνεια ονομαστικής αξίας 4,7 δισεκατομμυρίων ευρώ στο πλαίσιο διαφόρων προγραμμάτων της ΕΕ, ενώ η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) έχει χορηγήσει στη χώρα δάνεια αξίας 2,1 δισεκατομμυρίων ευρώ που καλύπτονται από εγγυήσεις της ΕΕ.

Γενικότερα, η έκθεση καταγράφει πως το 2021 μειώθηκαν οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, κυρίως λόγω καθυστερήσεων στην εκτέλεση των υπό επιμερισμένη διαχείριση ταμείων κάτω από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο για την περίοδο 2021 με 2027. Το ποσό αυτό βρισκόταν στα 251,7 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του χρόνου, έναντι 303,2 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2020).

Ωστόσο, οι συνολικές εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων έφτασαν για πρώτη φορά στο ποσό των 341,6 δισεκατομμυρίων ευρώ (εκ των οποίων 89,9 δισεκατομμύρια ευρώ για το NextGenerationEU).

Σε σχέση με την απορρόφηση από τα κράτη μέλη των κονδυλίων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2014 – 2020, συνεχίζουν να παραμένουν σημαντικές διαφορές από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, η Ιρλανδία, η Φινλανδία και η Κύπρος είχαν εκταμιεύσει πάνω από τα τρία τέταρτα των ποσών που τους είχαν διατεθεί, ενώ η Κροατία, η Σλοβακία και η Μάλτα ήταν οι τρεις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά απορρόφησης καθώς είχαν αξιοποιήσει μόλις πάνω από το μισό των ποσών.

Τέλος στην έκθεση γίνεται αναφορά στην γραπτή κοινοποίηση της Κομισιόν προς την Ουγγαρία τον Απρίλιο του 2022 με την οποία ξεκίνησε η διαδικασία που ενδέχεται να οδηγήσει στην επιβολή μέτρων για παραβίαση του κράτους δικαίου.

Το ΕΕΣ επισημαίνει πως η Κομισιόν δεν έχει δημοσιοποιήσει λεπτομέρειες για το πώς το ζήτημα αυτό μπορεί να επηρεάσει την κανονικότητα των δαπανών στην περίπτωση της Ουγγαρίας, στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσής της για τη διαχείριση και τις επιδόσεις που αφορά τον εσωτερικό έλεγχο και τη χρηματοοικονομική διαχείριση.