Πολιτισμός στην εποχή της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας του Covid-19

Την περασμένη Δευτέρα, 9 Νοεμβρίου 2020, πραγματοποιήθηκε από το ΑΚΕΛ σε συνεργασία με την Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/Βόρειας Πράσινης Αριστε­ράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (GUE/NGL) Ημερίδα Πολιτισμού με στόχο όχι μόνο την παρουσίαση των θέσεων και πρωτοβουλιών της Αριστεράς στην Κύπρο και το Ευρωπαϊ­κό Κοινοβούλιο, αλλά και για να ακουστούν οι εισηγήσεις των ανθρώπων του πολιτισμού. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι απασχολούμενοι στο χώρο του πολιτισμού τους πρώτους μήνες της πανδημίας του Covid-19 απώλεσαν το 80% του κύκλου εργασιών τους. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τομείς πολιτισμού και δημιουργίας αντι­προσωπεύουν το 4% του ευρωπαϊκού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) ύψους 509 δισεκατομμυρίων ευρώ και πάνω από 7,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, που ισούται με το 3,7% της συνολικής απασχόλησης σε όλη την ΕΕ των «27», εύκολα μπορεί κάποιος να υπολογίσει το μέγεθος των επιπτώσεων στο σύνολο πλέον της οικονομικής και κοινωνι­κής ζωής των κρατών στην ΕΕ. Σημειώνεται επίσης ότι οι επιπτώσεις από την πανδημία του Covid-19 ήρθαν ως συνέχεια των μεγάλων προβλημάτων που προκλήθηκαν εξαιτίας της οικονομικής κρίσης των προηγούμενων χρόνων. Αυτό λόγω των πολιτικών λιτότητας επηρέασε αρνητικά την πολιτιστική δημιουργία, επιδεινώνοντας την ήδη επισφαλή ερ­γασιακή θέση των καλλιτεχνών-δημιουργών και ευρύτερα των απασχολούμενων στο χώρο του πολιτισμού.

Α. Κυπριανού: Η δύναμη της πολιτιστικής δημιουργίας επιβεβαιώθηκε τις δύσκολες μέρες της καραντίνας

Στην παρέμβασή του ο Γενικός Γραμμα­τέας της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ, Άντρος Κυπριανού, τόνισε ότι: «Για το ΑΚΕΛ η πολιτιστική δη­μιουργία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε κοινωνία που επιδιώκει την πνευματική ανάπτυξη, σέβεται τον εαυτό της και προσδο­κά πραγματική πρόοδο. Είναι η δύναμη που μπορεί να σπάσει τις προκαταλήψεις, να ακο­νίσει τη μνήμη, να αναδείξει την αλήθεια και να εμφυσήσει την αλληλεγγύη και την πίστη για το αύριο. Για το δικό μας αύριο.

Στην πατρίδα μας η τέχνη και ο πολιτισμός αποτελούν ένα επιπλέον μεγάλο εφόδιο του λαού μας ενάντια στην κατοχή και τη διαίρε­ση. Εφόδιο που πρέπει να ενώνει όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως θρησκείας, φυλής και χρώματος. Η αξία και η δύναμη της πο­λιτιστικής δημιουργίας επιβεβαιώθηκαν πα­νηγυρικά τις πολύ δύσκολες μέρες της καρα­ντίνας, αφού πρόσφεραν σημαντικές ανάσες ψυχαγωγίας βοηθώντας τους ανθρώπους να αξιοποιούν δημιουργικά τις ατέλειωτες ώρες εγκλεισμού τους».

Ο Γενικός Γραμματέας της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ στάθηκε ιδιαίτερα στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει το ΑΚΕΛ για την ανάδειξη και στήριξη της πολιτιστικής δημιουργίας με έμ­φαση στην περίοδο της πανδημίας και άσκη­σε κριτική στην κυβέρνηση για τα ανεπαρ­κή μέτρα που λήφθηκαν αργοπορημένα και μόνο έπειτα από τις διαμαρτυρίες των εμπλε­κομένων αλλά και του κόμματος.

Υπογράμμισε, τέλος, ότι «η σοβαρότητα και το μέγεθος των προβλημάτων που αντι­μετωπίζει ο χώρος του Πολιτισμού, αλλά και η αβεβαιότητα αναφορικά με τη σύντομη επαναφορά στην κατάσταση προ κορονοϊού, απαιτεί τη λήψη ουσιαστικών και μακροπρό­θεσμων μέτρων. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να συνεχίσει να αντιμετωπίζει την πολιτιστική δραστηριότητα ως να μην υπάρχουν οι επι­πτώσεις της πανδημίας».

Ν. Κιζιλγιουρέκ: Ο πολιτισμός διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Ευρώπης

Ο συντονιστής της GUE/NGL στην Επιτρο­πή Πολιτισμού και Παιδείας της Ευρωβουλής, Νιαζί Κιζιλγιουρέκ, στη δική του παρέμβαση σημείωσε ότι η έξαρση της νόσου Covid-19 και τα μέτρα για αναχαίτιση της εξάπλωσης της πανδημίας έχουν πλήξει σοβαρά τους το­μείς πολιτισμού και δημιουργίας κυρίως εξαι­τίας της αναστολής λειτουργίας πολιτιστικών χώρων επιδεινώνοντας τις επιζήμιες τάσεις και τις οικονομικές προκλήσεις για τους ερ­γαζόμενους του πολιτισμού. Σημείωσε επίσης τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τομέα με τις επισφαλείς συνθήκες εργασίας, την ανύπαρ­κτη προστασία κοινωνικής ασφάλισης για τους καλλιτέχνες και τους ερμηνευτές και την απουσία τακτικού εισοδήματος.

Στην παρέμβασή του εξήγησε ότι οι προτά­σεις προϋπολογισμού για το πρόγραμμα «Δη­μιουργική Ευρώπη» στο πλαίσιο του επόμε­νου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου σαφώς δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκί­ες ούτε του τομέα ούτε του Κοινοβουλίου, το οποίο έχει επανειλημμένα ζητήσει να διπλα­σιαστούν τα κονδύλια και υπογράμμισε ότι οι τομείς πολιτισμού και δημιουργίας θα χρει­αστεί να παραμείνουν επαρκώς χρηματοδο­τούμενοι ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν της πανδημίας.

Ο Νιαζί Κιζιλγιουρέκ αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που ανέλαβε η Ομάδα της Αρι­στεράς στο Ευρωκοινοβούλιο για τον κόσμο του πολιτισμού και ιδιαίτερα στην πρόταση ψηφίσματος που υπέβαλε ο ίδιος μαζί με τον Αλέξη Γεωργούλη εκ μέρους της GUE/NGL τον Σεπτέμβρη του 2020.

Το ψήφισμα ζητούσε από την ΕΕ και τα κράτη – μέλη να στηρίξουν τους τομείς πο­λιτισμού και δημιουργίας, δεδομένου ότι δι­αδραματίζουν σημαντικό ρόλο τόσο στην οι­κονομική όσο και στην κοινωνική ζωή και έχουν πληγεί σοβαρά από την τρέχουσα κρί­ση. Υποστηρίζει επίσης την άνευ όρων συ­μπερίληψη των ΤΠΔ στο σχέδιο ανάκαμψης και ζητά τη δέσμευση τουλάχιστον του 7% του Ταμείου Ανάκαμψης για τον πολιτισμό και παροτρύνει τα κράτη-μέλη να διασφαλί­σουν ότι η κάλυψη του Ταμείου Ανάκαμψης επεκτείνεται και στους ΤΠΔ στα εθνικά τους σχέδια δράσης.

Η πρωτοβουλία της GUE/NGL οδήγησε τε­λικά σε κοινή πρόταση ψηφίσματος για την πολιτιστική ανάκαμψη της Ευρώπης από τις Ομάδες του EPP, S&D, Renew, Greens/EFA, ECR και GUE/NGL στο Ευρωκοινοβούλιο, το οποίο υπερψηφίστηκε από την Ολομέλεια στις 17/09/2020. Βασικοί άξονες του ψηφί­σματος είναι η ανάδειξη της σημασίας του πολιτισμού στην ευρωπαϊκή κοινωνία και οι­κονομία, ο απολογισμός των επιπτώσεων του COVID-19 στους πολιτιστικούς και δημιουρ­γικούς τομείς της οικονομίας και συγκεκρι­μένες προτάσεις για την ανάκαμψη του πο­λιτισμού.

Ανάμεσα στις προτάσεις είναι:

• Η δέσμευση τουλάχιστον 2% του Μηχα­νισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τους Δημιουργικούς και Πολιτιστικούς Τομείς
• Η ένταξη των Δημιουργικών και Πολι­τιστικών Τομέων στους στρατηγικούς τομείς (με ιδιαίτερη πρόνοια τους αυτοαπασχολού­μενους και τους ανεξάρτητους καλλιτέχνες) της οικονομίας, ώστε να επωφεληθούν από το Invest-EU
• Η αύξηση του προγράμματος «Δημιουρ­γική Ευρώπη» στα 2,8 δις ευρώ
• Μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ για τα πο­λιτιστικά αγαθά και υπηρεσίες
• Η συμπερίληψη των πολιτιστικών ΜμΕ στα σχέδια ανάκαμψης για ΜμΕ
• Η παροχή οικονομικής στήριξης σε πολι­τιστικούς χώρους, εκδηλώσεις, φεστιβάλ για στήριξη του χώρου.

Κ. Κώστα: Μεγάλη αγωνία για την επόμενη μέρα

Στη συζήτηση που ακολούθησε τέθηκαν πολλά ζητήματα που αφορούσαν, μεταξύ άλ­λων, την ανάγκη καλύτερης ενημέρωσης για ευρωπαϊκά προγράμματα, την ανάγκη δικτύ­ωσης με φορείς του εξωτερικού, τη διακοπή της δικοινοτικής δράσης λόγω της πανδημί­ας, την ακύρωση του ερασιτεχνικού φεστιβάλ θεάτρου, αλλά ακούστηκαν και πολλές ειση­γήσεις για την ανάγκη διαφάνειας στη διαδι­κασία έγκρισης των χορηγιών, φορολογικές ελαφρύνσεις για πολιτιστικές δραστηριότητες και αύξηση των σχετικών κονδυλιών.

Ο υπεύθυνος του Πολιτιστικού Γραφείου του ΑΚΕΛ, Κώστας Κώστα, περιέγραψε όμως τη συζήτηση που ακολούθησε με μια φράση: «Από όλους όσοι μίλησαν βγήκε μια φωνή αγωνίας. Οι άνθρωποι του πολιτισμού νιώ­θουν αποκλεισμένοι, νιώθουν ότι έμειναν ξε­κρέμαστοι, νιώθουν μια μεγάλη αγωνία για την επόμενη μέρα. Θεωρούν ότι τα μέτρα στήριξης δεν είναι ικανοποιητικά, λαμβάνο­ντας υπόψη ότι έχουν χάσει το 90 – 95% πε­ρίπου της δουλειάς τους».

Σημείωσε, τέλος, την απαξίωση που νιώ­θουν οι άνθρωποι του πολιτισμού από το αρ­μόδιο υπουργείο, τόσο με αφορμή την πρό­σφατη συζήτηση για το Υφυπουργείο Πολιτι­σμού όσο και ευρύτερα, υπογραμμίζοντας ότι παρά τις δεσμεύσεις των κυβερνώντων για ενδυνάμωση της θεσμικής συμμετοχής των ανθρώπων του πολιτισμού στα θέματα που τους αφορούν, αυτές έμειναν στα λόγια.