Πολλαπλή Σκλήρυνση: Η «ασθένεια των νέων» με ποικιλότροπα συμπτώματα και χωρίς ιδανική θεραπεία

• Στους 1.750 ανέρχονται οι άνθρωποι που ζουν µε σκλήρυνση κατά πλάκας στην Κύπρο -περίπου 1 περίπτωση ανά 700 ανθρώπους. Κάθε µήνα προκύπτουν 8 νέα άτοµα που διαγιγνώσκονται µε τη νόσο, δηλαδή 90 περίπου κατ’ έτος
• Η ύπαρξη φαρµακευτικών αγωγών και µόνο θεωρείται πρόοδος, µιας και το 1990 δεν υπήρχε καµία απολύτως θεραπεία. Έκτοτε, νέα φάρµακα και αγωγές εµφανίζονται διαρκώς
• Το κράτος οφείλει να παρακολουθεί τις εξελίξεις και τα νέα δεδοµένα που προκύπτουν συνεχώς και να δώσει τη δυνατότητα στους γιατρούς να χορηγούν τη θεραπεία που θεωρούν καλύτερη
• Η πάθηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στοιχίζει 15,5 δις ευρώ το χρόνο, χωρίς να περιλαµβάνεται σε αυτά το κόστος των φαρµάκων

 

Του Ειρηναίου Πίττα

Ένα σηµαντικό µέρος του πληθυσµού πάσχει από την «ασθένεια των νέων». Η Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ), µια χρόνια προοδευτική φλεγµονώδης νόσος του κεντρικού νευρικού συστήµατος, επηρεάζει σηµαντικά την κατάσταση της υγείας, την ποιότητα ζωής και την παραγωγικότητα ενός ασθενούς. Αν και ακόµα δεν υπάρχει ιδανική θεραπεία, η επιβράδυνση έστω της προόδου της ασθένειας είναι βήµατα προς τα εµπρός, αν αναλογιστούµε πως πριν περίπου 30 χρόνια δεν υπήρχε καµία θεραπεία.

Η απουσία θεραπείας απασχολεί τους επιστήµονες, οι οποίοι µέσα από µελέτες προσπαθούν συνεχώς να βρουν την καλύτερη µέθοδο και θεραπεία της ΠΣ. Ως εκ τούτου, νέα δεδοµένα για την ασθένεια προκύπτουν διαρκώς. Ευθύνη του κράτους είναι να ακολουθεί τα δεδοµένα και να παρέχει στους θεράποντες ιατρούς τα εργαλεία και τις δυνατότητες ώστε να βοηθήσουν τον ασθενή.

Πριν µερικές µέρες πραγµατοποιήθηκε µε πρωτοβουλία της εταιρείας Novartis Pharma Services Κύπρου δηµοσιογραφική ενηµερωτική παρουσίαση για την ΠΣ και τις νέες εξελίξεις γύρω από τη διαχείριση και αντιµετώπισή της. Τις ενηµερωτικές παρουσιάσεις ανέλαβαν ο δρ Μιχάλης Πρωτοπαπάς, νευρολόγος και πρόεδρος της Νευρολογικής Εταιρείας Κύπρου και ο δρ Κώστας Μιχαηλίδης, νευρολόγος και μέλος του ∆ιοικητικού Συµβουλίου Νευρολογικής Εταιρείας Κύπρου.

Ένας στους 700 µε ΠΣ στην Κύπρο

Στους 1.750 ανέρχονται οι άνθρωποι που ζουν µε σκλήρυνση κατά πλάκας στην Κύπρο. Με αυτά τα δεδοµένα, αντιστοιχεί περίπου 1 περίπτωση ανά 700 ανθρώπους. Σε αυτά τα αριθµητικά δεδοµένα προστίθεται ακόµα το γεγονός ότι κάθε µήνα προκύπτουν 8 νέα άτοµα που διαγνώσκονται µε τη νόσο, δηλαδή 90 περίπου κατ’ έτος.

Στην Κύπρο ο επιπολασµός της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι 151 ανά 100.000 άτοµα, ενώ η µέση ηλικία διάγνωσης της νόσου είναι τα 38 έτη, µε ποσοστό 60% των ατόµων που διαγνώσκονται µε τη νόσο να αποτελείται από γυναίκες. Σηµειώνεται ότι η νεότερη ασθενής στην Κύπρο είναι µόλις 13 ετών.

Σε παγκόσµιο επίπεδο, η νόσος προσβάλλει 2,3 εκατοµµύρια άτοµα, µε τη µέση ηλικία εµφάνισης της νόσου να είναι τα 30 έτη, ενώ οι γυναίκες µε Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι δύο φορές περισσότερες από τους άνδρες. H Πολλαπλή Σκλήρυνση (ΠΣ) συνήθως διαγνώσκεται στις πρώτες δεκαετίες της ζωής ενός ασθενούς (ηλικία 20 έως 40 ετών) και επηρεάζει σηµαντικά την κατάσταση της υγείας, την ποιότητα ζωής, την παραγωγικότητα και την εργασία των ασθενών για πολλά έτη.

Ποικιλότροπα συµπτώµατα 

Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι µια χρόνια φλεγµονώδης νόσος του κεντρικού νευρικού συστήµατος, ενώ εµφανίζει διαφορετική κλινική πορεία σε κάθε ασθενή. Οι ασθενείς µπορεί να βιώνουν αθροιστική απώλεια της σωµατικής (π.χ. περπάτηµα) ή/και της νοητικής (π.χ. µνήµη) λειτουργίας µε την πάροδο του χρόνου.

Οι διάφορες µορφές ΠΣ διακρίνονται ανάλογα µε το αν ο ασθενής εµφανίζει υποτροπές και/ή αν παρουσιάζει εξέλιξη της νευρολογικής βλάβης και της αναπηρίας από την έναρξη της νόσου.

Το 85% των ατόµων µε ΠΣ έχουν RRMS (υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα µορφή), η οποία χαρακτηρίζεται από σαφώς καθορισµένα επεισόδια υποτροπών και υφέσεων (περίοδοι µερικής ή πλήρους ανάρρωσης). Καθώς το ταξίδι κάθε ασθενούς είναι µοναδικό, η συχνότητα, η βαρύτητα και η διάρκεια των συνεπειών των νέων συµπτωµάτων από τις υποτροπές µπορεί να ποικίλουν.

Τα συµπτώµατα παρουσιάζουν µεγάλη ποικιλοµορφία. Συνήθως εκδηλώνεται µυϊκή αδυναµία, διαταραχές αισθητικότητας και θάµβος όρασης. Ωστόσο υπάρχουν και κάποια συµπτώµατα που µπορεί να µην είναι τόσο χαρακτηριστικά και ευδιάκριτα, όπως κόπωση, γνωσιακή έκπτωση, πόνος, διαταραχές ούρησης και κατάθλιψη.

Όπως τονίστηκε κατά την παρουσίαση, άγνωστη παραµένει η αιτιολογία της ΠΣ.

Νέες µελέτες αλλάζουν τα δεδοµένα στην προσέγγιση 

Όπως λέχθηκε στην παρουσίαση, η ιδανική θεραπεία θα ήταν ένα φάρµακο το οποίο θα δινόταν στους ασθενείς, οι βλάβες και οι µορφές αναπηρίας θα αποκαθίσταντο και ο ασθενής θα επέστρεφε στην προτέρα κατάσταση. ∆υστυχώς όµως κάτι τέτοιο δεν είναι ακόµα εφικτό. Ως εκ τούτου, η ιδανική θεραπεία είναι οι ασθενείς να µην έχουν καινούργια επεισόδια και να αναχαιτισθεί η εξέλιξη της νόσου. Επίσης, ιδανικό θα ήταν η χορήγηση της αγωγής να είναι χωρίς παρενέργειες.

Η ύπαρξη φαρµακευτικών αγωγών και µόνο θεωρείται πρόοδος, µιας και το 1990 δεν υπήρχε καµία απολύτως θεραπεία. Έκτοτε, νέα φάρµακα και αγωγές εµφανίζονται δίνοντας ελπίδα στους ασθενείς για καλύτερη ποιότητα ζωής.

Πέραν από νέα φαρµακευτικά σκευάσµατα, νέες µελέτες αλλάζουν τα δεδοµένα στην προσέγγιση της χορήγησης φαρµάκων. Συγκεκριµένα, σήµερα στην Κύπρο οι γιατροί ακολουθούν συνήθως κλιµακωτή θεραπεία. ∆ηλαδή ξεκινούν µε ένα ήπιο φάρµακο στα αρχικά στάδια της νόσου και βλέποντας την πορεία του ασθενούς, αν υπάρξει έξαρση, δίνεται πιο δυνατό φάρµακο.

Όπως ανέφερε ο ∆ρ Μιχαηλίδης, µια µελέτη που δηµοσιεύτηκε φέτος και συγκρίνει την πορεία ασθενών στη ∆ανία, που ακολουθεί προσέγγιση παρόµοια µε αυτή στην Κύπρο, σε σχέση µε ασθενείς στη Σουηδία που ξεκινούν από την αρχή µε δυνατό φάρµακο, δηµιουργεί νέα δεδοµένα. Όπως φάνηκε, συνέχισε, η αναπηρία των ασθενών στη Σουηδία, 6 χρόνια µετά, είναι λιγότερη από αυτούς στη ∆ανία, οι οποίοι ακολούθησαν κλιµακωτή θεραπεία.

Άρα, σηµείωσε, ενδεχοµένως να χρειάζεται να είµαστε πιο «επιθετικοί» από την αρχή, κάτι που µε τα νέα φάρµακα που έχουµε στη διάθεσή µας, όπως είπε, έχουµε τη δυνατότητα να το κάνουµε. Εξήγησε ότι στην προσπάθειά µας να προστατέψουµε τον ασθενή από πιθανές παρενέργειες, ίσως του στερούµε την ευκαιρία µιας δυνατής αγωγής, η οποία θα τον προστατέψει από την εξέλιξη της πάθησης.

Το κράτος να ακολουθήσει τις εξελίξεις 

Βάσει των πιο πάνω, ο ∆ρ Μιχαηλίδης εξήρε την ανάγκη όπως δίνεται η δυνατότητα στον γιατρό, τον ειδικό, να επιλέγει το φάρµακο που θεωρεί πιο σωστό. Εξήγησε ότι αν ένας γιατρός θέλει να χορηγήσει ένα φάρµακο που δεν περιλαµβάνεται στον αλγόριθµο της κλιµακωτής θεραπείας, πρέπει να ακολουθήσει µια χρονοβόρα και δύσκολη διαδικασία µέσω κατάθεσης ονοµαστικής αίτησης στις Φαρµακευτικές Υπηρεσίες, όπου το αίτηµα πρέπει να περάσει από ειδική επιτροπή.

Σηµείωσε περαιτέρω ότι µε την ανακοπή της ασθένειας στα αρχικά της στάδια αυτό θα ωφελήσει και το κράτος. Συγκεκριµένα, η πάθηση στην ΕΕ στοιχίζει 15,5 δις ευρώ το χρόνο χωρίς να περιλαµβάνεται σε αυτά το κόστος των φαρµάκων, αλλά µόνο από το κόστος απώλειας εργασίας, του ιατροτεχνολογικού εξοπλισµού αλλά και την «κίνηση» που δηµιουργείται σε φυσιοθεραπείες, εργοθεραπείες κ.λπ.