Πώς αντιμετωπίζεται η παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια

Όταν ο τζόγος γίνεται εθισμός…

 

Στη χώρα μας η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) αντιμετωπίζει την παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, όπως αντιμετωπίζει την εξάρτηση. Ήδη εφαρμόζεται και η Εθνική Στρατηγική της ΑΑΕΚ (2013-2020) που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο η Πολιτεία αντικρίζει το θέμα της εξάρτησης. Εξάλλου, η σφαιρική αντιμετώπιση του φαινομένου της εξάρτησης, η οποία πέρα από τις ψυχοδραστικές ουσίες περιλαμβάνει και τις εξαρτητικές συμπεριφορές, όπως είναι η εξάρτηση από τυχερά παιχνίδια, αποτελεί ήδη γεγονός σε επτά κράτη-μέλη της ΕΕ (EMCDDA, 2017).

Τι είναι η «διαταραχή τυχερών παιχνιδιών»
Κατά το DSM IV, η παθολογική ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια ταξινομείται στην ομάδα διαταραχών ελέγχου των παρορμήσεων που κύριο χαρακτηριστικό των ατόμων αυτών είναι η αδυναμία τους να προτάξουν αντίσταση στην παρόρμηση του να κάνουν μια πράξη που είναι βλαβερή για τους ίδιους ή τους άλλους. Αυτό εξακολουθεί να είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των παθολογικών παικτών, ενώ στο DSM-V ταξινομείται ως «διαταραχή τυχερών παιχνιδιών» και μεταφέρεται στην κατηγορία των εξαρτητικών διαταραχών, η οποία περιλαμβάνει το αλκοόλ και τις παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες.
Η εξάρτηση από τα τυχερά παιχνίδια ακολουθεί το ίδιο μοντέλο εξάρτησης που παρατηρείται και στην εξάρτηση από ψυχοδραστικές ουσίες, καθώς υπάρχει αυξημένος όγκος ερευνών στους τομείς της νευροεπιστήμης και της ψυχολογίας που καταδεικνύουν ότι υπάρχουν κοινά στοιχεία μεταξύ της εξάρτησης από τα τυχερά παιχνίδια και των άλλων εξαρτήσεων.
Σύμφωνα με το DSM-V, η «Διαταραχή τυχερών παιχνιδιών» ορίζεται ως η επίμονη και επαναλαμβανόμενη προβληματική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια που οδηγεί σε κλινικά σημαντική επιδείνωση ή συναισθηματική αναστάτωση, όπως φαίνεται στο άτομο το οποίο παρουσιάζει τέσσερα (ή περισσότερα) από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά, σε περίοδο 12 μηνών:
1) Χρειάζεται να παίξει με αυξανόμενα χρηματικά ποσά για να επιτύχει τον επιθυμητό ενθουσιασμό.
2) Είναι ανήσυχος ή ευερέθιστος όταν προσπαθεί να μειώσει ή να σταματήσει τα τυχερά παιχνίδια.
3) Έχει κάνει επανειλημμένες ανεπιτυχείς προσπάθειες για έλεγχο, μείωση ή τη διακοπή του παιχνιδιού.
4) Συχνά ασχολείται με τα τυχερά παιχνίδια (π.χ. επίμονες σκέψεις για την αναβίωση ενός παλιού παιχνιδιού, προγραμματισμός του επόμενου παιχνιδιού, σκέψεις τρόπου για να κερδίσει χρήματα ώστε να μπορεί να παίξει).
5) Συχνά παίζει όταν αισθάνεται άσχημα (π.χ. αδυναμία, ενοχή, άγχος, κατάθλιψη).
6) Αφού χάσει στα τυχερά παιχνίδια, συχνά επιστρέφει άλλη μέρα για να πάρει όσα έχασε (“κυνηγώντας” τις απώλειες).
7) Ψεύδεται για να αποκρύπτει την έκταση της εμπλοκής του με τα τυχερά παιχνίδια.
8) Έχει διακινδυνεύσει ή έχει χάσει μια σημαντική σχέση, δουλειά ή εκπαιδευτική ευκαιρία λόγω της ενασχόλησής του με τα τυχερά παιχνίδια.
9) Παρουσιάζει τάση δανεισμού χρημάτων για την αντιμετώπιση της άσχημης οικονομικής κατάστασης που προκλήθηκε από τα τυχερά παιχνίδια.

Πού αποσκοπεί η θεραπεία
Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία, στόχο αποτελεί ο τερματισμός της ενασχόλησης με τα τυχερά παιχνίδια, ενώ οι ειδικοί στόχοι είναι:
α) η μείωση των επιβλαβών συνεπειών που επιφέρουν τα τυχερά παιχνίδια στο άτομο και το περιβάλλον του (π.χ. οικογένεια, φίλοι),
β) η αποφυγή ή μείωση του κινδύνου που συνδέεται με τα περιβάλλοντα όπου υπάρχει ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια,
γ) η αποτελεσματική αντιμετώπιση των αρνητικών ψυχικών καταστάσεων (π.χ. άγχος, κατάθλιψη, μοναξιά) μέσω νέων στρατηγικών και δεξιοτήτων ζωής και
δ) η ικανοποίηση των αναγκών για ψυχαγωγία, κοινωνικοποίηση και ενθουσιασμό μέσα από ισορροπημένες δραστηριότητες αναψυχής.

Τι έδειξαν οι έρευνες για την Κύπρο
Πάντως στην τελευταία έρευνα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα Ναρκωτικά (ESPAD), που έγινε το 2015, αναφέρεται στην Κύπρο ως μια από τις 4 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα υψηλότερα επίπεδα ενασχόλησης των 16χρονων μαθητών με διαδικτυακές δραστηριότητες με σκοπό το οικονομικό κέρδος -περίπου 7% των μαθητών χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές εφαρμογές ή δραστηριότητες μέσα από τις οποίες μπορεί να κερδίσουν χρήματα, σε εβδομαδιαία συχνότητα.
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης βασιζόμενο στην ίδια έρευνα μαθητικού πληθυσμού της ESPAD μάς δίνει περισσότερα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία ένα ποσοστό που αγγίζει το 22% των μαθητών, αναφέρει ότι έχει στοιχηματίσει μέσω διαδικτύου έστω και μια φορά κατά τη διάρκεια των 12 προηγούμενων μηνών. Ενώ το ποσοστό του στοιχηματισμού εκτός του διαδικτύου ανέρχεται στο 27%. Τα αγόρια και στις δύο περιπτώσεις φαίνεται να εμπλέκονται με τις δραστηριότητες στοιχηματισμού σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό σε σύγκριση με τα κορίτσια. Πέρα από αυτά, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι το 77% όσων παρουσιάζουν εθισμό στον τζόγο διαγιγνώσκονται επίσης και με ψυχικές διαταραχές σε κάποιο σημείο της ζωής τους, ενώ το 25% από αυτούς θα καταλήξουν σε βαριά κατάθλιψη.
Επίσης έρευνα παρουσιάσθηκε και από την Εθνική Αρχή Στοιχημάτων, η οποία είχε ως στόχο να διερευνηθεί η κατανόηση των αντιλήψεων γύρω από τα τυχερά παιχνίδια και συγκεκριμένα γύρω από το αθλητικό στοίχημα.
Σύμφωνα με την ποιοτική έρευνα που έγινε, γενικά στην αντίληψη των ατόμων τα «τυχερά παιχνίδια» συνδέονται αυθόρμητα με τρεις άξονες:
• Πρώτος άξονας είναι το παιχνίδι είτε αυτό παραπέμπει σε κάποιο συγκεκριμένο παιχνίδι είτε σε συνειρμούς που σχετίζονται με το παιχνίδι γενικότερα.
• Δεύτερος άξονας είναι το χρήμα και πώς αυτό επηρεάζει τη ζωή των ατόμων.
• Τρίτος άξονας είναι το συναίσθημα του παίκτη την ώρα του παιχνιδιού.
Σε ό,τι αφορά το αθλητικό στοίχημα, γενικά κυριαρχεί η αντίληψη ότι το αθλητικό στοίχημα είναι ένα παιχνίδι στο οποίο μπορείς να έχεις βέβαιο κέρδος.
Πρόσθετα πιστεύουν ότι είναι ένα παιχνίδι για όλους και συνδέεται με τη διασκέδαση, την ψυχαγωγία και την παρέα. Θεωρείται ένα παιχνίδι όπου οι γνώσεις του παίκτη αυξάνουν τις πιθανότητες για να κερδίσει, δηλαδή δεν είναι μόνο τύχη.
Παράλληλα, το αθλητικό στοίχημα κάνει πιο ενδιαφέρον το παιχνίδι που βλέπουν. Σε ό,τι αφορά το προφίλ των παικτών πρόκειται για άνδρες που έχουν ενδιαφέρον για το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό. Σε ό,τι αφορά τους τρεις βασικότερους λόγους για τους οποίους παίζουν τυχερά παιχνίδια αυτοί είναι το χρήμα, η διασκέδαση και ο εθισμός.
Σε ό,τι αφορά τον εθισμό, ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι μερίδα ατόμων δηλώνει ότι παίζει τυχερά παιχνίδια γιατί δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Επίσης μια άλλη μερίδα ομολογούν ότι αισθάνονται εθισμένοι από τον τζόγο και περνούν πολλές ώρες της μέρας τους σε πρακτορεία ή παίζοντας τυχερά παιχνίδια online. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι μεγάλη μερίδα παικτών είχαν αρχίσει να παίζουν τυχερά παιχνίδια από πολύ μικρή ηλικία, ακόμα και 12 ετών.

 

Εβδομάδα ενημέρωσης υπεύθυνου παιχνιδιού
Από σήμερα μέχρι και τις 13 Οκτωβρίου πραγματοποιείται για δεύτερη συνεχή χρονιά η Εβδομάδα Ενημέρωσης Υπεύθυνου Παιχνιδιού (RGAW). Στόχος της διοργάνωσης από την Εθνική Αρχή Στοιχημάτων, σε συνεργασία με την Εθνική Αρχή Παιγνίων και Εποπτείας Καζίνο, είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με το Υπεύθυνο Παιχνίδι, καθώς και η εμπλοκή και η κινητοποίηση της ευρύτερης κοινωνίας σε θέματα προώθησης του Υπεύθυνου Παιχνιδιού και προστασίας του κοινού από την προβληματική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας θα πραγματοποιούνται παρουσιάσεις, εκπαιδευτικά σεμινάρια, βιωματικά εργαστήρια, διαδραστικά παιχνίδια κ.ά. που θα απευθύνονται σε άτομα κάθε ηλικίας, σε όλη την Κύπρο.