Πού μας θυμηθήκατε;

Ανοιχτός Ορίζοντας

Πού μας θυμηθήκατε;

Οι Ξεχασμένοι ενός Πολέμου

Η μαζική συμμετοχή των Κυπρίων στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ένα θέμα που ανέκαθεν κέντριζε το ενδιαφέρον μου. Πρωτίστως η ανθρώπινή του διάσταση. Νέοι από όλη την Κύπρο, οι οποίοι μέχρι τότε μπορεί να μην είχαν απομακρυνθεί από την πόλη ή το χωριό τους για να επισκεφθούν έστω μιαν άλλη πόλη του νησιού, βρέθηκαν ξαφνικά σε μέτωπα στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Αίγυπτο, το Σουδάν και σε τόσες άλλες χώρες. Για κάποιους το κίνητρο ήταν ιδεολογικό. Για άλλους βιοποριστικό. Όποια κι αν ήταν η αφετηρία, η ανταπόκριση στο κάλεσμα για συμμετοχή στον αγώνα κατά του φασισμού υπήρξε πρωτοφανής.

Οι πιο πάνω σκέψεις, σε συνδυασμό με την πάντα διακριτική και περήφανη παρουσία των παλαιών πολεμιστών σε κάθε παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου στη Λευκωσία, γέννησαν πριν από αρκετά χρόνια την ιδέα για μια φωτογραφική έκδοση με Κύπριους βετεράνους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα χρόνια πέρασαν, η ιδέα ξεχάστηκε. Όπως δυστυχώς ξεχάστηκαν και οι βετεράνοι μας. Από όλους. Πριν από δύο χρόνια, όταν βρέθηκα ξανά αντιμέτωπος με την ίδια εικόνα, αισθάνθηκα ότι δεν υπήρχαν άλλα περιθώρια αναβολής. Το βλέμμα τους, παρά το προχωρημένο της ηλικίας, απέπνεε την ίδια περηφάνια και λεβεντιά. Η σεμνότητα με την οποία δέχονταν το θερμό χειροκρότημα του κόσμου ήταν περισσότερο από συγκινητική. Όμως οι βετεράνοι που παρέλαυναν ήταν σαφώς λιγότεροι.

Ξεκινήσαμε με τη Νατάσσα, με πρόθεση να φωτογραφίσουμε τους βετεράνους στο στούντιο, με τα παράσημά τους στο πέτο, σε γκρίζο φόντο. Μπαίνοντας όμως στο πρώτο σπίτι, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με έναν άλλο κόσμο. Αντικρίσαμε εικόνες μιας άλλης εποχής, μιας Κύπρου που χάνεται μαζί με τους βετεράνους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και με την ιστορία που ο κάθε ένας κουβαλά στους ώμους του εδώ και δεκαετίες. Αλλάξαμε αμέσως το σενάριο. Η φωτογράφιση των βετεράνων θα γινόταν στον χώρο τους. Εκεί όπου ο καθένας θα ένιωθε πιο άνετα και οικεία. Χωρίς παρεμβάσεις ή αλλοιώσεις του χώρου, χωρίς ενδυματολογικές απαιτήσεις. Όλα απλά και ανθρώπινα. Άλλωστε αυτή ήταν εξ αρχής η εστίασή μας.

Η επιθυμία μας να συμπεριλάβουμε βετεράνους από όλες τις κοινότητες και θρησκευτικές ομάδες της Κύπρου καθιστούσε το εγχείρημα πολύ δύσκολο. Κτυπήσαμε πολλές πόρτες. Η απάντηση που παίρναμε από όλους ήταν ότι μάλλον δεν προλάβαμε εν ζωή Τουρκοκύπριους, Αρμένιους και Λατίνους βετεράνους. Χρειάστηκε πολλή υπομονή και επιμονή μέχρι να τα καταφέρουμε. Ακόμη πιο δύσκολη αποδείχθηκε η προσπάθειά μας να συμπεριλάβουμε στην έκδοση έστω και μία γυναίκα. Γι’ αυτό, όταν εντοπίσαμε την κυρία Βασιλική Αχιλλέως, η χαρά μας ήταν απερίγραπτη.

Ολοκληρώσαμε αυτό το δύσκολο αλλά όμορφο ταξίδι με ανάμεικτα συναισθήματα. Στη διάρκειά του γνωρίσαμε υπέροχους ανθρώπους. Το αποτέλεσμα μάς δίνει χαρά και ικανοποίηση. Μας γεμίζει όμως και με θλίψη, για όλους εκείνους που δεν προλάβαμε και γι’ αυτούς που χάσαμε στην πορεία. Στο μυαλό μας θα γυροφέρνει για πολύ καιρό η αυθόρμητη αντίδραση του πρώτου βετεράνου με τον οποίο επικοινωνήσαμε: «Πού μας θυμηθήκατε;».

Δημήτρης Βαττής, Φωτογράφος

Στο πλαίσιο της έκθεσης «1940 | Πρόσωπα και Εικόνες. Kύπρος – Ελλάδα», που παρουσιάζεται στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Κύπρου, παρουσιάζεται και το φωτογραφικό project του Δημήτρη Βαττή «Οι Ξεχασμένοι ενός Πολέμου», που αφορά τους Κύπριους βετεράνους που συστρατεύθηκαν στον αγώνα κατά του Ναζισμού.

Τις συνεντεύξεις με τους βετεράνους έκανε η Νατάσα Γεωργίου.

Διάρκεια έκθεσης: 10/04/19 – 31/12/19. Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Κυριακή, 10:00 – 19:00.

Κυκλοφορεί ακόμα σχετική έκδοση που διατίθεται στο χώρο της έκθεσης και σε βιβλιοπωλεία. Τα έσοδα από την πώληση της έκδοσης θα δοθούν στο ίδρυμα Σοφία για τα Παιδιά.