Προστασία στους πρόσφυγες χωρίς διάκριση βάσει θρησκείας

Συγκλονιστικό να βλέπεις Σύρους πρόσφυγες που δραπετεύουν από τη χώρα τους για να σώσουν τη ζωή τους να εμποδίζονται να μπουν στην ΕΕ, με αντλίες νερού και δακρυγόνα

Κάθε πρόσφυγας δικαιούται να τυγχάνει σεβασμού και προστασίας των θεμελιωδών του δικαιωμάτων, χωρίς καμία διάκριση με βάση τη θρησκεία, τις πολιτικές πεποιθήσεις, την εθνική καταγωγή, το χρώμα ή άλλα διακριτό χαρακτηριστικό. Η τοποθέτηση του αντιπροσώπου στην Κύπρο της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), Damtew Dessalegne, είναι ξεκάθαρη. Σχολιάζοντας τη δήλωση του Υπουργού Εσωτερικών, Σωκράτη Χάσικου, για την προτίμησή του σε χριστιανούς πρόσφυγες στη «Χ», ο κ. Dessalegne ξεκαθαρίζει πως όταν μιλούμε για την ομαλή ένταξη προσφύγων στην καινούργια τους πατρίδα δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουν την ίδια θρησκεία ή την ίδια κουλτούρα με την πλειοψηφία της κοινωνίας αυτής. Σε συνέντευξή του στη «Χ» ο κ. Dessalegne μιλά για την επανεγκατάσταση προσφύγων και εκφράζει λύπη για τη στάση κρατών-μελών της ΕΕ απέναντι στους Σύρους πρόσφυγες.

Συνέντευξη στον Σπύρο Σωτηρίου

Στην ΕΕ συζητούν για ανακατανομή των προσφύγων. Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ομογνωμία, θεωρείται η μόνη λύση για το πρόβλημα της μαζικής έλευσης προσφύγων σε Ελλάδα και Ιταλία. Είναι όμως λύση στο πρόβλημα αυτό το παζάρι “πάρε εσύ 1.000 πρόσφυγες, να πάρω εγώ 1.500 και ο άλλος 500”; Τι εισηγείται η Υπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες για να αντιμετωπιστεί το προσφυγικό δράμα;

Ο αριθμός των προσφύγων που φθάνουν στην Ευρώπη επιβάλλει την κατανομή των ευθυνών όσον αφορά τους πρόσφυγες ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αύξηση του αριθμού των αιτούντων άσυλο έχει αναδείξει τα προβλήματα στους μηχανισμούς παροχής ασύλου και προστασίας σε ορισμένες χώρες της ΕΕ. Η δράση θα πρέπει να είναι άμεση και αποφασιστική. Η ΕΕ πρέπει να θέσει σε εφαρμογή μέτρα για τη σταθεροποίηση της κατάστασης και παράλληλα θα πρέπει να βρει τρόπους για καταμερισμό των ευθυνών τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης που συζητείται είναι ένα θετικό πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση της παρούσας κατάστασης στην Ευρώπη. Κατά τη συνάντηση στις Βρυξέλλες, την περασμένη Δευτέρα, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Υπουργών εγκρίθηκε η προηγούμενη πρόταση για ανακατανομή 40.000 προσφύγων, αλλά προφανώς αυτό δεν είναι αρκετό. Η Υπατη Αρμοστεία είχε προτείνει ένα πρόγραμμα μετεγκατάστασης για 200.000 πρόσφυγες. Ως εκ τούτου, είναι ιδιαίτερα λυπηρό το γεγονός ότι, παρόλο που η πλειοψηφία των κρατών-μελών είχε συμφωνήσει σ’ ένα μεγαλύτερο πρόγραμμα μετεγκατάστασης για 120.000 ανθρώπους, τελικά δεν κατέστη δυνατή μια τελική συναίνεση στο θέμα αυτό. Χρειάζεται αποφασιστική συμφωνία χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση στην αντιμετώπιση των αναγκών, όπως και μια τολμηρή δράση η οποία να βασίζεται στην αλληλεγγύη από όλα τα κράτη-μέλη. Μπορεί ήδη να αρχίσει η μετεγκατάσταση αυξημένου αριθμού πέραν των 40.000 προσφύγων προς τις χώρες που έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους.

Για να πετύχει το πρόγραμμα μετεγκατάστασης πρέπει να υπάρξουν και οι απαραίτητες προϋποθέσεις…

Πρέπει να τονιστεί ότι οποιοδήποτε πρόγραμμα μετεγκατάστασης για να πετύχει, πρέπει να συνοδεύεται από την κατάλληλη υποδομή. Τεράστιες προσπάθειες θα πρέπει να καταβληθούν στον τομέα της υποδοχής, καταγραφής καθώς και άλλης βοήθειας προς τις χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο από την κρίση, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, την Ουγγαρία και την Ιταλία. Είναι σημαντικό ότι οι πρόσφυγες θα πρέπει να αισθάνονται ότι είναι ευπρόσδεκτοι σ’ ένα περιβάλλον προστασίας και φροντίδας. Σε αντίθετη περίπτωση, οι πρόσφυγες θα συνεχίσουν πιθανότατα το ταξίδι τους προς την ασφάλεια καθόσον επικρατεί η αντίληψη ότι η προστασία δεν είναι διαθέσιμη στη χώρα όπου θα μεταφερθεί, και γι’ αυτό το λόγο υπάρχει η ανάγκη για βελτίωση των συνθηκών υποδοχής και προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων ένταξης.

Ωστόσο, ακόμα κι αν βελτιωθούν οι συνθήκες στον τελικό προορισμό των προσφύγων, το «ταξίδι» των προσφύγων διά θαλάσσης είναι αβέβαιο. Αυτό πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Παράλληλα με το πρόγραμμα μετεγκατάστασης, η Υπατη Αρμοστεία θα ήθελε να δει την ΕΕ να παρέχει ασφαλείς και νόμιμες εναλλακτικές λύσεις στους πρόσφυγες, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να ξεκινήσουν αυτό το επικίνδυνο ταξίδι προς αναζήτηση ασφάλειας, καταφεύγοντας σε αδίστακτους εμπόρους ανθρώπων. Θα μπορούσαν να προσφερθούν περισσότερες θέσεις μετεγκατάστασης στους πρόσφυγες που έχουν καταφύγει σε χώρες που γειτονεύουν με εμπόλεμες ζώνες, ή παροχή αδειών εισόδου και παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, θεωρήσεις εισόδου (βίζα) για εργασία ή για σπουδές, καθώς και πιο ευέλικτες διαδικασίες οικογενειακής επανένωσης.

Η διάσωση της ζωής προσφύγων και μεταναστών που κινδυνεύουν στη θάλασσα πρέπει να αποτελεί κρίσιμη προτεραιότητα, όπως καταδεικνύουν αρκετές ναυτικές τραγωδίες κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών. Στο πλαίσιο αυτό, η Υπατη Αρμοστεία καλωσορίζει τη δέσμευση της ΕΕ να ενισχύσει περαιτέρω τις θαλάσσιες επιχειρήσεις του Frontex.
Επίσης, επιβάλλεται περισσότερη στήριξη προς στις γειτονικές με τις εμπόλεμες ζώνες χώρες, προκειμένου οι χώρες αυτές να μπορούν ν’ ανταποκριθούν στις ανάγκες των προσφύγων. Σε ό,τι αφορά το θέμα αυτό, χαιρετίζουμε την ανακοίνωση της ΕΕ και των κρατών-μελών για ενίσχυση της Υπατης Αρμοστείας ώστε να μπορέσουμε ν’ ανταποκριθούμε στις ανάγκες των προσφύγων που διαμένουν στις γειτονικές με τη Συρία χώρες. Η συντριπτική πλειοψηφία των προσφύγων από τη Συρία που αριθμούν πάνω από τα 4.000.000 φιλοξενούνται στις εν λόγω χώρες.

Επιπλέον, καθίσταται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι για την επίλυση της ανθρωπιστικής αυτής κρίσης απαιτούνται πολιτικές λύσεις. Θα πρέπει ν’ αντιμετωπιστούν σε παγκόσμια κλίμακα τα αίτια τα οποία ωθούν τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν διά της βίας τα σπίτια τους. Μία αποτελεσματική δράση για την αντιμετώπιση προσφυγικών ζητημάτων απαιτεί διπλωματία, πολιτική βούληση και συντονισμένη δράση για την πρόληψη, καθώς και την επίλυση των συγκρούσεων που αναγκάζουν τους ανθρώπους να μετακινούνται.

Μέχρι σήμερα οι ξενοφοβικές απόψεις ακούγονταν επίσημα από ακροδεξιά, φασιστικά κόμματα στην Ευρώπη. Ωστόσο, βλέπουμε ότι η ρατσιστική ρητορική και πρακτική γίνεται πλέον επίσημη πολιτική κρατών. Για παράδειγμα η Ουγγαρία έχτισε φράχτη και κυνηγά τους πρόσφυγες που μπαίνουν στη χώρα. Σας ανησυχεί αυτό το φαινόμενο;

Ολοι οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζονται με ανθρωπιά και αξιοπρέπεια, είτε πρόκειται για μετανάστες ή πρόσφυγες. Είναι συγκλονιστικό και λυπηρό να βλέπεις Σύρους πρόσφυγες που δραπετεύουν από τη χώρα τους για να σώσουν τη ζωή τους να εμποδίζονται να μπουν στην ΕΕ, με αντλίες νερού και δακρυγόνα. Αυτό δεν συνάδει με το διεθνές και το κοινοτικό δίκαιο. Αυτό είναι απαράδεκτο. Κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να διασφαλίσει τα σύνορά της, ωστόσο αυτό πρέπει να γίνεται με ανθρωπισμό και με σεβασμό στις αρχές της προστασίας των προσφύγων, περιλαμβανομένης της διασφάλισης του δικαιώματος των προσφύγων να ζητούν άσυλο.

Μονομερείς ενέργειες που επιβάλλονται από ορισμένα κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως η ανέγερση τοίχων και φραχτών ή η επιστροφή τους σε χώρες εκτός της ΕΕ δεν θα λύσει το πρόβλημα. Αυτή είναι μια ανθρωπιστική κρίση που πρέπει να αντιμετωπιστεί από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, καθώς και από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, σε ένα πνεύμα υπευθυνότητας, συνεργασίας και αλληλεγγύης. Καμία χώρα δεν μπορεί από μόνη της να λύσει το πρόβλημα και καμία χώρα δεν πρέπει να αρνηθεί να αναλάβει τις ευθύνες της.

Ξενοφοβικές προσεγγίσεις φαίνεται να έχει και η κυπριακή κυβέρνηση. Ο Υπουργός Εσωτερικών (αρμόδιος για τα θέματα προσφύγων) ζήτησε μόνο χριστιανούς πρόσφυγες. Ζητήσατε κάποιες εξηγήσεις από την κυβέρνηση για αυτή τη ρατσιστική δήλωση;

Αντιλαμβάνομαι ότι ο Υπουργός εξέφρασε την προτίμησή του για χριστιανούς πρόσφυγες σε σχέση με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το υποχρεωτικό σύστημα ποσοστώσεων μετεγκατάστασης 160.000 προσφύγων, γιατί όπως ο ίδιος είπε θα είναι ευνοϊκό για την ομαλή ένταξή τους. Παρόμοιες τοποθετήσεις για την πρόταση αυτή έχουν γίνει και από άλλα κράτη-μέλη.

Η θέση της Υπατης Αρμοστείας επί τούτου είναι σαφής: κάθε πρόσφυγας δικαιούται να τυγχάνει σεβασμού και προστασίας των θεμελιωδών του δικαιωμάτων και η διεθνής κοινότητα δεσμεύθηκε πριν από 65 χρόνια να παρέχει αυτή την προστασία, χωρίς καμία διάκριση με βάση τη θρησκεία, τις πολιτικές πεποιθήσεις, την εθνική καταγωγή, το χρώμα ή άλλα διακριτό χαρακτηριστικό. Οποιοδήποτε πρόγραμμα μετεγκατάστασης ή μεταφοράς προσφύγων από μια χώρα σε άλλη θα πρέπει να βασίζεται στις ανάγκες των προσφύγων, όπως αν υπάρχουν οικογενειακοί δεσμοί ή αν υπάρχουν ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες, και θα πρέπει να εφαρμόζονται χωρίς καμία απολύτως διάκριση.

Οταν μιλούμε για την ομαλή ένταξη προσφύγων στην καινούργια τους πατρίδα δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουν την ίδια θρησκεία ή την ίδια κουλτούρα με την πλειοψηφία της κοινωνίας αυτής. Ενταξη σημαίνει ότι τόσο οι πρόσφυγες όσο και η κοινωνία υποδοχής θα πρέπει να γνωριστούν μεταξύ τους και να μάθουν ο ένας από τον άλλο. Η ένταξη είναι μια αμφίδρομη διαδικασία: οι πρόσφυγες πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για να μάθουν και να γνωρίσουν τους κανόνες, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τη γλώσσα, το πολιτικό σύστημα της χώρας. Και το σύνολο της κοινωνίας, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, κυβερνήσεις, κοινωνία, ο ιδιωτικός τομέας, οι οργανώσεις που υπάρχουν θα πρέπει όλοι να διευκολύνουν τους πρόσφυγες να προσαρμοστούν στο νέο τους σπίτι, στη νέα τους κοινότητα. Η γλώσσα είναι ένα σημαντικό εργαλείο ένταξης. Πρέπει να στηριχθούν οι πρόσφυγες να μάθουν τη νέα γλώσσα, να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και να νιώσουν ότι ανήκουν στην καινούργια κοινωνία.

Οι πρόσφυγες θα ενσωματωθούν στην κοινωνία υποδοχής τους, όταν αισθάνονται ότι είναι ευπρόσδεκτοι, ότι τυγχάνουν σεβασμού και αποδοχής. Εάν γίνουν αποδεκτοί, οι πρόσφυγες έχουν πολλά να συνεισφέρουν στην κοινωνία υποδοχής, όχι μόνο οικονομικά, αλλά και κοινωνικά και πολιτιστικά. Υπάρχουν πολλά ιστορικά παραδείγματα προσφύγων που έχουν εμπλουτίσει την κοινωνία. Ο Αϊνστάιν ήταν πρόσφυγας, ο Ρούντολφ Νουρέγιεφ, η Ιζαμπέλ Αλιέντε και πολλοί άλλοι.