Τρελά κέρδη για τις τράπεζες -και ισόποσες ζηµιές για την πραγµατική οικονοµία- έφερε η νέα τιµολογιακή πολιτική ως αποτέλεσµα της αύξησης των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΚΤ, οι τράπεζες στην Κύπρο έχουν ίσως το µεγαλύτερο περιθώριο κέρδους σε ολόκληρη την ευρωζώνη, όσον αφορά τα επιτόκια. Ενδεικτικά, στις συναλλαγές τους µε τις επιχειρήσεις οι τράπεζες αντλούν ρευστότητα πληρώνοντας τους καταθέτες µόλις 0,7% και δίνουν δάνεια χρεώνοντας τους δανειολήπτες µε επιτόκιο 5,06%!
Μάλιστα και στις δύο περιπτώσεις οι κυπριακές τράπεζες έχουν την πρωτιά. ∆ηλαδή, είναι στην πρώτη θέση µε τα πιο χαµηλά καταθετικά επιτόκια (µε τον µέσο όρο στην ευρωζώνη να κινείται στο 1,97%), αλλά είναι επίσης στην πρώτη θέση µε τα πιο υψηλά δανειστικά επιτόκια (µε τον µέσο όρο στην ευρωζώνη να κινείται στο 3,63%).
Οι τράπεζες αποδίδουν την αύξηση των επιτοκίων στα δάνεια, στις αυξήσεις οι οποίες έχουν επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Παρά ταύτα, το εύρος και το ύψος των αυξήσεων δεν µπορούν να αποδοθούν µόνο σ’ αυτόν τον παράγοντα.
Εγείρονται επίσης πολλά ερωτήµατα γιατί δεν εφαρµόστηκε η ίδια πολιτική στα καταθετικά επιτόκια, τα οποία παραµένουν στον πάτο.
Μάλιστα, τα ερωτήµατα γίνονται ακόµη πιο έντονα από τις πρόσφατες αναφορές του ∆ιοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνου Ηροδότου, ο οποίος τόνισε την «ανάγκη διαφάνειας στις χρεώσεις» και προέτρεψε τις τράπεζες «να προχωρήσουν το γρηγορότερο δυνατό µε αξιολόγηση των δεδοµένων τους αναφορικά µε το ύψος των καταθετικών τους επιτοκίων». ∆ηλαδή, άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι υπάρχουν ενδείξεις για εναρµονισµένη πρακτική των τραπεζών η οποία στοχεύει -όπως µαρτυρούν και τα στοιχεία- στη διεύρυνση του περιθωρίου του κέρδους των τραπεζών από τα επιτόκια, σε βάρος της πραγµατικής οικονοµίας.
Σηµειώνεται ότι µε βάση τα στοιχεία της ΕΚΤ τους τελευταίους δώδεκα µήνες (από τον Ιανουάριο του 2022 µέχρι τον Ιανουάριο του 2023 που είναι τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία) στην Κύπρο το επιτόκιο στις καταθέσεις των επιχειρήσεων µε συµφωνηµένη διάρκεια έως ένα έτος αυξήθηκε µόνο κατά 0,58% (από 0,12% σε 0,7%), ενώ στα δάνεια αυξήθηκε κατά 2,14% (από 2,92% σε 5,06%).
Αντίθετα, στην ευρωζώνη τα δύο επιτόκια κινήθηκαν σχεδόν µε τον ίδιο ρυθµό, αφού ο µέσος όρος στις καταθέσεις αυξήθηκε κατά 2,29% (από -0,32% σε 1,97%), ενώ ο µέσος όρος στα δάνεια αυξήθηκε κατά 2,2% (από 1,43% σε 3,63%).
Ενδεικτικά, για κάθε 100 χιλ. ευρώ καταθέσεις από επιχειρήσεις οι τράπεζες πληρώνουν στους καταθέτες 700 ευρώ το χρόνο και δανείζουν τα ίδια χρήµατα σε άλλες επιχειρήσεις τις οποίες χρεώνουν επτά φορές µεγαλύτερο τόκο, ήτοι 5.060 ευρώ το χρόνο!
Επτά φορές πιο ψηλά τα δάνεια από τις καταθέσεις
«Τα δάνεια είναι οι καταθέσεις των πολιτών», λένε συχνά οι προασπιστές των συμφερόντων των τραπεζών, θέλοντας να βάλουν διλήμματα στην κοινωνία και να αντικρούσουν όσους ζητούν ρυθμίσεις για προστασία των δανειοληπτών. Αυτό που δεν λένε είναι πόσα είναι τα κέρδη της τράπεζας που κάνει τον μεσάζοντα σ’ αυτή τη διαδρομή.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής κεντρικής Τράπεζας για την Κύπρο, οι τράπεζες χρεώνουν επτά φορές μεγαλύτερο επιτόκιο τους δανειολήπτες, σε σχέση με το επιτόκιο το οποίο πληρώνουν στους καταθέτες για την άντληση ρευστότητας. Συγκεκριμένα, αντλούν ρευστότητα με 0,7% και χρεώνουν τους δανειολήπτες με 5,06% (διαφορά 4,36%).
Ο μέσος όρος του περιθωρίου στην ευρωζώνη είναι μόλις 1,66% (1,97% στις καταθέσεις και 3,63% στα δάνεια).
Δηλαδή, για κάθε 100 χιλ. ευρώ που αντλούν οι τράπεζες από τις καταθέσεις πληρώνουν 700 ευρώ το χρόνο και δανείζουν τα ίδια χρήματα σε άλλες επιχειρήσεις τις οποίες χρεώνουν επτά φορές μεγαλύτερο τόκο, ήτοι 5.060 ευρώ το χρόνο!
Ενδείξεις καρτέλ με παραδοχή του Διοικητή της ΚΤ
Τα στοιχεία παραπέμπουν σε εναρμονισμένη πρακτική (καρτέλ), ενώ οι ενδείξεις ενισχύονται από τις πρόσφατες αναφορές του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνου Ηροδότου, ο οποίος τόνισε την «ανάγκη διαφάνειας στις χρεώσεις» και προέτρεψε τις τράπεζες «να προχωρήσουν το γρηγορότερο δυνατό με αξιολόγηση των δεδομένων τους αναφορικά με το ύψος των καταθετικών τους επιτοκίων».
Τους τελευταίους δώδεκα μήνες στις επιχειρήσεις τα επιτόκια στις καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 0,58% (από 0,12% σε 0,7%), ενώ στα δάνεια αυξήθηκαν κατά 2,14% (από 2,92% σε 5,06%). Αντίθετα, στην ευρωζώνη αυξήθηκαν με τον ίδιο ρυθμό περίπου (+2,29% οι καταθέσεις και +2,2% τα δάνεια).
Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στα νοικοκυριά, αφού τα επιτόκια στις καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 0,18% (από 0,06% σε 0,24%), ενώ στα δάνεια για αγορά κατοικίας αυξήθηκαν κατά 1,08% (από 2,07% σε 3,15%). Και σ’ αυτή την περίπτωση στην ευρωζώνη αυξήθηκαν με τον ίδιο ρυθμό περίπου (+1,34% οι καταθέσεις και +1,77% τα δάνεια).
Ο ρόλος της μεγάλης πλεονάζουσας ρευστότητας
Τα χαμηλά επιτόκια στις καταθέσεις μπορούν να δικαιολογηθούν σε ένα βαθμό λόγω της μεγάλης πλεονάζουσας ρευστότητας που υπάρχει στο τραπεζικό σύστημα. Παρά ταύτα, αυτό δεν εξηγεί τη δυσανάλογα μεγάλη αύξηση των δανειστικών επιτοκίων. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, η πλεονάζουσα ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα ανέρχεται στα 25,5 δις ευρώ, αφού υπάρχουν καταθέσεις ύψους 51,5 δις ευρώ και δάνεια ύψους 26 δις ευρώ. Σημειώνεται μάλιστα ότι το μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας ρευστότητας συνδέεται με τους κατοίκους Κύπρου (43,3 δις ευρώ καταθέσεις, 21,9 δις ευρώ δάνεια και 21,4 δις ευρώ πλεονάζουσα ρευστότητα). Στους λογαριασμούς που αφορούν κατοίκους άλλων κρατών-μελών της ευρωζώνης υπάρχει πλεονάζουσα ρευστότητα 1,2 δις ευρώ και για κατοίκους τρίτων χωρών 2,9 δις ευρώ. Σε σχέση με τα εγχώρια νοικοκυριά υπάρχει πλεονάζουσα ρευστότητα 16,2 δις ευρώ (27,1 δις ευρώ καταθέσεις και 11 δις ευρώ δάνεια), ενώ σε σχέση με τις επιχειρήσεις υπάρχει πλεονάζουσα ρευστότητα 238 εκατ. ευρώ (10,2 δις ευρώ καταθέσεις και 10 δις ευρώ δάνεια).
Έρχονται νέες αυξήσεις λόγω ΕΚΤ και Εuribor
Το μπαράζ αυξήσεων στα επιτόκια αναμένεται ότι θα συνεχιστεί, καθώς οι Ρυθμιστικές Αρχές έχουν επικεντρωθεί στη μείωση του πληθωρισμού. Μετά την πρόσφατη αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ -την έκτη στη σειρά σε διάστημα οκτώ μηνών η οποία εκτόξευσε τα επιτόκια από το -0,5% στο 3%- ακολούθησε η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η Τράπεζα της Αγγλίας.
Σημειώνεται επίσης ότι οι αυξήσεις των Ρυθμιστικών Αρχών οδήγησαν στην εκτόξευση του Euribor-6 months με το οποίο είναι συνδεδεμένα πολλά δάνεια στην Κύπρο, περιλαμβανομένων και όσων είναι ενταγμένα στο σχέδιο επιδότησης του επιτοκίου από το κράτος. Ενδεικτικά, την Παρασκευή το Euribor βρισκόταν στο 3,29%, σε σύγκριση με -0,40% που ήταν την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Επισημαίνεται επίσης ότι η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, έστειλε μήνυμα στις τράπεζες να «αρχίσουν να εφαρμόζουν ένα υψηλότερο περιθώριο διαμεσολάβησης -κάτι που σημαίνει ότι για κάθε επίπεδο των βασικών επιτοκίων (πρέπει να) ζητούν μεγαλύτερη αποζημίωση για τον κίνδυνο που παίρνουν με το δανεισμό».
Κωνσταντίνος Ζαχαρίου
Aκολουθήστε μας στο Google News
