- Εκταµιεύθηκε µόνο το 20% µέχρι στιγµής, ενώ ο µέσος όρος στις υπόλοιπες χώρες είναι 28,4%
Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Παρατηρήσεις και αστερίσκους όσον αφορά την καθυστέρηση, η οποία παρατηρείται στην πορεία υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας περιλαµβάνει η έκθεση αξιολόγησης της ΕΕ για την Κύπρο. Προειδοποιούν µάλιστα ότι για την εκταµίευση των κονδυλίων που αναλογούν στη χώρα πρέπει να υλοποιηθούν 58 µεταρρυθµίσεις, 149 ορόσηµα και 122 στόχοι. Και όλα αυτά το αργότερο µέχρι τον Αύγουστο του 2026.
Σύµφωνα µε την έκθεση, σε απόλυτους αριθµούς το Σχέδιο Ανάκαµψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου ανέρχεται σε 1,2 δις ευρώ –εκ των οποίων το 83% είναι µε τη µορφή επιχορήγησης και 17% µε τη µορφή του δανεισµού. Η συµφωνία για την κατανοµή του ποσού είναι η ακόλουθη: 22,1 εκατ. ευρώ το 2020, 56,1 εκατ. ευρώ το 2021, 199,5 εκατ. ευρώ το 2022, 245,2 εκατ. ευρώ το 2023, 323,6 εκατ. ευρώ το 2024, 295,2 εκατ. ευρώ το 2025 και 91,7 εκατ. ευρώ το 2026. Σηµειώνεται ωστόσο ότι ήδη παρατηρείται καθυστέρηση στην πορεία υλοποίησης του Σχεδίου και συνεπακόλουθα στην εκταµίευση των κονδυλίων.
Σύµφωνα µε την έκθεση, το πρόγραµµα της εκταµίευσης των κονδυλίων περιλαµβάνει δέκα δόσεις «καθεµία από τις οποίες συνδέεται µε την επίτευξη συγκεκριµένων ορόσηµων και στόχων. Με τον ίδιο τρόπο», προστίθεται, θα δοθούν και οι τέσσερις δόσεις για τα ποσά των δανείων». Αναφέρεται ωστόσο ότι µέχρι στιγµής η χώρα έχει πάρει µόνο το 20%, ποσοστό πιο χαµηλό από τον µέσο όρο στις υπόλοιπες χώρες (28,4%).
Η Κύπρος έλαβε στις 7 ∆εκεµβρίου 2022 την πρώτη πληρωµή, ύψους 85 εκατ. ευρώ (καθαρά από προχρηµατοδότηση), αφού επιβεβαιώθηκε η υλοποίηση 14 σχετικών ορόσηµων. Τα υπόλοιπα ποσά σε επιχορηγήσεις και δάνεια θα καταβληθούν ανάλογα µε την υλοποίηση των υπόλοιπων 135 ορόσηµων και 122 στόχων.
Το συµφωνηµένο χρονοδιάγραµµα προνοούσε την ολοκλήρωση της επόµενης (δεύτερης) δόσης –ύψους και πάλι 85 εκατ. ευρώ καθαρά από προχρηµατοδότηση– στο τέλος του 2022. Αναφέρεται επίσης ότι η συγκεκριµένη δόση συνδέεται µε 14 ορόσηµα και 4 στόχους. Παρά ταύτα, προστίθεται, «µέχρι στιγµής δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι έχει σταλεί συγκεκριµένο αίτηµα».
Όσον αφορά τα κονδύλια τα οποία θα διατεθούν στην Κύπρο µε τη µορφή της επιχορήγησης, αναφέρεται ότι δόθηκε προχρηµατοδότηση ύψους 130,7 εκατ. ευρώ, ενώ µε τη συµφωνία που έγινε κατανεµήθηκαν 818 εκατ. ευρώ για το 2022 και 187,7 εκατ. ευρώ για το 2023. Παρά ταύτα, προστίθεται, έγινε ανακατανοµή και το ποσό για το 2023 µειώθηκε στα 97,6 εκατ. ευρώ.
Όσον αφορά τα κονδύλια τα οποία θα διατεθούν µε τη µορφή του δανεισµού δόθηκε προχρηµατοδότηση ύψους 26 εκατ. ευρώ, ενώ προς το τέλος του 2023 αναµένεται να δοθεί η πρώτη δόση ύψους 57,5 εκατ. ευρώ. Αυτά, προστίθεται στην έκθεση, βασίζονται στην επίτευξη 19 ορόσηµων και 7 στόχων (τόσο για επιχορηγήσεις όσο και για δάνεια).
Οι στόχοι των πέντε πυλώνων πολιτικής
Σύµφωνα µε την έκθεση, οι στόχοι των πέντε πυλώνων πολιτικής του Σχεδίου είναι οι ακόλουθοι:
• Ο πυλώνας «∆ηµόσια υγεία, πολιτική προστασία και διδάγµατα από την πανδηµία» επιδιώκει να ενισχύσει την αποτελεσµατικότητα, την προσβασιµότητα και τη συνολική ανθεκτικότητα του τοµέα της υγειονοµικής περίθαλψης µέσω παρεµβάσεων που περιλαµβάνουν: (i) εκσυγχρονισµό και ψηφιοποίηση υποδοµών και εξοπλισµού υγειονοµικής περίθαλψης, (ii) ενίσχυση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας, (iii) διαπίστευση των παρεχόµενων υπηρεσιών υγειονοµικής περίθαλψης και εισαγωγή κλινικών πρωτοκόλλων βασισµένων σε στοιχεία και συστηµάτων παρακολούθησης της ποιότητας, και (iv) ευκαιρίες αναβάθµισης των δεξιοτήτων των εργαζοµένων στον τοµέα της Υγείας.
• Η «Ταχεία µετάβαση σε µια πράσινη οικονοµία» επιδιώκει να αντιµετωπίσει τις προκλήσεις του µετριασµού της κλιµατικής αλλαγής και της µετάβασης στην κλιµατική ουδετερότητα. Επικεντρώνεται στην ενεργειακή πολιτική, την αστική κινητικότητα και τις µεταφορές και τη διαχείριση των υδάτινων πόρων.
• Η «ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονοµίας» στοχεύει στη διαφοροποίηση της οικονοµίας, στην αντιµετώπιση των δηµοσιονοµικών και χρηµατοοικονοµικών τρωτών σηµείων, στην ενίσχυση της έρευνας και της καινοτοµίας, στη στήριξη των επιχειρήσεων και στη βελτίωση της διοικητικής αποτελεσµατικότητας του δηµοσίου τοµέα και του δικαστικού συστήµατος.
• Ο πυλώνας µε τίτλο «Προς µια ψηφιακή εποχή» στοχεύει στην ενίσχυση του ψηφιακού µετασχηµατισµού της Κύπρου, ιδίως µε την αντιµετώπιση των προκλήσεων υποδοµής στον τοµέα της συνδεσιµότητας δεδοµένων (ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές) και µε την επίτευξη του ψηφιακού µετασχηµατισµού του δηµοσίου τοµέα (ψηφιοποίηση των κρατικών υπηρεσιών, µεγαλύτερη αποτελεσµατικότητα, ασφάλεια και ταχύτητα στην παροχή διαδικτυακών υπηρεσιών).
• Ο πυλώνας µε τίτλο «Αγορά εργασίας, κοινωνική προστασία, εκπαίδευση και ανθρώπινο κεφάλαιο» στοχεύει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων του εργατικού δυναµικού, ώστε να ανταποκρίνεται αποτελεσµατικά στις τάσεις και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που προκύπτουν από την πράσινη και την ψηφιακή µετάβαση. Επιπλέον, ο άξονας περιλαµβάνει δράσεις για την προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα και κοινωνική πρόνοια και αντιµετωπίζει αδυναµίες στην απασχόληση, όπως κενά στην κοινωνική προστασία και περιορισµένες ευέλικτες εργασιακές ρυθµίσεις.
Μεγάλη διαφορά στις εκτιµήσεις ΥΠΟΙΚ – ΕΕ
Από την έκθεση προκύπτει ότι υπάρχει µεγάλη διαφορά στις εκτιµήσεις του Υπουργείου Οικονοµικών και της ΕΕ όσον αφορά την επίδραση του Σχεδίου Ανάκαµψης στην οικονοµία. Υπενθυµίζεται ότι τα κονδύλια του Σχεδίου, όσον αφορά την Κύπρο, ανέρχονται σε 1,2 δις ευρώ.
Το Υπουργείο Οικονοµικών εκτιµά ότι το Σχέδιο θα προσθέσει στο ΑΕΠ 3% βραχυπρόθεσµα και 7% µεσοπρόθεσµα, ενώ παράλληλα θα αυξήσει την απασχόληση κατά 2,5% (ήτοι 11.000 θέσεις εργασίας περίπου) µέχρι το 2026. Εκτιµά επίσης ότι το Σχέδιο θα συµβάλει στη µείωση της ανεργίας από 7,2% που ήταν το 2021 σε 5,5% µέχρι το 2024.
Από την πλευρά της η ΕΕ είναι πολύ πιο συγκρατηµένη αφού βλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,1-1,8% µέχρι το 2026, «µη συµπεριλαµβανοµένου του πιθανού θετικού αντίκτυπου των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων, που µπορεί να είναι ουσιαστικός», όπως αναφέρεται.
Οι τρεις πιο σηµαντικοί παράγοντες για την ανάκαµψη
Στην έκθεσή της η ΕΕ κατατάσσει τρεις παράγοντες ως τους πιο σηµαντικούς για την ανάκαµψη της οικονοµίας:
• Να βελτιωθεί η ποιότητα, η αποτελεσµατικότητα και η συνάφεια της εκπαίδευσης/κατάρτισης µε την αγορά εργασίας. Όπως αναφέρεται, η ανάπτυξη δεξιοτήτων είναι ακόµη πιο σηµαντική σε περιόδους κατά τις οποίες οι εργαζόµενοι αντιµετωπίζουν αυξηµένο κίνδυνο να χάσουν την εργασία τους. Σηµειώνεται επίσης ότι είναι χαµηλά τα επίπεδα ψηφιακών δεξιοτήτων στην Κύπρο, µε αποτέλεσµα να επηρεάζονται αρνητικά µια σειρά από παράγοντες όπως η τηλεργασία, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας. Τονίζεται επίσης η ανάγκη να υπάρχει ίση πρόσβαση σε υποδοµές τεχνολογίας και στο διαδίκτυο. •
Να γίνει πιο αποτελεσµατικό το σύστηµα δικαιοσύνης. Όπως επισηµαίνεται, το σύστηµα έχει κρίσιµο ρόλο να διαδραµατίσει σε µια ελκυστική οικονοµία φιλική προς τις επενδύσεις και τις επιχειρήσεις. Αναφέρεται ακόµη ότι «ενώ έχουν ανακοινωθεί µεταρρυθµίσεις για την αντιµετώπιση των πιο κρίσιµων προβληµάτων στον τοµέα, η πρόοδος παραµένει αργή».
• Να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα και η ικανότητα του συστήµατος υγείας. Όπως αναφέρεται, είναι ζωτικής σηµασίας η προώθηση µέτρων τα οποία να βελτιώνουν την ικανότητα των νοσοκοµείων και τις συνθήκες εργασίας των εργαζοµένων. Σημειώνεται επίσης ότι η ενσωµάτωση της µακροχρόνιας περίθαλψης, καθώς και η πρωτοβάθµια και κοινοτική φροντίδα είναι ζωτικής σηµασίας υπό το πρίσµα της δηµογραφικής αλλαγής της χώρας και της ανάγκης υποστήριξης των πιο ευάλωτων, συµπεριλαµβανοµένων των ατόµων µε αναπηρίες.
Aκολουθήστε μας στο Google News
