Η πρώτη δημόσια σύγκρουση Μακαρίου – Γρίβα (Μέρος 14ο)

 

Νέα ένταση Μακαρίου – Γρίβα και ανώνυμες επιστολές στο προσκήνιο

 

Του Μιχάλη Μιχαήλ

 

Μέρος 14^ο

 

Η απόφαση του Γρίβα να εμπλακεί στην πολιτική προβλημάτιζε, όπως είδαμε στο προηγούμενο σημείωμα την ελληνική κυβέρνηση, ενώ προκαλούσε και ανησυχία ακόμα και στις ΗΠΑ σε σχέση με τις προθέσεις του για το συμπλήρωμα των διαβουλεύσεων και την εφαρμογή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου στην Κύπρο.

Ο Γρίβας το διάστημα αυτό παραχωρεί συνεντεύξεις σε διάφορα έντυπα και προκαλείται εκ νέου αναστάτωση.

Η απόφαση του Γρίβα για εμπλοκή του στην πολιτική, κυριαρχούσε σε όλες τις πολιτικές συζητήσεις σε Κύπρο και Ελλάδα. Σύμφωνα με την ελληνική εφημερίδα «Μακεδονία», «Τονίζεται, γενικώς ότι εξ όλων των ενδείξεων και των συνομιλιών του στρατηγού, προκύπτει σαφώς, ότι ο τέως αρχηγός της ΕΟΚΑ, είναι αποφασισμένος να κατέλθη οπωσδήποτε εις την πολιτικήν, ότι η απόφασίς του θα αναγγελθή επισήμως περί τα τέλη Σεπτεμβρίου ή τας αρχάς Οκτωβρίου, προ της επαναλήψεως των εργασιών της Βουλής»[1]

 

Ο Γρίβας μιλά για προδοσία και απειλεί με αποκαλύψεις

Η ίδια εφημερίδα σημειώνει ότι από τους πολιτικούς κύκλους σχολιάζονταν ευρύτατα οι τελευταίες δηλώσεις του στρατηγού και υπογράμμιζαν τα εξής σημεία:

«1^ον, Η δήλωσις του ότι ουδεμίαν υπέχει ευθύνην δια την δοθείσαν εις το κυπριακόν λύσιν, την οποία αφήνει να υπονοηθή ότι αποδοκιμάζει πλήρως.

2^ον, Η απειλή του ότι θα προβή εις αποκαλύψεις δια των απομνημονευμάτων του επί των αντιδράσεων τας οποίας συνάντησε κατά την διάρκεια του αγώνος από παράγοντας τόσον των Αθηνών όσον και της Κύπρου εναντίον των οποίων δεν διστάζει να ρίψη τον χαρακτηρισμόν της προδοσίας και

3^ον, Η ρήξις του προς τον Μακάριον, η οποία φαίνεται να είναι οριστική.

Ο Γρίβας κατηγορεί του πάντες

Ο Γρίβας στις συνεντεύξεις του έχασε το μέτρο και κατηγορούσε τους πάντες και τα πάντα. Κατηγόρησε την Ελλάδα ότι δεν ήθελε τον αγώνα της ΕΟΚΑ και ότι κυνήγησαν και τον ίδιο, θέλοντας να τον συλλάβουν πριν ξεκινήσει τον αγώνα[2].

Ανέφερε επίσης ότι όταν ήρθε στην Κύπρο συνάντησε σφοδρή αντίδραση και φοβία κατηγορώντας τον Μακάριο ότι τον θεωρούσε τρελό.

Στη συνέχεια είπε ότι την περίοδο της ΕΟΚΑ διηύθυνε στρατιωτικά και πολιτικά τον αγώνα, ενώ ισχυρίστηκε ότι με τις συμφωνίες βρέθηκε προ τετελεσμένων. Ερωτηθείς εάν η Ελλάδα βοήθησε τον αγώνα με όπλα απάντησε αρνητικά, λέγοντας ότι κανένας δεν βοήθησε και ότι οι κύπριοι κατασκεύαζαν μόνοι τους όπλα και βόμβες. Εξέφραζε δε πικρία διότι ο αγώνας της Κύπρου έμεινε αβοήθητος σε σημείο που υπήρξε διάστημα που δεν διέθετε ούτε πυρίτιδα ούτε σφαίρες.

Αποφεύγει να εμπλακεί η ελληνική κυβέρνηση

Από την πλευρά της η ελληνική κυβέρνηση παρουσιάζεται απρόθυμη να εμπλακεί σε μια δημόσια σύγκρουση με τον Γρίβα, αφού τα περί προδοσίας στα οποία αναφέρεται ο στρατηγός, αφορούν και την ελληνική κυβέρνηση.

 

Ωστόσο η φιλοκυβερνητική «Ακρόπολις» σε άρθρο της έγραφε ότι είναι αδύνατο να γίνει πιστευτό ότι ο Γρίβας σε δηλώσεις και συνεντεύξεις του χαρακτηρίζει την Ελλάδα ως «πτώμα» και τα πολιτικά κόμματα ως «ασελγούντα» πάνω στο πτώμα της.

Η εφημερίδα καλεί τον Γρίβα, εάν πράγματι είπε όσα δημοσιεύονται, να πει πού είδε το πτώμα της Ελλάδας και ποιοι είναι οι πολιτικοί που ασελγούν πάνω στο πτώμα της.

Η εφημερίδα διερωτάται πώς είναι δυνατόν η Ελλάδα να είναι ένα πτώμα αλλά στάθηκε επάξια στο πλευρό της Κύπρου την περίοδο της ΕΟΚΑ.

 

Την ίδια ώρα κι ενώ η ελληνική κυβέρνηση απέφευγε να εμπλακεί σε μια αντιπαράθεση με τον Γρίβα, ο σκληρός πυρήνας της κυβέρνησης εκδηλωνόταν εναντίον του Γρίβα, ενώ μια μικρή μερίδα βουλευτών του κυβερνώντος κόμματος (ΕΡΕ) που ήταν δυσαρεστημένοι με τον Καραμανλή, εκδηλώνονταν απερίφραστα υπέρ της διαγραφόμενης κίνησης του Γρίβα.

 

Ο Μακάριος τηρεί σιωπή

Στην Κύπρο ο Μακάριος τηρούσε σιωπή παρά τις οχλήσεις από δημοσιογράφους να σχολιάσει τις δηλώσεις και τις αναφορές του στρατηγού Γρίβα. Αρνείτο να πει οτιδήποτε, ενώ απέφυγε να απαντήσει κατά πόσον προτίθεται να μεταβεί στην Αθήνα και να συναντήσει κατ’ ιδίαν τον Γρίβα.

 

Την ίδια ώρα η Παγκύπρια Επιτροπή Αγωνιστών της ΕΟΚΑ διέψευσε ότι μέλη της ή άλλοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ αγνοήθηκαν από τον Μακάριο, όπως ισχυριζόταν ο Γρίβας, τονίζοντας ότι από τον Φεβρουάριο του 1959 διατέθηκε για τους αγωνιστές και τα θύματα του αγώνα το ποσό των 178.000 λιρών[3].

Ο Γρίβας στις συνεντεύξεις και τις δηλώσεις του προς τον τύπο, εξέφραζε την πικρία του διότι, όπως έλεγε, οι άνδρες της ΕΟΚΑ και οι οικογένειες τους εγκαταλείφθηκαν, ενώ οι τραυματίες του αγώνα δεν έλαβαν τίποτε άλλο εκτός από την νοσοκομειακή περίθαλψη. Ισχυριζόταν ακόμα ότι η χήρα του Γρηγόρη Αυξεντίου δεν έλαβε καμιά βοήθεια[4]. Επιπλέον εξέφραζε ισχυρή αμφιβολία εάν ο Φαζίλ Κιουτσούκ ως αντιπρόεδρος, δεν θα ασκούσε βέτο στο να δοθεί από την κυπριακή κυβέρνηση αποζημίωση και περίθαλψη στους αγωνιστές. Και πρόσθετε ότι τα έσοδα από τις πωλήσεις των απομνημονευμάτων του θα διατίθεντο προς όφελος των αγωνιστών που είχαν ανάγκες[5].

 

Η «Μακεδονία» σημειώνει ότι για να μη δημιουργηθεί αδικαιολόγητο αίσθημα πικρίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι μετά την λύση του κυπριακού, ο Όμιλος Ελλήνων Πατριωτών στην Ελλάδα και ο Όμιλος Κυπρίων εξωτερικού έδωσαν αξιόλογα ποσά στις οικογένειες των θανόντων αγωνιστών. Και σημειώνει ότι «Εκ των αποκαλυφθέντων εις το υπουργείον στοιχείων προκύπτει ως προς την περί Αυξεντίου, οικονομική ενίσχυσις εδόθη τόσον προς την χήραν, όσο και προς τον γέροντα πατέρα αυτού. Κατά συνέπειαν ή ο στρατηγός Γρίβας δεν είχεν ενημερωθή επί των ενεργειών τούτων, αίτινες αποδεικνύουν το αίσθημα αλληλεγγύης ολόκληρου του ελληνισμού ή κακώς απεδόθησαν αι δηλώσεις του (Γρίβα)».

 

Επιστολές προς οπαδούς του Μακαρίου

Την ίδια ώρα στην Κύπρο και εν μέσω των όσων λάμβαναν χώρα με τον Γρίβα, οπαδοί του Μακαρίου λάμβαναν ανώνυμες επιστολές οι οποίες συνιστούσαν στους παραλήπτες τους να παύσουν να υποστηρίζουν τον Μακάριο και να αναγνωρίσουν ως μόνο αρχηγό τον Γεώργιο Γρίβα. Όπως σημειώνει ο ελληνικός τύπος, ούτε η κυβερνητική πλευρά στην Αθήνα, ούτε το περιβάλλον του Γρίβα εξέδωσαν οποιεσδήποτε ανακοινώσεις για το θέμα αυτό, ούτε δόθηκε οποιαδήποτε άλλη πληροφορία που να διευκρινίζει την προέλευση των επιστολών. Οι εφημερίδες σημείωναν επίσης ότι παραμένει αδιευκρίνιστο αν ο Γρίβας αποδοκιμάζει το περιεχόμενο των επιστολών.

 

Η «Μακεδονία» έγραφε ότι παρατηρείται ότι η διάσταση μεταξύ Μακαρίου και Γρίβα φαίνεται να είναι απόλυτη και δεν πρέπει να αποκλείεται η περαιτέρω όξυνση των μεταξύ τους σχέσεων.

Ο επίορκος και λιποτάκτης Μακάριος

Αναφέρεται, δε, σε τηλεγράφημα του πρακτορείου «Γιουναϊτεντ Πρες» από τη Λευκωσία στο οποίο αναφέρεται ότι κυκλοφορούν στην Κύπρο ανώνυμες επιστολές οι οποίες ζητούν παραίτηση του Μακαρίου, τον οποίο αποκαλούν λιποτάκτη. Το τηλεγράφημα έγραφε τα εξής: «Πολλοί εξέχοντες Κύπριοι έλαβον σήμερον ανωνύμους δακτυλογραφημένας επιστολάς, δια των οποίων καλούνται όπως παύσουν να υποστηρίζουν τον Μακάριον και αναγνωρίσουν ως αρχηγόν των τον στρατηγόν Γρίβαν. Αι επιστολαί αύται οδηγούν εις εικασίας, ότι ο στρατηγός Γρίβας πιθανώς να προπαρασκευάζεται όπως ανέλθη εις την αρχήν προς υποστήριξιν νέας κινήσεως εν Κύπρω. Πολλά άλλοτε ηγετικά στελέχη της ΕΟΚΑ είναι δυσαρεστημένα με την συμφωνίαν επί του κυπριακού, η οποία ιπήλθεν εις Λονδίνον και απεσχίσθησαν του Μακαρίου επί του ζητήματος τούτου. Πιστεύεται, ότι αι επιστολαί, αι οποίαι απεστάλησαν ταχυδρομικώς, προέρχονται εκ της δυσηρηστημένης ταύτης μερίδος. Δι’ αυτών ο Μακάριος χαρακτηρίζεται ως προδώσας τον απελευθερωτικόν αγώνα και ο κ. Γρίβας ως “ένδοξος ηγέτης”. Αι επιστολαί έχουν ταχυδρομηθή εν Λευκωσία.

Εις τα επιστολάς αναφέρεται περαιτέρω, ότι “ο Μακάριος δεν έχει σχέσιν με το απελευθερωτικόν κίνημα του κυπριακού λαού, τον οποίον επρόδωσε, προσυπογράγων τας συμφωνίας και του Λονδίνου”.

Εις άλλον σημείον της επιστολής αναφέρεται ότι, “ενώ ολόκληρος η Κύπρος εμάχετο δια την ελευθερίαν της υπό τον ένδοξον αρχηγόν της στρατηγόν Γρίβαν, ο Μακάριος ανεπαύετο εις τας Σεϋχέλλας. Πρόκεται, προστίθεται, περί ηττηθέντος ανδρός, επιόρκου και λιποτάκτου”».

 

Η εφημερίδα «Ελευθερία» συμπληρώνει ότι «Κατά την Γιουνάιτεντ, η τελευταία αύτη παράγραφος χαρακτηρίζεται ως ένδειξις ότι η δυσαρεστημένη μερίς της ΕΟΚΑ ετοιμάζεται δι’ επανάληψιν του αγώνος προς πλήρη ελευθερίαν»[6].

 

Η ανοικτή σύγκρουση του Γρίβα με την ελληνική κυβέρνηση και τον Μακάριο δεν ήταν μακριά. Παρόλο που οι τελευταίοι απέφευγαν να συγκρουστούν μαζί του, δεν θα αργούσε η ώρα που η σύγκρουση θα έβλεπε το φως της δημοσιότητας.

 

ΛΕΖΑΝΤΕΣ

1. Καραμανλής, Αβέρωφ και Γ. Σεφέρης κατά τη διάρκεια των συνομιλιών για τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου. Οι δύο πρώτοι ανησυχούσαν πολύ από τις κινήσεις του Γρίβα για εμπλοκή στην πολιτική.

 

2. Η αναφορά στη σελίδα 18 των απομνημονευμάτων του Γρίβα για την αντίθεση της ελληνικής κυβέρνησης για έναρξη ένοπλης δράσης στην Κύπρο και η πρόθεση της να συλλάβει τον Γρίβα.

 

3. Η αθηναϊκή εφημερίδα «Ελευθερία» αναφέρεται στην ένταση μεταξύ Μακαρίου και Γρίβα και αναφέρεται στις ανώνυμες επιστολές εναντίον του Μακαρίου.

 

 

 

 

 

 

[1] Βλ. εφ. «Μακεδονία»15 Ιουλίου 1959: «Η κυβέρνησις δια του φιλικού της τύπου επιτίθεται εμμέσως κατά του κ. Γ. Γρίβα ενώ ο Μακάριος αρνείται να σχολιάσει την συνέντευξιν του αρχηγού της ΕΟΚΑ. Κίνησης κατά του αρχιεπισκόπου Κύπρου».

[2] Σχετική αναφορά κάνει ο Γρίβας στα απομνημονεύματα του, σελ. 18.

[3] Βλ. «Μακεδονία» ο.π.

[4] «Μακεδονία» ο.π.

[5] «Ταχυδρόμος», 16 Ιουλίου 1959.

[6] «Ελευθερία» Αθηνών, 14 Ιουλίου 1959.