Η πρώτη δημόσια σύγκρουση Μακαρίου – Γρίβα
Φόβοι για εκδήλωση κινήματος Γρίβα στο στρατό
Του Μιχάλη Μιχαήλ
Μέρος 25ο
Η επίθεση υποστηρικτών του Μακαρίου εναντίον της εφημερίδας «Εθνική» και τον διευθυντή της εφημερίδας Λοΐζο Κυθρεώτη, έφεραν ένα νέο κύκλο έντασης, ο οποίος ήρθε να προστεθεί στην κρίση που προκάλεσε η επιστολή Κυριακίδη προς τον Φ. Παπαφώτη και όσα ακολούθησαν. Υπενθυμίζεται ότι αυτή ήταν η δεύτερη επίθεση υποστηρικτών του Μακαρίου εναντίον αντιπολιτευόμενης εφημερίδα, αφού λίγες εβδομάδες προηγουμένως είχε γίνει η επίθεση στην εφημερίδα «Εστία» των Αθηνών, η οποία επίσης επέκρινε τον Μακάριο.
Κρίση προκλήθηκε και στο ΕΔΜΑ, στελέχη του οποίου κατέβαλλαν προσπάθειες για εκτόνωση της κατάστασης.
Από την άλλη ο Γρίβας καλούσε σε συνδιαλλαγή με τον Μακάριο, διαμηνύοντας ότι ήταν έτοιμος να συναντηθεί μαζί του.
Οι προϋποθέσεις του Γρίβα
Στις 12 Σεπτεμβρίου 1959, ύστερα από συνάντηση του στην Αθήνα με τον Λοΐζο Κυθρεώτη, ο Γρίβας έδωσε στη δημοσιότητα ενυπόγραφη ανακοίνωση του με την οποία επαναλάμβανε την πρόταση του να συναντηθεί με τον Αρχιεπίσκοπο για να αρθεί η κρίση και πρόβαλλε τους όρους του που αναφέρονται στις διαπραγματεύσεις πάνω στις λεπτομέρειες των Συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου. Τη δήλωση την παραθέσαμε στο προηγούμενο σημείωμα.
Ο Γρίβας, τονίζοντας ότι ήταν πρόθυμος να συμβάλει στην εφαρμογή των συμφωνιών μόνο υπό προϋποθέσεις, διαφορετικά θα αντιδρούσε με όλα τα νόμιμα μέσα.
Οι προϋποθέσεις αυτές ήταν:
«1. Εάν ενημερωνόμουν για τα υπό συζήτηση αντικείμενα και εξέφραζα κι εγώ τις απόψεις μου, οι οποίες θα λαμβάνονταν υπ’ όψη.
- Εάν το ανωτέρω δεν γινόταν δεκτό, οι αποφάσεις που θα λαμβάνονται για τα αντικείμενα που είναι υπό συζήτηση, πρέπει να επικυρώνονται από γνήσιο αντιπροσωπευτικό σώμα, που εκφράζει πραγματικά τη γνώμη ολόκληρου του Κυπριακού λαού, με ευρεία εκπροσώπηση και των εργατοαγροτών. Διότι δεν ήμουν διατεθειμένος να συμβάλω στην εφαρμογή των συμφωνιών, στις οποίες είχα σαφείς ενδείξεις ότι υπήρχαν προφορικές δεσμεύσεις έναντι των αγγλοτούρκων και τις έκρινα ασύμφορες για τον Κυπριακό λαό.
Ύστερα από την κατάσταση που δημιουργήθηκε στην Κύπρο, θεωρώ χρέος μου να επαναλάβω την παλαιότερη πρόσκληση μου προς τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο όπως συναντηθούμε για να συζητήσουμε από κοινού και στα πλαίσια της έντιμης εφαρμογής των συμφωνιών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα αξιοποιηθούν οι θυσίες του Κυπριακού λαού και θα αποκατασταθει η γαλήνη και η ομαλή συμβίωση στη νήσο.
“Ελπίζω έτσι να βρούμε από κοινού λύσεις τις οποίες υπαγορεύει η λογική και το εθνικό καθήκον. Αφού ακουσθούν οι απόψεις μου, θα μπορεί τότε ο Αρχιεπίσκοπος να αναλάβει απέναντι της Ιστορίας τις ευθύνες του.
Η πιο πάνω πρόσκληση μου προς τον Αρχιεπίσκοπο αποτελεί την πλέον αποστομωτική απάντηση στις κακόβουλες φήμες οι οποίες κατά καιρούς εκοξεύονται ως προς τις προθέσεις μου.
Ξένος εντελώς προς όσα φημολογούνται και γράφονται και κατεχόμενος μόνο από την επιθυμία να αποφευχθούν οπωσδήποτε υποχωρήσεις από Ελληνικής πλευράς που εξέρχονται του γράμματος και του πνεύματος των συμφωνιών που έχουν ανακοινωθεί, με τις οποίες η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας τερμάτισε τον ένδοξο αγώνα του Κυπριακού λαού, κατέστησα ήδη στο παρελθόν γνωστές και δημόσια τις απόψεις μου, τότε, όπως και τώρα, ήτο όχι να υποδαυλίσω τα πάθη, αλλά να εμποδίσω λύσεις αντίθετες προς το συμφέρον του ελληνικού Κυριακού λαού».
Ουσιαστικά ο Γρίβας δεν έθετε κάποιον καινούριο όρο αλλά επαναλάμβανε όσα είχε πει δημόσια το τελευταίο διάστημα.
Το νέο στοιχείο που προκύπτει είναι ότι κατονομάζει ως υπεύθυνη για τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου, την ελληνική κυβέρνηση. Η αναφορά είναι σαφής «με τις οποίες η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας τερμάτισε τον ένδοξο αγώνα του Κυπριακού λαού, κατέστησα ήδη στο παρελθόν γνωστές και δημόσια τις απόψεις μου».
Υπενθυμίζεται πως μέχρι εκείνη τη στιγμή οι επιθέσεις του είχαν στόχο την κυβέρνηση Καραμανλή αλλά και τον Μακάριο τους οποίους ότι αποφάσισαν τον τερματισμό του ένοπλου αγώνα και την υπογραφή των συμφωνιών.
Πληροφορίες για κίνηση Γρίβα στον Ελληνικό Στρατό
Στο μεταξύ στην Ελλάδα κυκλοφορούσαν έντονες φήμες ότι ο Γρίβας ετοίμαζε κίνημα στο στρατό.
Οι μυστικές υπηρεσίες της Ελλάδας είχαν πληροφορήσει την Κυβέρνηση Καραμανλή ότι ο Στρατηγός ετοίμαζε πραξικόπημα.
Όπως έγραφε η Χαραυγή στις 2 Αυγούστου 1959, η κυβέρνηση της Ελλάδας είχε ανοίξει μέτωπο με τον Γρίβα σε όλα τα πεδία. «Υπάρχουν έγκυρες πληροφορίες ότι έχουν ληφθεί όλα τα αναγκαία μέτρα για να ματαιωθεί οποιαδήποτε εκδήλωση μέσα στο στρατό υπέρ του Γρίβα. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο κ. Καραμανλής αποφάσισε να παρευρεθεί αυτοπροσώπως στο συνερχόμενο αύριο (σήμερα) Συνέδριο Εφέδρων Αξιωματικών, ενώ πριν καιρό είχε ανακοινωθεί ότι θα παρευρισκόταν και ο Γρίβας για να μιλήσει πάνω στο Κυπριακό».
Στο δημοσίευμα αναφέρεται ότι οι οργανωτές του συνεδρίου, υποκινούμενοι από την κυβέρνηση εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία καλούσε να αποφευχθούν οποιεσδήποτε πολιτικές ομιλίες στο συνέδριο. Ύστερα από αυτό, ο Γρίβας ανακοίνωσε ότι δεν θα παραστεί στο συνέδριο.
Σύμφωνα με το αθηναϊκό «Έθνος», το οποίο επικαλείται η «Χαραυγή», μεταξύ αυτών που πλαισιώνουν τον Γρίβα υπάρχουν δύο τάσεις: «Οι “μετριοπαθείς” συνιστούν εις τον στρατηγόν αποφυγήν πάσης οξύτητος εις τον αρξάμενο αγώνα εναντίον της Κυβερνήσεως, ενώ οι άλλοι είναι κεκηρυγμένοι υπέρ εντάσεως της προσπαθείας προς την ανατροπήν της Κυβερνήσεως».
Νέα τροπή στη ρήξη
Η «Χαραυγή» αναφέρεται και στην εφημερίδα «Αθηναϊκή» η οποία προβλέπει ότι η ρήξη μεταξύ Γρίβα και κυβέρνησης θα έχει απρόβλεπτες εξελίξεις, τόσο στο κυπριακό όσοι και στην εσωτερική πολιτική. Αναφέρεται επίσης σε πολιτικούς παρατηρητές οι οποίοι εκτιμούν ότι προβλέπουν ότι σύντομα η διένεξη κυβέρνησης και Γρίβα θα μετατοπισθεί από το κυπριακό στο πεδίο της ελληνικής εσωτερικής ζωής.
Εκτιμάται, ακόμη ότι η πρωτοβουλία αυτής της μετατόπισης θα προέλθει από τον Γρίβα, «ο οποίος προτίθεται ν’ ανακινήση δια λόγων και δηλώσεων του καίρια ελληνικά προβλήματα, πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και ηθικής φύσεως. Ταύτα, κατά τους παρατηρητάς, θ’ αποτελέσουν την προπαρασκευαστικήν φάσιν δια την ενεργόν ανάμιξιν του στρατηγού εις την πολιτικήν ζωήν».
Η Βραδινή προειδοποιεί τον Γρίβα
Σύμφωνα και πάλι με την «Χαραυγή», η φιλοκυβερνητική «Βραδινή», προειδοποιούσε τον Γρίβα ότι αν επιχειρήσει να προχωρήσει σε ανατροπή των συμφωνιών, θα απομονωθεί, γιατί η προσπάθεια θα απέβλεπε στον εμφύλιο πόλεμο και στην καταστροφή. Αφού αναφέρει ότι ο Γρίβας δεν μπορεί πια να δημιουργήσει νέα ΕΟΚΑ, η «βραδινή» προσθέτει: «Ο στρατηγός Γρίβας στερούμενος πολιτικής σκέψεως, έκανε ένα πρώτον βήμα, μετά το οποίον δεν θα ημπορεί να υπάρξη δεύτερον. Το δεύτερον βήμα θα είναι το χάος. Και εις το χάος αυτό, εις χείρας αθλίων αποτυχημένων πολιτικών, θέλει να παρασύρη και την Ελλάδα και την Κύπρον».
Η «Ακρόπολις» καλούσε τον Γρίβα να λογικευτεί και τον προειδοποιούσε ότι ο δρόμος στον οποίο εισήλθε οδηγεί κατευθείαν σε μια άδοξη περιπέτεια που θα τερματίσει μοιραία τη σταδιοδρομία του υπό συνθήκες χαρακτηριζόμενες από έλλειψη σοβαρότητας.
Η δε «Καθημερινή» κατηγορούσε τον Γρίβα για δολοπλοκίες, προειδοποιώντας ότι η Ελλάδα θα τιμήσει την υπογραφή της κάτω από τις συμφωνίες για την Κύπρο.
Οι Τούρκοι εισάγουν όπλα
Κι ενώ στην Ελλάδα και στην ελληνική κοινότητα της Κύπρου οι εντάσεις ήταν στα ύψη, στην Τουρκική πλευρά και την Τ/κυπριακή κοινότητα συνεχιζόταν η μεταφορά όπλων.
Όπως έγραφε στις 5 Αυγούστου 1959 η αθηναϊκή «Ελευθερία», οι βρετανικές αρχές συνέχιζαν τη δράση τους για την ανακάλυψη λαθραίων όπλων που εισήγαγαν οι Τούρκοι.
Σε κύρια πρωτοσέλιδη είδησή της, αναφερόταν όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι το λαθρεμπόριο διεξάγεται από τους Τούρκους και επισημαίνει ότι την προηγούμενη μέρα (4 Αυγούστου) καταδικάστηκαν Άγγλοι στρατιώτες διότι πούλησαν όπλα σε Τ/κύπριους. Αναφέρεται επίσης σε ανταπόκριση του Γιουνάτεντ Πρες ότι η πρόσφατη ανέγερση οδοφραγμάτων των βρετανών αποσκοπούσε στη ματαίωση λαθραίας εισαγωγής όπλων από την Τουρκία. Σημείωνε επίσης ότι η ανατίναξη υδραγωγείου αποδιδόταν σε πρώην αγωνιστές της ΕΟΚΑ.
Σημείωνε επίσης ότι ο ταξίαρχος Γκλίντελ, επιτελάρχης του στραγηρού Ντάρλιγκ, δήλωσε στους Τάιμς της Κύπρου ότι ο βρετανικός στρατός θα εντείνει τη δράση του για ανακάλυψη λαθραίων όπλων.
Σημείωνε επίσης ο ταξίαρχος ότι «εν πάση περιπτώσει η δραστηριότης αυτή ουδεμία σχέσιν έχει με την υπόσχεσιν του στρατηγού Γρίβα ότι θα “πολεμήση με όλην του την δύναμιν” δια να εμποδίση εκείνα τα οποία χαρακτηρίζει ως επιζημίας παραχωρήσεις προς τους Βρετανούς και τους Τούρκους».
Aκολουθήστε μας στο Google News
