Της Μαρίας Φράγκου
Οι μέρες είναι δύσκολες και τα νέα από την πανδημία που μπήκε στη ζωή μας, από τη μια άκρη του πλανήτη ως την άλλη, επιτείνουν αυτή την κατάσταση. Από όλους συνίσταται ψυχραιμία και ηρεμία, και αυτά είναι τα καλύτερα φάρμακα, λένε οι ειδικοί. Η «Κυριακάτικη Χαραυγή» έθεσε μερικά ερωτήματα στη Δέσπω Ευθυμίου, ειδικευόμενη κλινική ψυχολόγο, για το πώς διαχειριζόμαστε την κατάσταση: Εργαζόμενοι πρώτης γραμμής, γονείς και παιδιά πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε αυτή τη νέα πραγματικότητα, με τον κορονοϊό να έχει γίνει «κυρίαρχος» στη ζωή μας.
- Πώς πρέπει να διαχειριστούμε την κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει εξαιτίας της πανδημίας;
- Τα παιδιά, των οποίων η καθημερινότητα έχει ανατραπεί και εν πολλοίς αναστατωθεί, πρέπει να τυγχάνουν μιας ειδικής μεταχείρισης και αντιμετώπισης; Και ποιας;
- Ποιες συμβουλές θα δίνατε σε γονείς και στο περιβάλλον των παιδιών;
- Οι εργαζόμενοι της πρώτης γραμμής -επαγγελματίες υγείας και άλλοι- πρέπει να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής; Πώς πρέπει να διαχειρίζονται οι ίδιοι την κατάσταση, αλλά και ποιας αντιμετώπισης πρέπει να τυγχάνουν από τους υπόλοιπους;
- Πιστεύετε πως οι ανθρώπινες σχέσεις μεταβάλλονται εξαιτίας της κατάστασης;
- Η πανδημία του κορονοϊού αποτελεί μια σοβαρή, αλλά και πρωτόγνωρη κατάσταση, ανά το παγκόσμιο. Παρ’ όλα αυτά, το σημαντικότερο είναι να διατηρηθεί η ψυχραιμία ως προς τα μέτρα πρόληψης. Εξαιτίας όμως της πανδημίας έχει αλλάξει ριζικά η καθημερινότητά μας, τόσο σε επαγγελματικό, όσο και ανθρώπινο επίπεδο, καθώς έχουν περιοριστεί οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Εφαρμόζοντας τις πιο κάτω τεχνικές θα σας βοηθούσε ώστε να διαχειριστείτε την κατάσταση:
Αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας. Κάντε αυτά που θέλατε να κάνετε, όμως δεν είχατε το χρόνο προηγουμένως. Ξεκινήστε καινούργια διατροφή ή γυμναστική. Η γυμναστική, και σε διαδικτυακή επικοινωνία με τους φίλους σας ακόμα, θα βοηθήσει ώστε να χαλαρώσετε και να εκτονώσετε την ενέργειά σας.
Προσπαθήστε να διαμορφώσετε ένα πρόγραμμα για τη ρουτίνα σας, με δραστηριότητες που θέλετε να κάνετε κάθε ημέρα, ώστε να δημιουργήσετε μια αίσθηση της κανονικότητας και της παραγωγικότητας. Οργανώστε την ημέρα σας κάθε φορά και όχι το πρόγραμμά σας μακροπρόθεσμα, αφού η καραντίνα αποτελεί μια προσωρινή κατάσταση.
Ζώντας στην εποχή της τεχνολογίας έχουμε πολλαπλές δυνατότητες για επικοινωνία και αλληλεπίδραση με αγαπημένα μας πρόσωπα, με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μπορείτε έτσι να μοιραστείτε μαζί τους τις ανησυχίες και τις σκέψεις σας αναφορικά με την παρούσα κατάσταση. Η επικοινωνία σε καταστάσεις πανικού βοηθά στη διάψευση σεναρίων που έχουμε πλάσει στο μυαλό μας, λόγω του φόβου και του άγχους, βοηθώντας τόσο άτομα που βρίσκονται σε πανικό, όσο και άτομα που αντιμετωπίζουν το άγχος με πιο εσωστρεφή, σιωπηλό τρόπο.
Αντιμετωπίστε την καινούργια κατάσταση, με ψυχραιμία, αλλά και σαν μια ευκαιρία να αφιερώσετε χρόνο στον εαυτό και την οικογένειά σας, βρίσκοντας διάφορες δραστηριότητες και ασχολίες εντός του προστατευόμενου χώρου του σπιτιού σας.
Λάβετε υπόψη μόνο τις πληροφορίες εκείνες, που προέρχονται από αξιόπιστες πηγές ενημέρωσης, ώστε να μειωθεί το άγχος, ο φόβος και ο πανικός που βιώνετε, με το άκουσμα αναληθών πληροφοριών. Αναζητήστε αξιόπιστες πληροφορίες μέσω των γραμμών στήριξης που εξέδωσε το κράτος, αλλά και μέσα από τις πληροφορίες που εκδίδει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ/ WHO), αναφορικά με τον κορονοϊό.
Είναι σημαντική η ενημέρωση αναφορικά με τον κορονοϊό και τους τρόπους αντιμετώπισής του, παρ’ όλα αυτά σημαντικότερο είναι η διατήρηση της ψυχικής σας ηρεμίας. Ως εκ τούτου, αφιερώστε περισσότερο χρόνο σε δραστηριότητες εντός του σπιτιού, παρά στη συνεχή ενασχόλησή σας με τις ειδήσεις αναφορικά με τον ιό. Αφιερώστε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για την καθημερινή σας ενημέρωση αναφορικά με τον ιό, και το υπόλοιπο της ημέρας βρείτε εναλλακτικές δραστηριότητες, όπως η οργάνωση του σπιτιού, το διάβασμα ενός βιβλίου ή η κηπουρική.
Μπορείτε να κάνετε μια απλή ανάλυση κινδύνου: Υπάρχει λόγος να πιστεύω ότι είμαι σε κίνδυνο; Υπάρχουν περιπτώσεις όπου έρχομαι σε επαφή με τον κίνδυνο; Η διαδικασία αυτή θα σας βοηθήσει ώστε να μειώσετε το άγχος της δεδομένης στιγμής, αλλά να θυμάστε ότι είναι εντάξει να βιώσετε άγχος, καθώς αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού.
Λάβετε υπόψιν και τα αισιόδοξα μηνύματα, όπως το ότι γνωρίζουμε τι είναι ιός και πώς να τον ανιχνεύσουμε, η κατάσταση φαίνεται να βελτιώνεται στην Κίνα, το 80% των περιπτώσεων αντιμετωπίζουν τον κορονοϊό σαν απλή γρίπη, πολλοί άνθρωποι αναρρώνουν, τα συμπτώματα εμφανίζονται ήπια στα παιδιά, η επιστήμη έχει στρέψει το βλέμμα της στην αντιμετώπισή του σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν ήδη πρωτότυπα εμβολίων.
Μη σπέρνετε τον πανικό στα παιδιά
- Τα παιδιά βρίσκονται ίσως σε πιο δυσχερή θέση από τους ενήλικες, καθώς η καθημερινότητά τους έχει τροποποιηθεί ριζικά, με τα ίδια να μην έχουν τη γνωστική ικανότητα να αντιληφθούν από μόνα τους την κατάσταση και τους λόγους που οδηγηθήκαμε σε αυτές τις αλλαγές. Για να μπορούν τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τα καινούργια δεδομένα, με τις δυνατό λιγότερες παρενέργειες στην ψυχική τους υγεία, θα πρέπει οι γονείς ή οι φροντιστές τους να μιλήσουν με ειλικρίνεια για τον κορονοϊό, χωρίς όμως να σπείρουν τον πανικό στα παιδιά. Οι γονείς ή οι φροντιστές των παιδιών είναι σημαντικό να προετοιμαστούν για τυχόν ερωτήσεις που μπορεί να τεθούν από τα παιδιά, ώστε να απαντήσουν σε αυτές χωρίς να πανικοβληθούν. Χρειάζεται να είναι προετοιμασμένοι να δώσουν τις σωστές πληροφορίες στα παιδιά τους, καθώς τα ίδια πολύ πιθανόν έχουν εκτεθεί στις σχετικές πληροφορίες για τον ιό, ορισμένες από τις οποίες είναι αναληθείς. Επιπλέον, χρειάζεται να δώσουν στο παιδί το χρόνο που χρειάζεται ώστε να επεξεργαστεί τις πληροφορίες, καθιστώντας ξεκάθαρο ότι θα είναι δίπλα του για να απαντήσουν οποιεσδήποτε απορίες ή ανησυχίες αναπτυχθούν στη συνέχεια. Πρέπει να καθησυχάσουν τα παιδιά αναφορικά με την υγεία τους, εφόσον μέσω της καθημερινής έκθεσης στις ενημερώσεις για τον κορονοϊό είναι πιθανόν τα παιδιά να έχουν οδηγηθεί σε διάφορες διαστρεβλώσεις και σενάρια που τους προκαλούν αρνητικά συναισθήματα. Σημαντικό επίσης είναι να επεξηγηθεί στα παιδιά με ειλικρίνεια ο λόγος που βρίσκονται στο σπίτι και πώς αυτή η παραμονή συμβάλλει στην προστασία του ιδίου, αλλά και των αγαπημένων του προσώπων από τον ιό. Τέλος, εφόσον οι γονείς ή οι φροντιστές έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους στην παρούσα φάση, μπορούν να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο στα παιδιά, παίζοντας μαζί τους, καθώς μέσω του παιχνιδιού είναι ένας καλός τρόπος, ώστε να επεξηγήσουν στα παιδιά πέρα από την κατάσταση για τον ιό και τα μέτρα πρόληψης από αυτόν και να απαντήσουν στις απορίες των παιδιών, μέσα από το παιχνίδι.
Σωστή ενημέρωση
- Οι συμβουλές για τους γονείς, πέραν της σωστής και ειλικρινούς ενημέρωσης και της δημιουργίας ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για αντιμετώπιση του άγχους, αναφορικά με την καινούργια κατάσταση, περιλαμβάνουν τα πιο κάτω:
Αφιερώστε χρόνο στα παιδιά να συζητήσουν μαζί σας οτιδήποτε τα ανησυχεί.
Προτείνετε δραστηριότητες για απομάκρυνση των παιδιών από τις ηλεκτρονικές συσκευές.
Παίξτε μαζί με τα παιδιά σας, επιτρέποντάς τους να καθοδηγήσουν το παιχνίδι.
Θέστε ένα πρόγραμμα στα παιδιά, ώστε να μπορούν μετά να επιστρέψουν πιο εύκολα στην καθημερινότητά τους και τη ρουτίνα τους.
Δημιουργήστε χειροποίητες κατασκευές. Αυτό θα βοηθήσει τόσο τα παιδιά, όσο και εσάς τους ίδιους, με τη δημιουργική απασχόληση του χρόνου σας και τη διεύρυνση της δημιουργικότητάς σας.
Επιτρέψτε στα παιδιά να συμμετάσχουν στην οργάνωση του δωματίου τους και την προετοιμασία του φαγητού, δραστηριότητες που βοηθούν στην ανάληψη ευθυνών από τα παιδιά.
Μπορείτε να βρείτε επιπλέον δραστηριότητες στο διαδίκτυο, οι οποίες να αντιστοιχούν με τα δικά σας ενδιαφέροντα και των παιδιών σας.
Οι επαγγελματίες υγείας στην πρώτη γραμμή
- Oι επαγγελματίες υγείας καλούνται να σηκώσουν το μεγαλύτερο φορτίο αυτής της πανδημίας. Πέραν της σωματικής εξουθένωσης που θα υφίστανται, θα υπάρξει σε βάθος χρόνου και η ψυχική εξουθένωση. Για αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να τονίσουμε την ανάγκη παραμονής στο σπίτι μας, ώστε να συμβάλουμε όλοι στην αποφυγή εξάπλωσης του ιού και στην παροχή, έτσι και με αυτόν τον τρόπο, βοήθειας στους επαγγελματίες υγείας.
Ως εκ τούτου οι επαγγελματίες υγείας χρειάζεται να λάβουν ιδιαίτερης προσοχής, καθώς μπορεί να οδηγηθούν σε επαγγελματική εξουθένωση, η οποία χαρακτηρίζεται -μεταξύ άλλων- από συναισθηματική εξάντληση και αίσθηση μείωσης των προσωπικών τους επιτευγμάτων, με αποτέλεσμα να αισθάνονται αποτυχημένοι στην εργασία τους ή να μειωθεί η αυτοεκτίμησή τους. Επιπλέον, οι επαγγελματίες υγείας μπορεί να βιώσουν εργασιακό στρες, με τις επιδράσεις αυτού να μεταβάλλονται ανάλογα με το άτομο, αλλά μεταξύ άλλων να υπάρχει κίνδυνος για συμπτώματα διάθεσης και άγχους, αλλά και σωματικών συμπτωμάτων, λόγω των εξαντλητικών ωραρίων εργασίας και της έλλειψης ύπνου.
Για να διαχειριστούν αυτήν την κατάσταση χρειάζεται οι ίδιοι να επαναπροσδιορίσουν τις προσδοκίες και τους στόχους τους. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να είναι εξειδικευμένοι, βραχυπρόθεσμοι και ρεαλιστικοί. Απαραίτητο είναι να αφιερώνουν χρόνο στον εαυτό τους για μικρά διαλείμματα εν ώρα εργασίας, να αποφύγουν όσο είναι δυνατόν τη συναισθηματική σύνδεση με τους ασθενείς και να αναγνωρίσουν και να αναλύσουν τα προβλήματα και τα αρνητικά συναισθήματα για την εργασία τους. Πέραν αυτών, σημαντική είναι η παροχή κοινωνικής στήριξης στους επαγγελματίες υγείας που εργάζονται, με κίνδυνο τη δική τους υγεία. Χρειάζεται να υπάρξει η συναισθηματική υποστήριξη και βοήθεια, τόσο μεταξύ των συναδέλφων, όσο και από εμάς ως κοινωνίας, ώστε να αναγνωριστούν οι ικανότητες και οι υπηρεσίες που έχουν προσφέρει και στη συνέχεια με την εξάλειψη του κορονοϊού θα ήταν βοηθητικό προς τους επαγγελματίες αυτούς να παραχθούν ομάδες υποστήριξης και αυτοβοήθειας.
Η εμπειρία της καραντίνας
- Η κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή και κυρίως η απομόνωση που έχει επιβληθεί οδηγεί σε ανάγκη για εξεύρεση ενός νέου τρόπου συνύπαρξης με τους άλλους και αποδοχής των αναγκών και ανησυχιών των άλλων, κάθε λεπτό της ημέρας, επί καθημερινής βάσεως, σε έναν περιορισμένο χώρο και για ένα μη ξεκάθαρα καθορισμένο χρονικό διάστημα. Με βάση τα ερευνητικά δεδομένα, υπάρχουν οικογένειες για τις οποίες η καραντίνα θα είναι μια εμπειρία που θα φέρει τα μέλη πιο κοντά, ενώ για άλλες οικογένειες θα αυξήσει την ένταση ανάμεσά τους.
Έτσι η εμπειρία της καραντίνας είναι πιθανό να οδηγήσει τα άτομα στο να αισθανθούν συναισθήματα όπως φόβος, θυμός και θλίψη, με τα συναισθήματα αυτά να εκφράζονται στο άμεσα διαθέσιμο άτομο, αφού όλοι οι άνθρωποι έχουμε την τάση να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας στο πιο κοντινό σε εμάς άτομο. Η διαδικασία αυτή στην παρούσα φάση είναι πιθανό να προκαλέσει συναισθηματική αναστάτωση και να καταλήξει σε διαμάχες. Ως εκ τούτου οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πιθανόν να μεταβληθούν λόγω της κατάστασης που επικρατεί, όμως από την άλλη, λόγω της δυνατότητάς μας για διατήρηση της επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, μέσω των κοινωνικών δικτύων, είναι μικρότερη η πιθανότητα επηρεασμού των σχέσεων με φίλους, συμμαθητές και συνεργάτες.
Επομένως για να αντιμετωπίσετε τις επιδράσεις της καραντίνας στις σχέσεις σας μπορείτε να ακολουθήσετε τα πιο κάτω βήματα:
Μπορείτε να εκφράσετε το τι αισθάνεστε στα κοντινά σας άτομα, ώστε να υπάρξει μείωση της έντασης, εκφράζοντας τους φόβους, το άγχος και την πίεση που προκαλεί η αβεβαιότητα για το μέλλον και η απώλεια της ασφάλειας.
Μοιραστείτε τα συναισθήματα μεταξύ σας, χωρίς να είστε επικριτικοί, αποφεύγοντας τις δηλώσεις όπως “υπερβάλλεις” ή “ηρέμησε”.
Η αμοιβαία κατανόηση θα μειώσει την ένταση των αρνητικών συναισθημάτων και θα ενισχύσει την αίσθηση της ενότητας, η οποία είναι απαραίτητη σε περιόδους κρίσης.
Προετοιμάστε μια λίστα με χαλαρωτικές δραστηριότητες, που μειώνουν την πίεση και την ένταση και οι οποίες είναι δυνατό να υλοποιηθούν ακόμη και υπό συνθήκες απομόνωσης.
Όταν έρχεστε σε σύγκρουση με τους συγκατοίκους ή τα μέλη της οικογένειάς σας, σκεφτείτε προσεκτικά τι θέλετε να πείτε και αποφύγετε ό,τι νομίζετε ότι θα σας φέρει σε σύγκρουση.
Συμφωνήστε να διατηρήσετε ο καθένας τον προσωπικό σας χώρο.
Μπορείτε να συνεργαστείτε ώστε να εφαρμόσετε δραστηριότητες μαζί, όπως η παρακολούθηση ταινιών, η οποία παρέχει την ευκαιρία να αλληλεπιδράσετε για μια δομημένη χρονική περίοδο.
Μπορείτε να εφαρμόσετε μια κοινή ρουτίνα γυμναστικής, να ζωγραφίσετε ή να μάθετε ένα νέο επιτραπέζιο παιχνίδι.
ΚΑΤΩ ΒΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Η ψυχική δοκιμασία στην εποχή του κορονοϊού
Η πανδημία -αλλά και κάθε κατάσταση κρίσης- μας φέρνει αντιμέτωπους με την έπαρση του ανθρώπινου είδους, μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε πως ίσως τελικά δεν είμαστε οι κυρίαρχοι της φύσης, ότι ίσως η επιστήμη δεν είναι πάντα σε θέση να δώσει άμεσες απαντήσεις και μάλιστα σωστές, πως ίσως είμαστε κάπως μικρότεροι και πιο ανίσχυροι σε σχέση με ό,τι πιστεύαμε.
Η ματαίωση είναι αναπόφευκτη και μαζί με αυτήν το αίσθημα της ανημποριάς, ότι δεν υπάρχει τίποτα από το οποίο μπορούμε να κρατηθούμε ή να πατήσουμε ώστε να προχωρήσουμε. Η ψυχική ένταση που συνοδεύει όλα αυτά τα φαινόμενα, πολλές φορές έχει σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή του ανθρώπου, στον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, στη διαχείριση της καθημερινότητάς του, στην απαίτηση να προσαρμοστεί σε νέες και πιθανόν δύσκολες συνθήκες. Πολύ συχνά, επίσης, μπορεί να επιφέρει μεγάλες αλλαγές και εμπόδια στις διαπροσωπικές αλλά και τις οικογενειακές σχέσεις, συναισθήματα δυσφορίας, μελαγχολίας και αναστάτωσης.
Βεβαίως, όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα προϋπήρχαν ήδη μέσα μας και πυροδοτούνται εκ νέου από την τρέχουσα κατάσταση. Είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να τα κατανοήσουμε, αλλά να τους δώσουμε και χώρο να υπάρξουν, να μην τα καταπνίξουμε. Το να κατανοήσουμε τους φόβους μας και τα αρνητικά μας συναισθήματα δεν είναι το ίδιο με το να τα αφήσουμε να μας κυριέψουν. Το να επιχειρήσουμε να βρούμε νέους τρόπους καθημερινότητας επίσης δεν είναι το ίδιο με το να αφεθούμε παθητικοί θεατές όλων όσων συμβαίνουν. Τα αποθέματα και οι πόροι που έχουμε μέσα μας αλλά και γύρω μας -σχέσεις, συναισθήματα, τεχνολογία- μπορούν να αξιοποιηθούν αλλιώς αυτές τις μέρες και να επιφέρουν πλούτο εσωτερικό από τον οποίο θα αντλήσουμε δύναμη. Αυτή η αλλαγή, μικρότερη ή μεγαλύτερη, μπορεί επίσης να είναι μία παρακαταθήκη σημαντική: ο τρόπος με τον οποίο αντεπεξήλθαμε τότε στην κρίση, μας εξοπλίζει με καλύτερους τρόπους αντιμετώπισης άλλων δυσκολιών στο μέλλον.
Η νέα, έστω και προσωρινή, συνθήκη μάς καλεί σε νέους τρόπους λειτουργίας, στην ανάγκη να γίνουμε δημιουργικοί και επινοητικοί στη νέα μας ρουτίνα, να εφεύρουμε τρόπους εκεί που μέχρι χθες δεν υπήρχαν. Δεν είναι όμως μόνο οι ενήλικες. Η διατάραξη της καθημερινής ρουτίνας ενδεχομένως να αποδιοργανώσει τα παιδιά και τους εφήβους σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Χρειάζεται με κάθε τρόπο να τους υπενθυμίζουμε ότι πρόκειται για μια δύσκολη περίοδο που θα περάσει και θα επιστρέψουμε στην καθημερινότητά μας. Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους ώστε να διαμορφώσουν ένα καθημερινό πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει ποικίλες δραστηριότητες (διάβασμα, γυμναστική, παιχνίδι, επικοινωνία με φίλους).
Πηγή: Απόσπασμα από κείμενο ψυχολόγων της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας Δυτικών Κυκλάδων – Κλιμάκιο Μήλου
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
