Ριζικής αλλαγής χρήζει το εκπαιδευτικό μας σύστημα

• Σε ρυθμούς διεθνοποίησης το Πανεπιστήμιο Κύπρου
• Οι προσπάθειες επικεντρώνονται στην προσέλκυση καλών, ξένων φοιτητών

Σε πολύ καλό δρόμο βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Κύπρου σε ό,τι αφορά την έρευνα αλλά και την εκπαίδευση.

Την ίδια ώρα, ψηλά στις προτεραιότητες, όπως επισημαίνει ο Πρύτανης Τάσος Χριστοφίδης σε συνέντευξή του στη «Χαραυγή», είναι η διεθνοποίηση του Πανεπιστημίου Κύπρου με την προσέλκυση καλών, ξένων φοιτητών. Σε ό,τι αφορά γενικότερα τα θέματα Παιδείας στον τόπο μας ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου επισημαίνει ότι ο τόπος χρειάζεται μια πολύ ουσιαστική, ριζική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, αφού οι αλλαγές που επιχειρούνται κατά καιρούς δεν είναι σε καμία περίπτωση μεταρρυθμίσεις.

Τέλος, ο κ. Χριστοφίδης εκτιμά ότι θα πρέπει να ανοίξει και η συζήτηση για τον τρόπο εισδοχής των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο.

Συνέντευξη στην Ελένη Κωνσταντίνου

Κύριε Χριστοφίδη, πού βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Κύπρου σε θέματα έρευνας και παροχής ποιοτικής Ανώτατης Εκπαίδευσης;

Είμαστε σε πολύ καλό δρόμο. Το Πανεπιστήμιο πηγαίνει πολύ καλά ερευνητικά και η εκπαίδευση που προσφέρει είναι πολύ ψηλού επιπέδου. Αυτό διαβεβαιώνουν και καθηγητές άλλων πανεπιστημίων, οι οποίοι διδάσκουν δικούς μας απόφοιτους σε μεταπτυχιακά προγράμματα. Η καλύτερη επιβεβαίωση είναι να έρχεται από συναδέλφους σου. Επίσης και οι απόφοιτοί μας που ψάχνουν άμεση εργοδότηση φαίνεται ότι προτιμώνται έναντι άλλων αποφοίτων και αυτό μπορεί να το επιβεβαιώσουν μεγάλοι οργανισμοί κ.α. Υπάρχουν στοιχεία για την απασχόληση των απόφοιτων; Αυτή τη στιγμή γίνεται μια προσπάθεια στο πανεπιστήμιο για να δημιουργήσουμε μια βάση δεδομένων αναφορικά με την απασχόληση των αποφοίτων μας. Πού απασχολούνται, σε ποιους τομείς, τι μισθούς παίρνουν, πόσοι έχουν κάνει μεταπτυχιακό, όλα τα στοιχεία για να έχουμε μια πλήρη εικόνα.

Ένας φοιτητής πριν επιλέξει τον κλάδο σπουδών του πρέπει να αναλογιστεί και το τι ζητά η αγορά εργασίας; Ή να ακολουθήσει αυτό που αγαπά;

Εγώ είμαι της δεύτερης φιλοσοφίας. Πρέπει να ακολουθεί αυτό που αγαπά, ειδικά σε έναν μικρό τόπο όπου οι συνθήκες αλλάζουν δραστικά. Αυτή τη στιγμή μπορεί ένα επάγγελμα να έχει ζήτηση και να τρέχουν όλοι να το σπουδάσουν, όμως μέχρι να τελειώσουν αντιλαμβάνονται ότι οι ανάγκες έχουν καλυφθεί, ακριβώς γιατί είμαστε μια μικρή αγορά. Άρα γιατί να σπουδάσει κάποιος κάτι που σήμερα έχει ζήτηση αλλά δεν τον ικανοποιεί, να εγκλωβιστεί σε έναν κλάδο που δεν του αρέσει και εκ των υστέρων να μην μπορεί να εξασκήσει ούτε το επάγγελμα; Θα πρέπει να σπουδάζεις αυτό που σου αρέσει. Εάν δεν σου δώσει επαγγελματική διέξοδο, υπάρχουν και άλλοι τρόποι, όπως ένα δεύτερο πτυχίο, μια εξειδίκευση. Στο κάτω-κάτω υπάρχει και το εξωτερικό, δεν πρέπει να είμαστε αρνητικοί, μπορεί να πάει κάποιος για λίγα χρόνια να εργαστεί και στο εξωτερικό να αποκτήσει εμπειρία, να δει ότι δεν είμαστε και το κέντρο της γης.

Οι επιλογές σπουδών ανήκουν στα παιδιά ή στους γονείς;

Η εμπειρία μου λέει ότι στις πλείστες των περιπτώσεων η επιλογή γίνεται από τους γονείς, κάτι που είναι λανθασμένο. Υπήρξαν περιπτώσεις που γονείς μού έφερναν τα παιδιά τους για να τα πείσω να αλλάξουν γνώμη. Βέβαια έκανα το αντίθετο, τους συμβούλευα να ακολουθήσουν αυτό που τα ίδια τα παιδιά θέλουν και αγαπούν.

Στις προσπάθειές σας είναι και η διεθνοποίηση του Πανεπιστημίου Κύπρου. Πώς θα προσελκύσετε ξένους φοιτητές;

Δεν πρέπει τα προγράμματα σπουδών να προσφέρονται και στην αγγλική γλώσσα; Αυτή είναι η μεγάλη μας προσπάθεια. Για εμάς διεθνοποίηση σημαίνει και συνεργασίες με άλλα πανεπιστήμια και προσέλκυση ικανού ξένου ακαδημαϊκού προσωπικού, αλλά κυρίως σημαίνει προσέλκυση ικανών, ξένων φοιτητών. Αν δει κανείς τον αριθμό των μαθητών που παρακάθονται στις παγκύπριες, διαπιστώνει ότι υπάρχει μια πτωτική τάση στους αριθμούς. Είναι φυσικό, γιατί η Κύπρος έχει έναν από τους χαμηλότερους ρυθμούς γέννησης. Εάν συνεχίσει αυτό, θα προσφέρονται θέσεις, όμως οι υποψήφιοι θα είναι λιγότεροι, άρα καταλαμβάνουν θέσεις στο πανεπιστήμιο και άτομα με πολύ χαμηλά προσόντα. Αυτό δεν θέλουμε να συνεχιστεί. Θέλουμε να παίρνουν τις θέσεις καλοί Κύπριοι φοιτητές και οι θέσεις που μένουν κενές να καταλαμβάνονται από καλούς, ξένους φοιτητές. Όμως για να μπορέσεις να φέρεις ξένους φοιτητές, πρέπει να έχεις κάποια βασικά πράγματα. Καλά προγράμματα σπουδών, που τα έχουμε, ενώ κάποια από τα προγράμματα πρέπει να είναι στα αγγλικά. Να προσθέσω ότι σε αυτόν τον τομέα, ενώ η Βουλή έχει ψηφίσει τη νομοθεσία, δεν έχουν εγκριθεί ακόμη οι σχετικοί κανονισμοί. Επίσης ο καλός ξένος φοιτητής θέλει και καλές συνθήκες διαβίωσης, τις οποίες δεν έχουμε. Η στέγη στην Κύπρο είναι πανάκριβη, δεν είμαστε ανταγωνιστικοί σε αυτόν τον τομέα. Γι’ αυτό και άλλαξε και η σειρά προτεραιότητας κάποιων από τα έργα μας. Πρώτο έργο σε σειρά είναι αυτή τη στιγμή η ανέγερση φοιτητικών εστιών. Οι εστίες θα απαμβλύνουν και το οξύ στεγαστικό που αντιμετωπίζουν οι Κύπριοι φοιτητές, αλλά θα μας δώσει τη δυνατότητα να έρθουν και καλοί, ξένοι φοιτητές. Ενδεικτικό είναι και το γεγονός ότι υπήρξε μείωση των Ελλαδιτών φοιτητών. Έχουμε μόνο 60% του αριθμού των Ελλαδιτών από τον αριθμό που θα μπορούσαμε να έχουμε. Ένα άλλο κώλυμα είναι οι ανύπαρκτες συγκοινωνίες στην Κύπρο. Είχαμε μια επαφή με την πρώην Υπουργό Μεταφορών, έδειξε κατανόηση, ελπίζουμε να υλοποιηθούν οι εισηγήσεις μας, για παράδειγμα με γραμμές εξπρές, επέκταση ωραρίου των λεωφορείων από την πανεπιστημιούπολη κ.λπ.

Η συμμετοχή του Πανεπιστημίου Κύπρου στην κοινοπραξία ευρωπαϊκών πανεπιστημίων συνδέεται με τις προσπάθειες για διεθνοποίηση;

Συνδέεται με την εξής έννοια: Ένα πρόγραμμα σπουδών θα προσφέρεται το ίδιο σε όλα τα πανεπιστήμια που συμμετέχουν στην κοινοπραξία. Έτσι ένας φοιτητής που σπουδάζει στο πανεπιστήμιο της Ρώμης, μέρος των σπουδών του μπορεί να το κάνει στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Όμως για να μπορεί να υλοποιηθεί αυτό, θα πρέπει οι συνθήκες διαβίωσης να είναι προσιτές για να έχει άνετες σπουδές.

Σε ό,τι αφορά τη Μέση Εκπαίδευση, πώς σχολιάζετε τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις που προωθούνται κατά καιρούς;

Αυτά που γίνονται δεν είναι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις. Δεν είναι μεταρρύθμιση να θεσπίσεις εξάμηνα, τετράμηνα κ.λπ. Ο τόπος χρειάζεται μια πολύ ουσιαστική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Να αλλάξει το σύστημα εκπαίδευσης. Αυτή τη στιγμή έχουμε ένα σύστημα που επικεντρώνεται στη μετάδοση γνώσης. Είναι ένα σύστημα μέσα από το οποίο περάσαμε οι περισσότεροι τις περασμένες δεκαετίες. Τότε ήταν καλό, αυτή τη στιγμή με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και την άπειρη πληροφόρηση που υπάρχει ο μαθητής δεν χρειάζεται να βομβαρδίζεται με γνώσεις. Χρειάζεται να μάθει να σκέφτεται, χρειάζεται να αναπτύξει δεξιότητες. Αν το καταφέρουμε αυτό, θα είμαστε σε πολύ καλό δρόμο. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση πρέπει να είναι ριζική και να επικεντρωθεί στο να αλλάξει ο προσανατολισμός. Να μπορέσουμε να αλλάξουμε και τα προγράμματα σπουδών, ώστε η έμφαση να είναι στην κριτική σκέψη και στην απόκτηση δεξιοτήτων, παρά στη στείρα μετάδοση γνώσης. Και μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν διαρκεί 5 χρόνια που διαρκεί μια κυβερνητική θητεία, θέλει πολλά χρόνια και χρειάζεται και συναίνεση. Είναι ένα εθνικό ζήτημα. Το πανεπιστήμιο μπορεί να βοηθήσει εάν του ζητηθεί.

Αρκετός λόγος γίνεται και για τις βαθμολογίες. Εάν πρέπει να υπάρχουν διαγωνίσματα, βαθμοί κ.λπ. ή εάν πρέπει να καταργηθούν. Ποια είναι η δική σας άποψη;

Μα βεβαίως πρέπει να υπάρχει βαθμολογία, όμως να μην κρίνεται αυτή από το πόσες γνώσεις μπόρεσε κάποιος να αφομοιώσει. Βαθμολογία μπορεί να είναι στο πώς σκέφτεται κάποιος, πώς μπορεί να αναπτύξει δεξιότητες και γνώσεις για να παράγει κάτι καινούργιο. Αυτό είναι κάτι το επαναστατικό, το οποίο θέλει μεγάλη προσπάθεια. Σήμερα όμως στα σχολεία αυτό που παρατηρώ είναι ότι υπάρχει πληθωρισμός βαθμών. Για παράδειγμα σε ένα σχολείο το 30% αποφοιτά με άριστα. Πώς είναι αυτό δυνατόν; Είναι φανερό ότι υπάρχει η αφομοίωση και η αναπαραγωγή γνώσης που δεν είναι κάτι το δύσκολο. Το παρατηρούμε και στους φοιτητές μας, οι οποίοι ναι μεν έχουν γνώσεις, όμως όταν τους ζητηθεί να παράγουν κάτι καινούργιο, κάτι διαφορετικό από αυτό που έχουν μάθει, δυσκολεύονται. Κρατώ κάτι που είχε πει ο Μαχάτμα Γκάντι: «Άνθρωποι που ξέρουν να σκέφτονται δεν θέλουν δασκάλους». Εάν σκέφτεσαι, ξέρεις και πού μπορείς να βρεις γνώση.

Είστε ικανοποιημένοι από το επίπεδο των πρωτοετών φοιτητών σας;

Δεχόμαστε καλούς φοιτητές, αυτή είναι η αλήθεια, αν και υπάρχουν συνάδελφοι που παραπονιούνται ότι έχει πέσει το επίπεδο. Αυτό όμως είναι φυσιολογικό. Όταν οι θέσεις είναι περισσότερες από τους υποψηφίους, τότε θα πέσει και ο μέσος όρος. Είναι ένα ζήτημα όμως που πρέπει να επιλυθεί. Δεν μπορεί να εισάγονται στο πανεπιστήμιο άτομα χωρίς τα κατάλληλα προσόντα και να μην μπορούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.

Να υποθέσω ότι αυτό που θέλετε είναι να αποφασίζετε από μόνοι σας για τον τρόπο εισδοχής των φοιτητών;

Σε όλο τον κόσμο η εισδοχή των φοιτητών αποφασίζεται από τα πανεπιστήμια. Αυτή τη στιγμή η εισδοχή των περισσότερων φοιτητών γίνεται με βάση τις παγκύπριες εξετάσεις. Όμως στα πανεπιστήμια η εισδοχή είναι κάτι που θα έπρεπε να αφορά τα ίδια. Είναι θέμα για το οποίο πρέπει να ξεκινήσει συζήτηση και εμείς ως Πανεπιστήμιο να το δούμε σε βάθος.