Ρύθμιση συναισθημάτων και πανδημία: Μαθήματα για το μέλλον

Tης Γεωργίας Παναγιώτου*

Πολλά έχουν γραφτεί για τις ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδηµίας. Αρχικά καταγράφηκε µια έκπτωση στην ψυχική υγεία διεθνώς, που όµως σύντοµα έδειξε για τους περισσότερους σηµεία ανάκαµψης. Οι άνθρωποι φάνηκαν ανθεκτικοί και προσαρµοστικοί. Καθώς ελπίζουµε να εξέλθουµε από την πανδηµία, οφείλουµε να αντλήσουµε µαθήµατα για το µέλλον. Ο πλανήτης ήδη ταλαιπωρείται από τον πόλεµο στην Ευρώπη και µια νέα ανθρωπιστική καταστροφή. […]

Οι στρατηγικές ρύθµισης των συναισθηµάτων δεν είναι εγγενώς ούτε καλές ούτε κακές. Είναι προσαρµοστικές στο βαθµό που αρµόζουν στο πλαίσιο και εξυπηρετούν στόχους και αξίες. Ωστόσο, ορισµένες στρατηγικές έχουν συσχετιστεί µε καλύτερη ψυχική υγεία και αυτές αφορούν τον προσανατολισµό προς τη δράση (προγραµµατισµός, επίλυση προβληµάτων), τη συναισθηµατική επίγνωση και την ορθή εκτίµηση της κατάστασης (επίγνωση και σαφήνεια, επαναπροσδιορισµός της κατάστασης). Ακόµη και στρατηγικές που συνδέονται αρνητικά µε την ψυχική υγεία, όπως η αποφυγή (άρνηση της πανδηµίας ή της συµµετοχής στον έλεγχο της διασποράς, απόσπαση της προσοχής από απειλητικές πληροφορίες), µπορεί να είναι προσαρµοστικές υπό προϋποθέσεις. Για παράδειγµα, αµέσως µετά από ένα σοβαρό ψυχικό τραύµα, η άρνηση είναι προσαρµοστική, µέχρι να µπορέσει να γίνει ανεκτός ο πόνος, να εκτιµηθεί η κατάσταση και να ξεκινήσει η κατάλληλη αντιµετώπιση.

Μέσα από αυτό το πρίσµα µπορούµε λοιπόν να κατανοήσουµε τις αντιδράσεις στη σκληρή πραγµατικότητα της πανδηµίας, την απώλεια ζωών, τον αποχωρισµό από αγαπηµένους, την ασθένεια και το αβέβαιο οικονοµικό µέλλον, που κυµάνθηκαν από την πλήρη άρνηση («κανείς δεν έχει δει τον ιό»), την επίρριψη ευθυνών σε άλλους («οι εµβολιασµένοι/µη εµβολιασµένοι εξάπλωσαν τον ιό»), τη διανοητοποίηση («δικό µου σώµα, δική µου επιλογή»), στην ανησυχία, το µηρυκασµό και την καταστροφοποίηση («δεν θα τελειώσει ποτέ»), ως προσπάθεια επιβίωσης. Θα πρέπει βέβαια να παρατηρήσουµε τις µακροπρόθεσµες επιπτώσεις των στρατηγικών που χρησιµοποιήθηκαν, αφού η αποτελεσµατική αντιµετώπιση µιας δύσκολης κατάστασης απαιτεί τελικά συνειδητοποίηση, αξιολόγηση και δράση.

Ευτυχώς, οι δεξιότητες διαχείρισης συναισθηµάτων µπορούν να εκµαθευτούν µέσα από τεκµηριωµένες παρεµβάσεις και µέσα από προληπτικά προγράµµατα, προετοιµάζοντάς µας για µελλοντικές κρίσεις. Χρειαζόµαστε ερευνητικά δεδοµένα σχετικά µε το ποιες στρατηγικές λειτουργούν καλύτερα, για ποιον και µε ποιον τρόπο, ώστε να τελειοποιήσουµε τέτοιες παρεµβάσεις. Οι δεξιότητες αυτές θα πρέπει ίσως να αποτελούν µέρος του αναλυτικού προγράµµατος των σχολείων και πανεπιστηµίων, προετοιµάζοντας τις νέες γενιές να αντιµετωπίσουν καλύτερα από εµάς τις κρίσεις του µέλλοντος.

Με αυτά υπόψιν µπορούµε να επιδείξουµε µεγαλύτερη αλληλο-κατανόηση. Οφείλουµε να υποστηρίξουµε όλους σε αυτή την προσπάθεια οπλισµένοι µε την ψυχολογική γνώση, πρακτικές και µεθόδους. Η πανδηµία απέδειξε πέραν πάσης αµφιβολίας ότι οι επιστήµες της συµπεριφοράς είναι στο επίκεντρο της διαχείρισης κρίσεων, τόσο σε ατοµικό όσο και σε παγκόσµιο επίπεδο.

Το άρθρο αποτελεί περίληψη της δηµοσίευσης: Panayiotou, G. (2022). The role of emotion regulation during the Covid-19 pandemic and beyond. European Journal of Psychology Open.

*Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας, Πανεπιστήµιο Κύπρου

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy