Σχεδόν εξαφανισµένο το Κυπριακό από την προεκλογική συζήτηση στην Τουρκία

• Οι δηµοσκοπήσεις δεν δείχνουν εκείνη τη θεαµατική πτώση του Ερντογάν που θα ανέµενε κανείς ύστερα από τους χειρισµούς του στην οικονοµία και στο θέµα των σεισµών
• Επικρατέστερες συµµαχίες στις βουλευτικές εκλογές είναι εκείνες των Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου, µε τα ποσοστά τους να είναι πολύ κοντά και να κυµαίνονται γύρω στο 40% µε 45%
• Το πιο µεγάλο θέµα που θέτει η αντιπολίτευση είναι η οικονοµική κρίση και η µεγάλη κοινωνική ανισότητα που εντάθηκε µετά το 2018

Αµφίρροπο είναι το αποτέλεσµα των βουλευτικών και προεδρικών εκλογών που θα διεξαχθούν ταυτόχρονα στις 14 Μαΐου στην Τουρκία.

Ο λέκτορας στο Τµήµα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο Κύπρου, Νίκος Μούδουρος, αναλύει στη «Χαραυγή» το σκηνικό που ισχύει µέχρι στιγµής στο προεκλογικό πεδίο της Τουρκίας.

Τονίζει ότι οι δύο κυριότεροι υποψήφιοι, ο Ταγίπ Ερντογάν και ο Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου, υποστηρίζονται από ισχυρούς συνασπισµούς κοµµάτων, που στις βουλευτικές εκλογές αναµένεται ότι θα είναι περίπου ισοδύναµοι. Εξηγεί επίσης το ισοζύγιο δυνάµεων, αναφερόµενος παράλληλα και στη «Συµµαχία Εργασίας και Ελευθερίας», η οποία συµµετέχει στις εκλογές ως συµµαχία αλλά δεν θα κατεβάσει υποψήφιο στις προεδρικές εκλογές.

Σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, ο Ν. Μούδουρος εκτιµά ότι δεν θα αλλάξει κάτι θεαµατικά, εκτός ίσως από τον τρόπο προσέγγισης των διαπραγµατεύσεων τόσο µε την Κύπρο όσο και µε την Ε.Ε. αλλά και τον ΟΗΕ.

Συνέντευξη στον Μιχάλη Μιχαήλ

Έχει ολοκληρωθεί το σκηνικό σε σχέση µε τους υποψηφίους που θα διεκδικήσουν τη θέση του Προέδρου της Τουρκίας;

Ακόµα δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία υποβολής υποψηφιοτήτων, αλλά µέχρι τώρα οι κύριες υποψηφιότητες είναι αυτή του Προέδρου Ερντογάν και του προέδρου του Ρεπουµπλικανικού Λαϊκού Κόµµατος, Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου.

Ο Ταγίπ Ερντογάν υποστηρίζεται από τη «Συµµαχία του Λαού», η οποία αποτελείται κυρίως από το «ΑΚΡ», το «Κόµµα Εθνικιστικής ∆ράσης» και το «Κόµµα Μεγάλης Τουρκίας». Στη συµµαχία µετέχουν κι άλλα µικρότερα σχήµατα, όµως τώρα γίνεται µια προσπάθεια για να ενταχθούν στη Συµµαχία και οι Κούρδοι Ισλαµιστές.

Αυτοί είναι σε αντιπαράθεση µε το Εργατικό Κόµµα του Κουρδιστάν (PKK)…

Παλιά ήταν µια ένοπλη οργάνωση, η οποία χρηµατοδοτείτο από το τουρκικό κράτος και ήταν συνδεδεµένη µε την κουρδική Χισπολλάχ. Η οργάνωση αυτή αντιτίθεται στο PKK.

Μέχρι στιγµής η συµµαχία της αντιπολίτευσης από ποιους αποτελείται;

Ο Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου υποστηρίζεται από τη «Συµµαχία του Έθνους», η οποία αποτελείται από 6 κόµµατα, το «Ρεπουµπλικανικό Λαϊκό Κόµµα», το «Καλό Κόµµα», το «Κόµµα της Ευδαιµονίας», το «Κόµµα ∆ηµοκρατίας και Προόδου», το «Κόµµα του Μέλλοντος» και το «∆ηµοκρατικό Κόµµα». Η συντριπτική πλειοψηφία των 6 κοµµάτων είναι κεντροδεξιά και δεξιά, µε εξαίρεση το ΡΛΚ που περιλαµβάνει και την τουρκική σοσιαλδηµοκρατία.

Η Αριστερά δεν λαµβάνει µέρος σε αυτές τις εκλογές;

Βεβαίως και λαµβάνει µέρος µε τη «Συµµαχία Εργασίας και Ελευθερίας». Συµπεριλαµβάνει το Κόµµα της Αριστεράς, το Εργατικό Κόµµα Τουρκίας και το πιο µεγάλο κόµµα που είναι το ∆ηµοκρατικό Κόµµα των Λαών (που έχει ποσοστά γύρω στο 11%), το οποίο είναι φιλοκουρδικό κόµµα και µια αριστερή κουρδική συµµαχία.

Με βάση αυτά τα δεδοµένα, ποιες είναι οι εκτιµήσεις για τα πιθανά αποτελέσµατα;

Στις 14 Μαΐου θα γίνουν ταυτόχρονα και βουλευτικές και προεδρικές εκλογές.

Από τις πάµπολλες δηµοσκοπήσεις που κυκλοφόρησαν φαίνεται ότι στις βουλευτικές εκλογές επικρατέστερες είναι οι συµµαχίες των Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου, µε τα ποσοστά τους να είναι πολύ κοντά και να κυµαίνονται γύρω στο 40% µε 45%.

Σε ό,τι αφορά τις Προεδρικές, τουλάχιστον οι δηµοσκοπήσεις του Μάρτη δείχνουν να προηγείται ο Κεµάλ Κιλιτσντάρογλου έναντι του Ταγίπ Ερντογάν. Όµως θα πρέπει να αναµένουµε και τις δηµοσκοπήσεις του επόµενου µήνα για να ξεκινήσουµε να κάνουµε πιο σίγουρες εκτιµήσεις.

Πάντως, πρέπει να σηµειώσουµε ότι µε βάση τις δηµοσκοπήσεις δεν υπάρχει εκείνη η θεαµατική πτώση του Ερντογάν που θα ανέµενε κανείς ύστερα από τους χειρισµούς του στην οικονοµία και στο θέµα των σεισµών.

Τι συζητείται στην προεκλογική εκστρατεία, ποια είναι τα µεγάλα θέµατα που προβάλλονται;

Ο κυβερνητικός συνασπισµός προβάλλει το θέµα τού ποιος µπορεί να επιλύσει καλύτερα τα προβλήµατα που προέκυψαν µε τους σεισµούς. Αρχικά ο Ερντογάν προσπαθούσε να επιβάλει τη θέση ότι δεν θα πρέπει να πολιτικοποιηθεί το θέµα, κάτι που αναίρεσε και προβάλλει το ότι κάτω από τη δική του διακυβέρνηση επιλύονται άµεσα τα µεγάλα προβλήµατα της στέγασης και της µέριµνας για τους σεισµόπληκτους. Και αυτό το κάνει για να κερδίσει ξανά τις ψήφους σε εκείνες τις περιοχές, αφού στις 7 από τις 10 πόλεις που πλήγηκαν το κόµµα του είχε συντριπτική πλειοψηφία.

Για το ίδιο θέµα η αντιπολίτευση προβάλλει τη θέση ότι το κράτος µε προεδρικό σύστηµα και µε τον Ερντογάν δεν λειτουργεί και το κύριο χαρακτηριστικό του είναι η αναποτελεσµατικότητα, που προκάλεσε και τον µεγαλύτερο αριθµό των θυµάτων.

Το πιο µεγάλο θέµα που θέτει όµως η αντιπολίτευση είναι η οικονοµική κρίση και η µεγάλη κοινωνική ανισότητα που εντάθηκε µετά το 2018. Για να αντιληφθείτε καλύτερα, λίγο προτού αναλάβει αρχικά ως Πρωθυπουργός ο Ερντογάν το 2003, τα εισοδήµατα εργασίας ήταν 28,3% (του ΑΕΠ). Το 2016 είχαν φθάσει το 36,3% και το 2022 έπεσαν στο 26,5%.

Προσπαθεί, δηλαδή, η αντιπολίτευση να ταυτίσει την κατάρρευση της Τουρκίας µε το προεδρικό σύστηµα, το οποίο θέλει να αλλάξει και να επαναφέρει την Κοινοβουλευτική ∆ηµοκρατία.

Μέσα σε όλα αυτά συζητείται καθόλου το Κυπριακό;

Το Κυπριακό είναι σαν να µην υπάρχει. ∆εν συζητήθηκε ούτε καν ως προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής, ούτε ως ζήτηµα της ίδιας της προεκλογικής εκστρατείας. Ακόµα και η θέση του Κυπριακού στα προεκλογικά προγράµµατα είναι σε θέση που στέλνει το µήνυµα ότι δεν είναι κάτι επείγον.

Εκείνο όµως που κάνει πιο δυσάρεστο το περιβάλλον όσον αφορά το Κυπριακό, είναι από τη μια η θέση της σηµερινής κυβέρνησης για κυριαρχική ισότητα και λύση στη βάση δύο κρατών, ενώ από την άλλη και η αντιπολίτευση στο πρόγραµµά της περιλαμβάνει τον όρο της κυριαρχικής ισότητας, έστω και αν δεν αναφέρεται η λύση δύο κρατών. Όµως είναι κι αυτό κάτι που παραπέµπει σε δύο κράτη, αφήνοντας ίσως το θέµα σε µια γκρίζα ζώνη, µε την προοπτική ότι στην επόµενη φάση της διπλωµατικής προσπάθειας θα χρειαστεί να δείξει πρόθεση διαλόγου, χωρίς να σηµαίνει ότι αλλάζει τη βασική διάσταση που είναι η κυριαρχική ισότητα.

Εκείνο που κάνει πιο δύσκολη την κατάσταση µε την αντιπολίτευση είναι ότι το Κυπριακό µπαίνει στα κεφάλαια που απασχολούν την εξωτερική πολιτική που αφορά την Ανατολική Μεσόγειο και ως ζήτηµα µεγάλων ανταγωνισµών µεταξύ της Τουρκίας και άλλων χωρών. ∆ηλαδή το Κυπριακό µπαίνει σε αυτό το πλαίσιο και θα λυθεί µε διάλογο, για παράδειγμα, µε την Ελλάδα παρά µε διάλογο µε την Ε.Ε. ή µε διαπραγµατεύσεις µε τον ΟΗΕ. Μπαίνει δηλαδή ως ένα πρόβληµα που επηρεάζει τις χώρες της περιοχής και όχι γενικότερα.

Ξέρουμε ότι το Ρεπουμπλικανι­κό Λαϊκό Κόμμα ανέκαθεν είχε πιο σκληρές θέσεις στο Κυπρια­κό. Είναι όντως έτσι; Αν εκλεγεί ο Κιλιτσντάρογλου θα πρέπει να αναμένουμε κάτι διαφορε­τικό;

Δεν θα πρέπει να περιμένουμε άμεση αλλαγή στη στάση της Τουρ­κίας. Εκείνο που ίσως θα πρέπει να αναμένουμε είναι η αλλαγή στο ύφος και στον τρόπο διαπραγμά­τευσης με τη Δύση, με την Ε.Ε., τις ΗΠΑ κ.λπ. Άρα, αν υπάρξουν κά­ποιες αλλαγές σε σχέση με το Κυ­πριακό, αυτές θα είναι έμμεσες και όχι άμεσες.

Εμπόδιο σε όλα αυτά είναι η προϊστορία του ΡΛΚ, η οποία έχει βαρίδια σε σχέση με τις θέσεις του στο Κυπριακό. Έχει κάποιες πα­ραδόσεις που ξεκινούν από την εισβολή στην Κύπρο το 1974, που ακόμα δεν φαίνεται να έχουν αλλά­ξει δραματικά. Θεωρούν, για παρά­δειγμα, ότι το Κυπριακό λύθηκε το 1974 και ότι η τ/κυπριακή κοινότη­τα είναι ένας ξεχωριστός λαός (και όχι κοινότητα) που δικαιούται να έχει το δικό του ξεχωριστό κράτος.

Ίσως επειδή υπογραμμίζει πάρα πολύ τα δικαιώματα των τ/κ ως λαού, να αλλάξει κάποια ζητήματα σε σχέση με την ίδια την κοινότη­τα, δηλ. να μην έχει το ύφος της εξόφθαλμης και εντελώς ξεκάθα­ρης παρέμβασης στην καθημερινή ζωή των Τ/κ, ακόμα και στα ζη­τήματα του ιδιαίτερου πολιτισμού και ταυτότητας, όπως κάνει τώρα ο Ερντογάν. Να μην ξεχνάμε όμως ότι η ιστορία του ΡΛΚ δεν είναι μια ιστορία που στρέφει το βλέμμα της προς μια ομοσπονδιακή λύση του Κυπριακού.