Σε επιστημονικό κέντρο αριστείας καθιερώθηκε το ΙΚυ

Μέσα στα δέκα χρόνια από την ίδρυσή του το Ινστιτούτο Κύπρου καθιερώθηκε ως ένα περιφερειακό επιστημονικό κέντρο αριστείας, έρευνας και εκπαίδευσης και λειτουργεί ως ερευνητική και εκπαιδευτική πύλη ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο – Μέση Ανατολή.

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δέκα χρόνων από την ίδρυσή του, το Ινστιτούτο παρουσίασε στους δημοσιογράφους τις εγκαταστάσεις του στη Λευκωσία και προέβη σε μια παρουσίαση των επιτευγμάτων και διακρίσεών του.

Το Ινστιτούτο έχει επικεντρώσει τη δράση του στους ευρύτερους τομείς της Ενέργειας, του Περιβάλλοντος και των Υδάτινων πόρων, της Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Αρχαιολογία και τον Πολιτισμό και της Επιστήμης και Τεχνολογίας στη βάση της Πληροφορικής. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την δημιουργία και επιτυχημένη λειτουργία τριών ερευνητικών κέντρων σε πολυθεματικούς επιστημονικούς τομείς περιφερειακής σημασίας και παγκόσμιου ενδιαφέροντος.

Ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Κύπρου Καθηγητής Κώστας Παπανικόλας είπε ότι το ίδρυμα, το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του στο τέλος του 2007, με την εστιασμένη σε θέματα αιχμής έρευνά του και τις στρατηγικές του συνεργασίες με κορυφαία ιδρύματα του εξωτερικού όπως το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασσαχουσέττης (Μ.Ι.Τ.) και το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κέντρο Ερευνών και Αποκατάστασης των Μουσείων στη Γαλλία, έχει καταφέρει να διακριθεί διεθνώς και να καθιερωθεί ως περιφερειακό επιστημονικό κέντρο αριστείας, έρευνας και εκπαίδευσης.

Στα 10 μόλις χρόνια από την ίδρυση του το ΙΚυ έχει καταφέρει τη δημιουργία σημαντικών ερευνητικών υποδομών περιφερειακού και ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Συμπερίληψη τέτοιων υποδομών σε πανευρωπαϊκό δίκτυο υποδομών (ESFRI European Strategy Forum for Research Infrastructures) όπως η υποδομή υπέρ-υπολογιστή, η υποδομή ηλιακών εφαρμογών, η υποδομή για επιστήμη και τεχνολογία στην πολιτιστική κληρονομιά και οι υποδομές περιβαλλοντικής παρακολούθησης.

Επίσης, όπως ανέφερε ο Καθηγητής Παπανικόλας, το Ικυ κατάφερε εξασφάλιση μεγάλων ανταγωνιστικών κονδυλίων, κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκριτικά, το Ινστιτούτο Κύπρου έχει 3 φορές υψηλότερη χρηματοδότηση από το μέσο όρο της Κύπρου (€15.313) και περισσότερο από 12 φορές υψηλότερη χρηματοδότηση από το μέσο όρο της ετήσιας χρηματοδότησης των χωρών της ΕΕ ανά ερευνητή (€3.742)

Επιπρόσθετα, στο ΙΚυ λειτουργούν τρία εγκεκριμένα και πιστοποιημένα διδακτορικά προγράμματα και έχει επιτυχώς εκτελεστεί χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα Αριστείας του 7ου Προγράμματος Πλαισίου (ΠΠ) για προηγμένη έρευνα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας ύψους €2.2εκ. στον τομέα της κλιματικής αλλαγής.

Το Ινστιτούτο εξασφάλισε σημαντικά προγράμματα ERA-Chair και Twinning συνολικού ύψους €3.5εκ. που απονεμήθηκαν στο ίδρυμα για έρευνα στον τομέα της ηλιακής ενέργειας καθώς και μεγάλα ερευνητικά έργα στον τομέα των Υπολογιστών Υψηλής Ισχύος συνολικού ύψους πέραν του €1.5 εκ.

Ο Καθηγητής Παπανικόλας είπε ότι το ένα εκ των δύο έργων αποτέλεσε το πρώτο έργο που εξασφάλισε η Κύπρος στον τομέα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών με συντονιστικό οργανισμό από την Κύπρο, ενώ το δεύτερο αφορά σε Ευρωπαϊκό Κοινό Διδακτορικό πρόγραμμα το οποίο αποτελείται από 14 ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Ευρώπης και συντονίζεται και πάλι από το Ινστιτούτο Κύπρου.

Κλιματική Αλλαγή

Ενας από τους τομείς έρευνας του ΙΚυ είναι η κατανόηση των επιπτώσεων της αλλαγής στις ατμοσφαιρικές και κλιματικές συνθήκες της περιοχής.

Στο Ινστιτούτο γίνεται χρήση επιστημονικών εργαλείων, όπως εξελιγμένων υπολογιστικών μοντέλων του συστήματος της γης (με έμφαση στην αέρια ρύπανση και την κλιματική αλλαγή) και ανάλυση δεδομένων από επίγειες, εναέριες και δορυφορικές μετρήσεις.

Οπως είπε ο Καθηγητής Παπανικόλας, τα αποτελέσματα κατέδειξαν την Ανατολική Μεσόγειο και τις γειτονικές Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, ως περιοχές υπερθέρμανσης, αυξημένης ξηρασίας και επιδεινούμενης ποιότητας αέρα εξαιτίας ανθρωπογενών εκπομπών αλλά και φυσικών αιτιών, όπως η σκόνη της ερήμου.

“Αυτό θα οδηγήσει σταδιακά σε μαζικές εξόδους πληθυσμών. Η συγκεκριμένη έρευνα προσέλκυσε παγκόσμιο ενδιαφέρον”, τόνισε.

Είπε ακόμη ότι οι πληροφορίες που συλλέγονται συνδυάζονται με περιβαλλοντικά και άλλα δεδομένα για την αξιολόγηση πιθανών επιπτώσεων σε τομείς ενδιαφέροντος όπως η ανθρώπινη υγεία, η αγροτική παραγωγή και η κατανάλωση ενέργειας.

Επίσης, το ΙΚυ συνεργάζεται με κυβερνητικές υπηρεσίες με στόχο την παροχή συμβουλών προς τους φορείς χάραξης πολιτικής για αποτελεσματική και ολοκληρωμένη στρατηγική προσαρμογής αντιμετώπισης των ολοένα και πιο πιεστικών προβλημάτων της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή.

Υπολογιστές Υψηλών Επιδόσεων

Στο Ινστιτούτο στεγάζεται ο πρώτος υπερ-υπολογιστής της Κύπρου. Η Υπολογιστική Υποδομή Υψηλών Επιδόσεων του ΙΚυ είναι “μια υπερσύγχρονη υποδομή υπολογιστικών πόρων αλλά και χώρου αποθήκευσης δεδομένων, η οποία παρέχει την δυνατότητα διεξαγωγής έρευνας στις Υπολογισμικές επιστήμες, στη μηχανική και στις ανθρωπιστικές επιστήμες” είπε ο Καθηγητής Παπανικόλας.

“H υποδομή εγκαινιάστηκε το 2012 με την εγκατάσταση μιας καινοτόμας, υβριδικής μηχανής, του Cy-Tera, ο οποίος είναι ο πρώτος υπερυπολογιστής της Κύπρου και ο μεγαλύτερος υπερυπολογιστής ανοικτής πρόσβασης στην Μέση Ανατολή” είπε.

Η αποστολή της Υπολογιστικής Υποδομής Υψηλών Επιδόσεων είναι η παροχή υπέρ-υπολογιστικών πόρων αλλά και πόρων για αποθήκευση τεράστιων όγκων δεδομένων στην ερευνητική κοινότητα της Κύπρου αλλά και της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου.

Επιπρόσθετα, η υποδομή παρέχει υποστήριξη και εκπαίδευση υψηλού επιπέδου προς τους ερευνητές, δυνατότητα επεξεργασίας μεγάλου όγκου δεδομένων, καθώς και πρόσβαση σε υπολογιστικό νέφος (cloud computing).

Ενέργεια

Σε ό,τι αφορά την ενέργεια, το Ινστιτούτο Κύπρου υλοποιεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για να καταστεί ως περιφερειακός ηγέτης και ένας κύριος κόμβος της ΕΕ για έρευνα στον τομέα της ηλιακής ενέργειας.

Οι δραστηριότητές του επικεντρώνονται στην χρήση της ηλιακής ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση της καινοτομίας στην Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή.

Σημαντικές ερευνητικές υποδομές περιφερειακής και πανευρωπαϊκής σημασίας έχουν ανεγερθεί, συμπεριλαμβανομένων της μονάδας «ΠΡΩΤΕΑΣ» κοντά στο Πεντάκωμο Λεμεσού, της μονάδας κάτοπτρων Fresnel στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου στην Αθαλάσσα και του εργαστηρίου αποθήκευσης θερμικής Ενέργειας (TESLA).

Επίσης, το ΙΚυ συμμετέχει και συντονίζει ένα μεγάλο αριθμό ερευνητικών προγραμμάτων στον τομέα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ηλιακής αφαλάτωσης, ηλιακού κλιματισμού, αποθήκευσης και εξοικονόμησης ενέργειας.

Το ΙΚυ εστιάζει επίσης σε πρακτικές αειφόρου ενέργειας στο δομημένο περιβάλλον, χρησιμοποιώντας το κτίριο μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας (το Εργαστήριο Νέων Τεχνολογιών) που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του ως μοντέλο, αλλά και με έμφαση στην έρευνα σε οικισμούς μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης και έξυπνων δικτύων.

Περιβαλλοντική Παρακολούθηση

Η ερευνητική υποδομή του Ινστιτούτου Κύπρου για Αυτόνομες, Ιπτάμενες Πλατφόρμες για Ατμοσφαιρικές και Επίγειες Παρατηρήσεις αποτελείται από δώδεκα μικρού και μεσαίου μεγέθους μη επανδρωμένα αεροσκάφη τα οποία έχουν εξοπλιστεί με ποικιλία οργάνων και έχει καταστήσει το Ινστιτούτο Κύπρου ως σημείο αναφοράς στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

“Οι δυνατότητες εφαρμογής είναι εξαιρετικά μεγάλες και ποικίλουν από επαναλαμβανόμενες μετρήσεις ατμοσφαιρικής χημείας και χαρακτηρισμού ατμοσφαιρικών στοιχείων, την επίβλεψη αλλαγών στη βλάστηση και εντοπισμό ρύπων σε θάλασσες, μέχρι την παρακολούθηση δασικών πυρκαγιών και την αξιολόγηση της υγείας και της ανάπτυξης καλλιεργειών για γεωργικές εργασίες ακριβείας”, είπε ο Καθηγητής Παπανικόλας.

Πρόσθεσε ότι ένα σημαντικό επίτευγμα του Ινστιτούτου Κύπρου είναι ότι η συγκεκριμένη υποδομή έχει ενταχθεί στο πολύ σημαντικό δίκτυο ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών ESFRI μέσω της συμμετοχής του στο πανευρωπαϊκό πρόγραμμα ACTRIS (Aerosols, Clouds and Trace gases Research Infrastructure Network) που αποτελείται από μια σειρά σταθμούς σε διάφορες χώρες και έχει ως στόχο τον εναρμονισμό των ατμοσφαιρικών μετρήσεων που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη, καθώς και τον ποιοτικό τους έλεγχο.

Αρχαιολογία και Πολιτιστική Κληρονομιά

Πανευρωπαϊκό σημείο αναφοράς για την έρευνα στις Επιστήμες Πολιτιστικής Κληρονομιάς αποτελούν οι σημαντικές ερευνητικές υποδομές του ιδρύματος για τεχνολογικές και επιστημονικές εφαρμογές στην Αρχαιολογία και Πολιτιστική Κληρονομιά μέσω της συμμετοχής του στο E-RIHS (Ευρωπαϊκή Ερευνητική Υποδομή για Επιστήμες Πολιτιστικής Κληρονομιάς), – ένα από τα νέα εγκεκριμένα προγράμματα του Ευρωπαϊκού Στρατηγικού Φόρουμ Ερευνητικών Υποδομών (ESFRI).

Στα σημαντικότερα επιτεύγματα των σχετικών ερευνητικών ομάδων συμπεριλαμβάνονται η δημιουργία του κινητού αρχαιολογικού εργαστηρίου (STAR-LAB), η σταδιακή δημιουργία της «Διόπτρας» (Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Εντμέ Λεβέντη), που έχει ως στόχο την καταγραφή, έρευνα και διάχυση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Κύπρου, καθώς και τo Εργαστήριο Τρισδιάστατης Οπτικοποίησης και Ψηφιακής Ανακατασκευής που έχει συμβάλει στην έρευνα και μελέτη αρχαιολογικών ευρημάτων, όπως νομίσματα και έργα τέχνης συμπεριλαμβανομένων και έργων του Ελ Γκρέκο.

Εξίσου σημαντικά είναι το εργαστήριο βιοαρχαιολογικών μελετών, που βασίζεται στη διεξοδική ανάλυση ανθρώπινων καταλοίπων του παρελθόντος και το «Αρχείο Πίττα» το οποίο καταγράφει ψηφιακά τις κυπριακές αρχαιότητες σε μουσεία του εξωτερικού.

Ακολούθησε παρουσίαση από τον Δρ Κωνσταντίνο Κλεοβούλου, Συντονιστή Γραφείου Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΙΚυ, για τα μεταπτυχιακά προγράμματα που προσφέρει το Ινστιτούτο Κύπρου.

ΚΥΠΕ