Σε κατάσταση αποσύνθεσης το ιστορικό «Λάµπουσα»

Πριν από τρία ακριβώς χρόνια, µε σχετικό ρεπορτάζ της «Χαραυγής», επισηµαίναµε τον κίνδυνο που απειλούσε µε πλήρη καταστροφή το ιστορικό ψαροκάικο «Λάµπουσα», το οποίο από επισκέψιµο αξιοθέατο στο µόλο της Λεµεσού, στριµώχτηκε σε µια γωνιά του παλιού λιµανιού της πόλης, λεηλατηµένο από την αρµύρα της θάλασσας και τις κακές καιρικές συνθήκες αλλά και τους όποιους επιτήδειους. Χωρίς καµιά απολύτως συντήρηση από τον ∆ήµο Λεµεσού, που ως ιδιοκτήτης είχε και την αποκλειστική ευθύνη της διατήρησης και προστασίας του.

Η θλιβερή εικόνα της πλήρους εγκατάλειψης που παρουσίαζε το σκάφος, όπως ήταν επόµενο, είχε προκαλέσει δικαιολογηµένα την απογοήτευση και τις έντονες διαµαρτυρίες, όχι µόνο των ανθρώπων της θάλασσας αλλά γενικότερα των πολιτών, οι οποίοι χαίρονταν όταν για τέσσερα συνεχή χρόνια το έβλεπαν να κοσµεί το µόλο της Λεµεσού, µετά από ενέργειες που είχαν προηγηθεί από τα ∆ηµοτικά Συµβούλια εκείνης της εποχής.

Οι «δεσµεύσεις» του ∆ήµου Λεµεσού

Φανερά ενοχληµένος για τα όσα καταγράφαµε σε εκείνο το ρεπορτάζ, ο αποκλειστικά υπεύθυνος για το κατάντηµα του «Λάµπουσα», ∆ήµος Λεµεσού, αντέδρασε µε ανακοίνωση στην οποία, µεταξύ άλλων, αναφερόταν ότι παρατηρήθηκαν εκτεταµένα προβλήµατα στο σκάφος και ότι θα γινόταν µεταφορά του στο καρνάγιο µε σκοπό την περαιτέρω αξιολόγηση της κατάστασής του και τον προγραµµατισµό των αναγκαίων ενεργειών. Ο δήµος, όπως είχε ανακοινωθεί, είχε αποφασίσει να προωθήσει την µετατροπή του σκάφους σε πλωτό µουσείο, σε συνεργασία µε την Αναπτυξιακή Εταιρεία Λεµεσού.

Πέρασαν από τότε τρία χρόνια και πριν από λίγες µέρες, στη διάρκεια επίσκεψής µας στο καρνάγιο µε σκοπό να καταγράψουµε ιστορίες και προβλήµατα των καραβοµαραγκών, πέσαµε ξανά στο «Λάµπουσα». Ανάµεσα σε άλλα σκάφη που περιµένουν τη σειρά τους για επιδιορθώσεις και άλλα µερεµέτια, το ιστορικό ψαροκάικο µε το σκαρί του σε κατάσταση αποσύνθεσης. Το ξεχωρίσαµε µόνο από το σχετικά καλά διατηρηµένο όνοµα του στις δυο πλευρές της πλώρης.

Όπως µας ανέφερε ο ιδιοκτήτης του ναυπηγείου, Λευτέρης Μπίλης, το σκάφος µεταφέρθηκε στο καρνάγιο λίγο πριν εκδηλωθεί ο κορονοϊός, επισηµαίνοντας ότι «στην κατάσταση που βρίσκεται, το µόνο που µπορεί να γίνει είναι να στηθεί από την αρχή», όπως χαρακτηριστικά µας ανέφερε. Αν και ήταν σε λειτουργήσιµη κατάσταση, στη διάρκεια της παραµονής του στο παλιό λιµάνι «φαίνεται ότι παραµελήθηκε, µε αποτέλεσµα να γεµίσει νερά και να προκληθούν πολύ µεγάλες ζηµιές». Φαίνεται, δε, ότι υπήρχε και η σκέψη για διάλυσή του, «αλλά τελικά πήραν απόφαση στο ∆ήµο Λεµεσού να το επιδιορθώσουν».

Η επιδιόρθωση του «Λάµπουσα», ώστε να µπορεί να ξαναλειτουργήσει όπως και τα πρώτα χρόνια που είχε αποκτηθεί από τον ∆ήµο Λεµεσού, µάλλον ξεχάστηκε στο συρτάρι, αφού, όταν µεταφέρθηκε στο καρνάγιο, «µας είπαν ότι το θέλουν σε 14 µήνες, αλλά περιµένουµε ακόµα να µας δώσει το πράσινο φως ο ∆ήµος για να ξεκινήσουµε…» λέει ο Λευτέρης Μπίλης, εκφράζοντας άγνοια για τις πραγµατικές προθέσεις του δήµου.

Σύµφωνα, πάντως, µε πληροφορίες µας, µετά την απόφαση να µη διαλυθεί αλλά να αποκατασταθεί το «Λάµπουσα» (µετά και από παρεµβάσεις αρκετών παραγόντων που ασχολούνται µε τη ναυτιλία), ο ∆ήµος Λεµεσού, έστω και µετά από πολλή καθυστέρηση, προχώρησε πριν από ένα περίπου χρόνο στην προκήρυξη προσφοράς, η οποία και κατακυρώθηκε. Ωστόσο βρίσκεται ακόµα σε εκκρεµότητα η υπογραφή των σχετικών συµβολαίων για να ξεκινήσει η αποκατάσταση του σκάφους, η οποία, όπως πληροφορούµαστε, θα κοστίσει γύρω στις 600.000 ευρώ, ποσό που υποδηλώνει και το µέγεθος των ζηµιών που έχουν προκληθεί.

Συντήρηση µε την εξασφάλιση ευρωπαϊκών κονδυλίων

Το σκάφος πέρασε στην ιδιοκτησία του ∆ήµου Λεµεσού, όταν η τότε κυβέρνηση αποφάσισε να επιχορηγήσει την απόσυρση των τρατών, προτείνοντας στους παραλιακούς δήµους να πάρουν ένα από αυτά τα σκάφη µε τη δέσµευση να το συντηρήσουν και να το διαµορφώσουν σε επισκέψιµο χώρο εντός ή εκτός της θάλασσας, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους νέους και γενικότερα στον κόσµο να γνωρίσουν τη διαδικασία µε την οποία γινόταν παλιά το ψάρεµα µε τράτα.

Έτσι, επί ∆ηµήτρη Κοντίδη αναλήφθηκε αυτή η δέσµευση και µε την εκλογή Ανδρέα Χρίστου κινήθηκαν οι διαδικασίες για την αξιοποίηση του σκάφους. Αναζητήθηκαν τότε χορηγοί και εξασφαλίστηκε κονδύλι 60.000 ευρώ από τον συµπολίτη µας Βλαδίµηρο Λανίτη, όπως µας ανέφερε ο Ανδρέας Χρίστου. Θεωρώντας ότι «ένα σκάφος αν µείνει στη στεριά θα καταντήσει λείψανο», όπως χαρακτηριστικά σηµειώνει, αποφασίστηκε να διατηρηθεί το «Λάµπουσα» µέσα στη θάλασσα, αφού προηγουµένως επαναλειτουργήσει η µηχανή και συντηρηθεί µε τον καλύτερο τρόπο, ώστε να καταστεί ένα ελκυστικό έκθεµα µπροστά από το µόλο της πόλης.

«Ξεκίνησε η συντήρηση του σκάφους και µας δόθηκε η ευκαιρία να το εντάξουµε και στα ∆ιαρθρωτικά Ταµεία, από τα οποία πήραµε 100.000 ευρώ για τη συντήρηση και την αποκατάστασή του… Από τα ∆ιαρθρωτικά πήραµε επιχορήγηση και για την κατασκευή µιας ειδικής αποβάθρας στην επίχωση, όπου θα έµπαινε το σκάφος και θα υπήρχε πρόσβαση για τους επισκέπτες. Μάλιστα εκδώσαµε και ενηµερωτικά φυλλάδια στα Ελληνικά, Αγγλικά και Ρωσικά, ενώ είχαµε και φύλακα για αποτροπή ενδεχόµενων ζηµιών», αναφέρει ο τέως δηµαρχος.

Το «Λάµπουσα» λειτούργησε άψογα και κινείτο µε τη µηχανή που αντικαταστάθηκε. Τα καλοκαίρια επιτελούσε το σκοπό του, καθώς χιλιάδες ντόπιοι και ξένοι το επισκέπτονταν την περίοδο από τον Μάιο µέχρι και τον Οκτώβρη που βρισκόταν στην ειδική αποβάθρα του παραλιακού πάρκου. Τη χειµερινή περίοδο έµπαινε σε χώρο στο παλιό λιµάνι που παραχωρήθηκε από την Αρχή Λιµένων, η οποία σε κάποιες εκδηλώσεις που διοργάνωνε φωταγωγούσε και σηµαιοστόλιζε το σκάφος στην προβλήτα του παλιού λιµανιού, ενώ το προέβαλλε και σε εκδόσεις της.

Να σηµειωθεί ότι ο ∆ήµος Λεµεσού προκήρυσσε προσφορές για την καθηµερινή συντήρηση και λειτουργικότητα του σκάφους. Ωστόσο στη διάρκεια του 2018 το «Λάµπουσα» βγήκε µόνο για δύο µήνες στο χώρο επισκεψιµότητάς του και στη συνέχεια το ακινητοποίησαν στο παλιό λιµάνι, όπου και παρέµεινε ασυντήρητο µέχρι σήµερα που µεταφέρθηκε στο καρνάγιο.

Ξεχωριστό δείγµα της ιστορίας της κυπριακής αλιείας

Το «Λάµπουσα», ένα ξεχωριστό αλιευτικό σκάφος που δούλεψε για πολλά χρόνια στην Κερύνεια και µετά την προσφυγιά στη Λεµεσό και σε άλλες κυπριακές θάλασσες, ναυπηγήθηκε το 1950 στο Πέραµα του Πειραιά από τον καραβοµαραγκό ∆ηµήτριο Ζαχαρία και στην πρώτη του εγγραφή έφερε την ονοµασία «Οµόνοια».

Όταν νηολογήθηκε το 1965 στο λιµάνι της Αµµοχώστου, πήρε την ονοµασία της αρχαίας Λάµπουσας, απ’ όπου καταγόταν ο τελευταίος ιδιοκτήτης του. Το µήκους 25 µέτρων, χωρητικότητας 48 τόνων και ταχύτητα 10 κόµβων ξύλινο πλοιάριο µε τα δύο κατάρτια είναι ένα από τα µεγαλύτερα αλιευτικά σκάφη στο είδος του, το οποίο δεν κατασκευάζεται πλέον.

Ήταν σπουδαίο αλιευτικό σκάφος και για πενήντα περίπου χρόνια ψάρευε στην ανατολική Μεσόγειο. Αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγµα της ελληνικής ναυπηγικής παράδοσης και ένα κειµήλιο, µια ζωντανή ανάµνηση της ιστορίας της κυπριακής αλιείας.

Η διάσωσή του οφείλεται στο ενδιαφέρον που είχε επιδείξει ο ∆ήµος Λεµεσού επί δηµαρχίας ∆ηµήτρη Κοντίδη, ενώ η ριζική αποκατάσταση και συντήρησή του έγινε επί δηµαρχίας Ανδρέα Χρίστου.

Χρήστος Χαραλάµπους