Σε περίοδο προκλήσεων εισέρχεται η Τουρκία

• Αυξάνεται η αβεβαιότητα στις κινήσεις και τη συμπεριφορά της

Του Βαγγέλη Αρεταίου

 

Η Τουρκία συνεχίζει να εισέρχεται όλο και πιο βαθιά σε μια περίοδο κατά την οποία η αβεβαιότητα και η αδυναμία πρόβλεψης των επόμενων κινήσεων της κυβέρνησης κυριαρχούν, ενώ παράλληλα αυξάνονται οι προκλήσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Οι κινήσεις της Άγκυρας στη Συρία αναδεικνύονται σταδιακά ως το σοβαρότερο μέτωπο που ανησυχεί Τούρκους και ξένους αναλυτές και διπλωμάτες, καθώς η Τουρκία συνεχίζει να επιθυμεί να διαδραματίσει το ρόλο μιας περιφερειακής “υπερδύναμης” που λειτουργεί αυτόνομα τόσο απέναντι στις ΗΠΑ όσο και απέναντι στη Ρωσία.

Το βασικό χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς της Άγκυρας είναι η επιμονή στην αντίληψη ότι η Τουρκία μπορεί να κινηθεί ανεξάρτητα και ότι αποτελεί μια δύναμη που μπορεί να επεμβαίνει παντού και να έχει λόγο σε όλα, εκτιμούν βετεράνοι πολιτικοί αναλυτές.

Οι οποίοι δεν κρύβουν την ανησυχία τους καθώς θεωρούν ότι τόσο οι νέες πολιτειακές δομές στην Άγκυρα, με τη συγκέντρωση όλων των εξουσιών στο Προεδρικό όσο και η εξασθένιση των μέχρι πρότινος “κλασικών” θεσμών λήψεως αποφάσεων, που στηρίζονταν κυρίως σε θεσμικές αναλύσεις και εκτιμήσεις καταστάσεων και δυνατοτήτων, δημιουργούν αβεβαιότητα και αυξάνουν τον κίνδυνο μη ορθολογικών αποφάσεων.

 

Ιντλίμπ και Άσαντ

Στο συριακό μέτωπο, η Τουρκία αντιμετωπίζει δύο άμεσες προκλήσεις, ενώ δεν διαφαίνεται θετικός για τις πολιτικές της Άγκυρας τρόπος αντιμετώπισής τους, σύμφωνα με εκτιμήσεις αναλυτών.

Η πρώτη πρόκληση, ίσως και η πιο άμεση, είναι οι εξελίξεις στο Ιντλίμπ όπου η Τουρκία βρίσκεται σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, καθώς το καθεστώς Άσαντ με τη στήριξη της Μόσχας συνεχίζει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις με βασικό στόχο να επικρατήσει τελικά στην περιοχή. Η Τουρκία διατηρεί πόστα παρατηρητών και όπως όλα δείχνουν δεν έχει καταφέρει να διώξει από την περιοχή τα τζιχαντιστικά στοιχεία, όπως προβλέπει η συμφωνία της με τη Μόσχα.

Αντίθετα, η Άγκυρα φαίνεται ότι στηρίζει ορισμένες ομάδες που μάχονται εναντίον του καθεστώτος προκαλώντας εκνευρισμό στη Ρωσία, αλλά και δύσκολα διαχειρίσιμες καταστάσεις, όπως το πλήγμα που δέχθηκαν δυνάμεις που στηρίζει η Άγκυρα από τη συριακή αεροπορία πριν από μια περίπου βδομάδα. Σε περίπτωση που ο συριακός στρατός συνεχίσει την επέλασή του, τα τουρκικά πόστα παρατηρητών θα περικυκλωθούν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν η Άγκυρα θα αποφασίσει να εγκαταλείψει την περιοχή ή να επιμείνει στην παρουσία της. Σύμφωνα με αναλυτές πάντως, η τουρκική παρουσία στην περιοχή, αλλά και ο κίνδυνος νέου κύματος προσφύγων προς την Τουρκία θα περιπλέξουν ακόμα περισσότερο την πολιτική της Άγκυρας.

Κούρδοι και ΗΠΑ
Η άλλη πρόκληση, ίσως λιγότερο επείγουσα αλλά πολύ πιο σημαντική για την Τουρκία, είναι η επιμονή των ΗΠΑ να στηρίζουν τους Κούρδους της βόρειας Συρίας. Άγκυρα και Ουάσινγκτον βρίσκονται σε ένα περίπλοκο παιχνίδι διαπραγματεύσεων για την περίφημη ζώνη ασφαλείας στα τουρκο-συριακά σύνορα οι οποίες διεξάγονται μέσα σε ιδιαίτερα βαρύ κλίμα, ενώ δεν έχουν ουσιαστικά καταλήξει ακόμα σε μια συμφωνία.
Η Τουρκία επιμένει να της δοθεί η δυνατότητα να ελέγξει μια ζώνη βάθους 30 χιλιομέτρων μέσα στις περιοχές που ελέγχουν οι Κούρδοι, ενώ οι ΗΠΑ στηρίζουν την κουρδική άρνηση σε κάτι τέτοιο και αντιπροτείνουν μια πολύ μικρότερη ζώνη, η οποία δεν θα περιλαμβάνει αστικά κέντρα, όπως διακαώς θέλει η Άγκυρα.
Το κλίμα στις τουρκο-αμερικανικές σχέσεις είναι ιδιαίτερα τεταμένο λόγω των S400 και σύμφωνα με Αμερικανούς αναλυτές, η εμπιστοσύνη ανάμεσα στις δύο πλευρές βρίσκεται στο ναδίρ της.

Ένταση και στο εσωτερικό
Την ίδια ώρα, στο εσωτερικό, η Άγκυρα κλιμακώνει την ένταση με τους Κούρδους καθώς αποφάσισε την απομάκρυνση των εκλεγμένων δημάρχων τριών μεγάλων πόλεων στη νοτιοανατολική Τουρκία και την αντικατάστασή τους με κρατικούς επιτρόπους. Η κίνηση αυτή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις ακόμα και από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), ενώ οξύνει το ήδη τεταμένο κλίμα στις κουρδικές περιοχές.
Όλες οι εξελίξεις αυτές θεωρούνται από αναλυτές ως δείγματα της αμηχανίας της Άγκυρας και της προσπάθειας να διαχειριστεί τα αδιέξοδα στα οποία οδηγείται, ενώ οι εκτιμήσεις για τις επόμενες κινήσεις της Τουρκίας δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξες.
Η συγκέντρωση των εξουσιών στο Προεδρικό, η απο-θεσμοποίηση αλλά και ο σφικτός εναγκαλισμός του Ταγίπ Ερντογάν με τα εθνικιστικά στοιχεία θεωρούνται από έμπειρους αναλυτές ως βασικά συστατικά για την όξυνση της συμπεριφοράς της Τουρκίας και την αύξηση της αβεβαιότητας.
Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι στην επόμενη περίοδο ο Πρόεδρος Ερντογάν και οι άνθρωποί του θα οδηγηθούν σε ακόμα πιο απρόβλεπτες κινήσεις και καταστάσεις, αυξάνοντας έτσι τις πιέσεις στην Άγκυρα και οξύνοντας το τεταμένο πολιτικό κλίμα στην Τουρκία.