Σενάρια τρόμου για λογαριασμούς ηλεκτρισμού

• Αυξήσεις τιμών μετά τις ιδιωτικοποιήσεις προβλέπουν όλοι οι φορείς της αγοράς, περιλαμβανομένου του Υπουργείου Εμπορίου

Αυξήσεις στους λογαριασμούς του ηλεκτρισμού μετά τις ιδιωτικοποιήσεις προβλέπουν όλοι οι φορείς της αγοράς, περιλαμβανομένου ακόμη και του Υπουργείου Εμπορίου.

Οπως φαίνεται μέσα από έγγραφο στην ιστοσελίδα της ΡΑΕΚ, το οποίο καταγράφει τις απόψεις των αρμοδίων κατά τη διαβούλευση, η οποία πραγματοποιήθηκε μεταξύ Δεκεμβρίου 2014 και Ιανουαρίου 2015, για το νέο πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς με σκοπό τη διευκόλυνση των ιδιωτικοποιήσεων, το μοντέλο το οποίο προωθεί η κυβέρνηση είναι η διάσπαση της ΑΗΚ και η δημιουργία τεσσάρων αγορών, οι οποίες θα καθορίζουν τις τιμές στον τομέα της ενέργειας: την προθεσμιακή αγορά, την προημερήσια αγορά, την αγορά εφεδρειών και την αγορά εξισορρόπησης.

Σύμφωνα με τους αρμοδίους πρόκειται για ένα πολύπλοκο μοντέλο, ενώ δεν έχει ληφθεί υπ’ όψιν ούτε το μικρό μέγεθος της αγοράς αλλά ούτε το γεγονός ότι η Κύπρος είναι απομονωμένο νησί χωρίς δυνατότητα προμήθειας ενέργειας από άλλη χώρα.

Πιο συγκεκριμένα, σε σχόλιό του για το μοντέλο, το οποίο προωθείται, το ΚΕΒΕ αναφέρει ότι «είναι δυσανάλογο με τα χαρακτηριστικά της Κύπρου, θα είναι δυσλειτουργικό, δαπανηρό και πολύπλοκο». Επίσης υποδεικνύει ότι όλα τα παραδείγματα, τα οποία έχουν χρησιμοποιήσει οι σύμβουλοι της ΡΑΕΚ «κάνουν αναφορές σε μοντέλα/πρακτικές σε μεγάλες χώρες», όπως οι Νορβηγία, Ιταλία, Βρετανία, αγορές του Βορρά, χώρες της δυτικής και κεντρικής Ευρώπης και σκανδιναβικές χώρες.

«Λαμβανομένων υπ’ όψιν των πιο πάνω πιθανόν η εφαρμογή του προτεινόμενου μοντέλου αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας να οδηγήσει στην αύξηση της τιμής της προσφερόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, γεγονός που είναι αντίθετο με το σκοπό εισαγωγής του ανταγωνισμού στην αγορά ηλεκτρισμού» σημειώνει το ΚΕΒΕ.

Παρόμοια είναι τα σχόλια των συντεχνιών στην ΑΗΚ, οι οποίες προειδοποιούν ότι «το προτεινόμενο μοντέλο είναι ιδιαίτερα πολύπλοκο και εφαρμόζεται σε μεγάλες χώρες του εξωτερικού με τεράστια αγορά ηλεκτρισμού σε σχέση με την Κύπρο και τεράστια συστήματα με διασυνδεδεμένο δίκτυο με άλλες χώρες».

Οπως παρατηρούν οι συντεχνίες «στο πολυσέλιδο κείμενο της μελέτης των συμβούλων της ΡΑΕΚ δεν αναφέρεται καμία μικρή χώρα της Ευρώπης ως παράδειγμα εφαρμογής του μοντέλου αυτού. Αντί αυτού όλες οι αναφορές περιστρέφονται σε μεγάλες χώρες με τεράστια αγορά, τεράστια ηλεκτρικά συστήματα και διασυνδεδεμένο δίκτυο (Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, σκανδιναβικές χώρες κ.τ.λ.)».

Επίσης υποδεικνύουν ότι δεν έχουν ληφθεί υπ’ όψιν ούτε καν οι εξαιρέσεις, οι οποίες δόθηκαν στην Κύπρο, στο Λουξεμβούργο και στη Μάλτα από την ίδια την Ευρώπη, λόγω των ιδιαιτεροτήτων των μικρών τους συστημάτων (μικρή αγορά, μικρό και απομονωμένο ηλεκτρικό δίκτυο).

Η εκτίμηση των συντεχνιών είναι ότι με το μοντέλο, το οποίο προωθείται, θα υπάρξουν αυξήσεις στους λογαριασμούς του ηλεκτρισμού. Επισημαίνουν, επίσης, ότι «στο κείμενο της μελέτης των συμβούλων της ΡΑΕΚ δεν γίνεται καμία αναφορά ούτε για το κόστος εφαρμογής του μοντέλου, ούτε εάν έγινε μελέτη κόστους οφέλους για την οικονομία του τόπου».

Αρνητικά σχολιάζει τις δρομολογούμενες εξελίξεις και η ΑΗΚ, η οποία προειδοποιεί ότι οι νέες ρυθμίσεις θα αποτελέσουν «πηγή στρεβλώσεων και κερδοσκοπικών κινήτρων».

Το πιο εντυπωσιακό, όμως, είναι ότι ούτε το Υπουργείο Εμπορίου πιστεύει ότι θα υπάρξουν μειώσεις στις τιμές του ηλεκτρισμού. Αντίθετα εκτιμά ότι «οι ανεξάρτητοι παραγωγοί με συμβατικές μονάδες αναμένεται να υποβάλλουν προσφορές υψηλότερες από αυτές που θα υποβάλλει η ΑΗΚ» και ζητά όπως τεθούν περιορισμοί στην ΑΗΚ, «ώστε να δοθεί προτεραιότητα σε νέους συμμετέχοντες, μέχρι οι τελευταίοι να αποκτήσουν σημαντικό μερίδιο της αγοράς».

Οι συντεχνίες έχουν ζητήσει ήδη ακύρωση του μοντέλου που προωθεί η κυβέρνηση και εκπόνηση μελέτης που να λαμβάνει υπ’ όψιν τις ιδιαιτερότητες της Κύπρου αλλά και να απαντά στο ερώτημα πώς θα μειωθούν οι τιμές στους λογαριασμούς.

Το θέμα αναμένεται να συζητηθεί στη Βουλή την ερχόμενη Τρίτη, στην παρουσία και μελών της διυπουργικής επιτροπής για τις ιδιωτικοποιήσεις.

Αβ. Νεοφύτου: «Δεν νομίζω να αποκρατικοποιηθεί η ΑΗΚ»

«Να μην ανησυχούν οι εργαζόμενοι στη CYΤΑ κι αλλού. Υπάρχει η πιθανότητα και το κράτος να μείνει στρατηγικός μέτοχος. Είναι ένα ενδεχόμενο. Οι εργαζόμενοι έχουν τρεις επιλογές: Η πρώτη επιλογή είναι αν θέλουν να μείνουν με τον στρατηγικό επενδυτή. Η δεύτερη η πρόωρη αφυπηρέτηση. Και το τρίτο να τους δοθεί η επιλογή να μεταπηδήσουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Στην Ουάσιγκτον είχα επαφές με κύκλους του ΔΝΤ, οι οποίοι δεν είναι αρνητικοί στα παραπάνω. Δεν νομίζω ότι θα υπάρξουν δείγματα αποκρατικοποίησης στην ΑΗΚ. Εγώ μιλάω για CYTA και Αρχή Λιμένων. Για την ΑΗΚ θεωρώ δύσκολο να βρεθούν επενδυτές και γι’ αυτό δεν νομίζω να αποκρατικοποιηθεί. Εκτίμηση κάνω» τόνισε ο κ. Νεοφύτου μιλώντας στην εκπομπή «Focus» την περασμένη Τρίτη στο ΡΙΚ και συνέχισε: «Οι αποκρατικοποιήσεις είναι προς όφελος των εργαζομένων. Ποιος έχασε τη δουλειά του από την αποκρατικοποίηση στα αεροδρόμια; Το δυστύχημα είναι ότι δεν κάναμε τα πράγματα αυτά εδώ και δεκαετίες».

Σε ρυθμούς επανακρατικοποιήσεων η Ευρώπη

Την ώρα που η Κύπρος οδεύει προς τις ιδιωτικοποιήσεις, άλλες χώρες της ΕΕ -οι οποίες εφάρμοσαν το μοντέλο- επιστρέφουν πίσω και επανακρατικοποιούν τις υπηρεσίες κοινής ωφελείας λόγω των αρνητικών κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων που υπήρξαν.

Στη Γερμανία περισσότερα από τα μισά τοπικά κέντρα παροχής ηλεκτρισμού έχουν ήδη επανακρατικοποιηθεί, ενώ μέχρι το 2016 υπολογίζεται ότι η μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων στον τομέα θα περάσουν σε δημόσια χέρια. Μάλιστα σε μεγάλες πόλεις -όπως το Βερολίνο, το Αμβούργο, τη Φρανκφούρτη, η Στουτγάρδη, η Βρέμη και το Μπίλεφελντ- πραγματοποιούνται συχνά εκστρατείες με σκοπό την επιτάχυνση των διαδικασιών επανακρατικοποίησης.

Επίσης η Φινλανδία έχει αγοράσει πίσω το 53% του εθνικού δικτύου ενέργειας, ενώ η Λιθουανία έχει επανεθνικοποιήσει ολόκληρο το σύστημα ενέργειας.

Ακόμη η Ολλανδία ψήφισε νόμο, ο οποίος απαγορεύει την ιδιωτικοποίηση των δικτύων διανομής ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου για λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος. Μάλιστα το θέμα έχει οδηγηθεί και στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το οποίο αποφάσισε υπέρ της νομιμότητας της νομοθεσίας της Ολλανδίας.

Σε ρυθμούς αποκρατικοποιήσεων κινούνται, επίσης, η Βρετανία και η Γαλλία.
Η στροφή στις χώρες της ΕΕ συνδέεται με τις αυξήσεις τιμών, οι οποίες επιβλήθηκαν μετά τις ιδιωτικοποιήσεις αλλά και τα σοβαρά προβλήματα, τα οποία προέκυψαν με τους ιδιώτες επενδυτές.

Μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη Βρετανία έχει καταδείξει ότι οι μεγάλοι κερδισμένοι από την ιδιωτικοποίηση της ενέργειας ήταν οι ιδιωτικές εταιρείες. Αντίθετα τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα βρέθηκαν αντιμέτωπα με την ενεργειακή φτώχεια.

Πρόσφατα οι ιδιωτικές εταιρείες σε μια συντονισμένη ενέργεια επέβαλαν ταυτόχρονα αυξήσεις τιμών, τρεις φορές πιο πάνω από το ρυθμό πληθωρισμού.

Η παράδοση του τομέα της ενέργειας σε ιδιωτικές εταιρείες έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα και σε άλλες χώρες εκτός ΕΕ. Πιο τραγική περίπτωση είναι η Καλιφόρνια των ΗΠΑ, όπου οι κάτοικοι έμειναν για εβδομάδες χωρίς ρεύμα λόγω της κατάρρευσης του συστήματος ως αποτέλεσμα της έλλειψης επενδύσεων. Επίσης στις ΗΠΑ υπήρξε η κατάρρευση του πάλαι ποτέ κολοσσού Enron, ο οποίος παρέσυρε στην ανεργία περισσότερους από τέσσερις χιλιάδες εργαζομένους.

Ακόμη στη Βουλγαρία η αποκρατικοποίηση του ηλεκτρισμού είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του ηλεκτρικού ρεύματος κατά 140%, ενώ στην Αυστραλία κατά 170%.

Κωνσταντίνος Ζαχαρίου