Ήμουν η Λυσιστράτη, ήμουν η Νίτσα, ήμουν η Επανάσταση

Σημεία κοινού

Ήμουν η Λυσιστράτη, ήμουν η Νίτσα, ήμουν η Επανάσταση
(προσωπικές απόψεις μιας φανατικής θεατή)

Ο Χάινερ Μύλλερ συχνά ταυτίζει τη Γυναίκα με την Επανάσταση, συγκεκριμένα με την αποτυχημένη επανάσταση, «την αποτυχημένη εξέγερση της καταπιεσμένης και υποτελούς γυναίκας (i)».

Eτσι στα έργα του, που συνήθως «αντιστρατεύονται την επίσημη ανάγνωση της Ιστορίας», η Γυναίκα παρουσιάζεται ακρωτηριασμένη, βουβή, ανάπηρη, μια ζωντανή νεκρή που φυτρώνει από τον τάφο, που πεθαίνει ξανά και ξανά με ποικίλους τρόπους – που όμως επιμένει να επανέρχεται – άλλοτε ήπια και μελαγχολική, άλλοτε εκδικήτρια, άλλοτε «μια γυναίκα σε ανταρσία που καταστρέφει τον κόσμο». ΣΟΥ ΕΙΠΑ ΝΑ ΜΗΝ ΞΑΝΑΡΘΕΙΣ, ΝΕΚΡΗ ΙΣΟΝ ΝΕΚΡΗ (ii). Όμως η Γυναίκα στον Μύλλερ επιστρέφει, γίνεται η Ελπίδα που κατακερματίζεται, η Ελπίδα που πέφτει στα γόνατα, μια Ελπίδα όμως που μένει όταν ΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΒΓΑΙΝΟΥΝ. Η ΟΦΗΛΙΑ ΜΕΝΕΙ ΣΤΗ ΣΚΗΝΗ, ΑΚΙΝΗΤΗ ΣΤΟ ΛΕΥΚΟ ΠΕΡΙΤΥΛΙΓΜΑ (iii). Aλλωστε η Ιστορία, η Επανάσταση, η Ελπίδα, η Αλήθεια, η Πραγματικότητα είναι όλες γένους θηλυκού.

Eτσι και οι δύο γυναίκες ηρωίδες των δύο νέων κυπριακών έργων που παρουσιάζονται σχεδόν ταυτόχρονα αυτές τις μέρες (το ένα στη σκηνή του Σπούτνικ στη Λευκωσία και το άλλο στο εγκαταλελειμμένο πια πολυκατάστημα της ΕΣΕΛ στη Λεμεσό), θυμίζουν κάτι από Μύλλερ. Οι γυναικείες μορφές που σκηνοθετούν οι Πάρις Ερωτοκρίτου και Λούκας Βαλέφσκι,  η Kύπρια Νίτσα και η Λυσιστράτη του Αριστοφάνη αντίστοιχα, θυμίζουν αυτή την εικόνα της Οφηλίας, και οι δύο εγκλωβισμένες μέσα σε κατάλευκα περιτυλίγματα, θραύσματα μιας κατακερματισμένης επαναστατικότητας, φαντάσματα που έρχονται να μας στοιχειώσουν, από τα βάθη του μύθου η μια και από το πρόσφατο παρελθόν μας η άλλη.

Η Λυσιστράτη του Αντώνη Γεωργίου, όπως ο Aμλετ του Μύλλερ, στέκεται ΜΕ ΤΗΝ ΠΛΑΤΗ ΣΤΡΑΜΜΕΝΗ ΣΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ (iv), η Νίτσα του Γιώργου Τριλλίδη στέκεται μπροστά σε μας, μπροστά στα ερείπια της δικής μας, πολύ προσωπικής Ιστορίας και οι δυο τους απομεινάρια των αποτυχημένων επαναστάσεών τους, τεκμήρια απελπισίας της χαμένης ελπίδας μας. Η Νίτσα κουβαλάει βόμβες πάνω στις γάμπες της για χάρη της επανάστασης, η Λυσιστράτη βλέπει τις βόμβες να πέφτουν από την οθόνη του κομπιούτερ της, αφού ο Πόλεμος δεν τέλειωσε ποτέ, αφού η Επανάσταση απέτυχε, αφού Μητέρες-Πατρίδες δεν υπάρχουν ούτε για να σου στήσουν μια ταφόπλακα, αφού οι Πατέρες-Προστάτες μας, δεν ήρθαν ποτέ για να μας προστατέψουν. ΠΟΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΡΑ, ΕΚΤΟΣ ΑΠ’ ΤΟΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΙΣΩΣ ΦΟΝΟ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ (v), διερωτάται ο Μύλλερ.

Η Νίτσα του Τριλλίδη και η Λυσιστράτη του Γεωργίου, είναι σαν να κοιτάζουν η μια την άλλη στον καθρέφτη. Δυο γυναίκες που αγωνίστηκαν για Ιδανικά και κατατροπώθηκαν. Οι φωνές τους, σαν ένας «πολυφωνικός διάλογος με την Ιστορία» διασπούνται, γίνονται πολλές – πώς αλλιώς να αντέξει κανείς την Απελπισία; – γίνονται αντίλαλος, αυτοσαρκάζονται, γελούν, φωνάζουν για να γίνουν ξανά ένα, μία μόνο Φωνή: ήμουν η Λυσιστράτη, ήμουν η Νίτσα Χατζηγεωργίου, ήμουν η Επανάσταση.

Για τον Μύλλερ «το θέατρο ήταν ο κατ’ εξοχήν τόπος ενός διαλόγου με την Ιστορία». Eτσι και αυτοί οι δύο νέοι Kύπριοι συγγραφείς, μας παραδίδουν έργα που συνομιλούν με το συλλογικό μας υποσυνείδητο, που συνομιλούν με τη συνείδηση του κάθε ενός από εμάς. Eργα που μας αφορούν, που μας φέρνουν αντιμέτωπους με τους εαυτούς μας, που δεν μας επιτρέπουν να επαναπαυόμαστε, που μας ωθούν να σκεφτούμε και κυρίως να δράσουμε. Οι δύο σκηνοθέτες, άξιοι χειριστές των έργων που είχαν στα χέρια τους, κατάφεραν να μας καθηλώσουν με τις παραστάσεις τους γιατί φαίνεται πως πίστεψαν αληθινά στη δύναμη των ηρωίδων τους. Και αυτό τελικά είναι κάτι που πρέπει να μας δίνει Ελπίδα. Και δεν αναφέρομαι μόνο στο θέατρο, αλλά ελπίδα για την ανάπτυξη της σκέψης μας γενικότερα. Για το ενδεχόμενο μιας νέας ανατροπής.  Γιατί αν δεν υπάρξει Ελπίδα (ο Μύλλερ μάς έχει ήδη προειδοποιήσει από τον προηγούμενο αιώνα) ΣΤΟΝ ΑΙΩΝΑ ΤΟΥ ΟΡΕΣΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΑΣ ΠΟΥ ΕΠΕΡΧΕΤΑΙ, Ο ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΚΩΜΩΔΙΑ (vi).

Μαρία Κυριάκου

i Τα δανεισμένα σε εισαγωγικά είναι από την Ελένη Βαροπούλου και προέρχονται από την έκδοση Δύστηνος Aγγελος, Εκδόσεις Aγρας, 2001, όπως και όλες οι αναφορές στα έργα του Χ. Μυλλερ.

ii Χ. Μύλλερ, Περιγραφή Εικόνας

iii Χ. Μύλλερ, Μηχανή Aμλετ

iv Χ. Μύλλερ, Μηχανή Aμλετ

v Χ. Μύλλερ, Περιγραφή Εικόνας

vi Χ. Μύλλερ, Προβολή 1975

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy