Σκουπιδότοπο κατάντησαν την Κύπρο

* Αρνητικές οι επιδόσεις μας στον τομέα της υγειονομικής ταφής αλλά και της ανακύκλωσης των αποβλήτων

Της Γιώργιας Ερωτοκρίτου

Μια ακόμη αρνητική πρωτιά έρχεται να προστεθεί στο βιογραφικό της Κύπρου. Αυτή τη φορά το νησί μας κατατάσσεται στη χειρότερη πεντάδα στην Ευρώπη αναφορικά με τα οικιακά απόβλητα. Το λένε τα στοιχεία, τα οποία προ ημερών ο ίδιος ο Υπουργός Γεωργίας, Νίκος Κουγιάλης, παρουσίασε ενώπιον της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής. Αρνητικές οι επιδόσεις μας στον τομέα της υγειονομικής ταφής αλλά και της ανακύκλωσης των αποβλήτων. Και πρόκειται για στοιχεία τα οποία δεν επιδέχονται καμία αμφισβήτηση.

Συγκεκριμένα η Κύπρος, με την παραγωγή 615 kg αστικών αποβλήτων κατά κεφαλήν, εν αντιθέσει με την ΕΕ που ο μέσος όρος κυμαίνεται στα 474 kg, κατατάσσεται στη χειρότερη πεντάδα της ΕΕ σε σχέση με την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, με το ποσοστό να αγγίζει το 76%. Στην πρώτη θέση της χειρότερης πεντάδας βρίσκεται η Μάλτα (86%), δεύτερη η Ελλάδα (81%), τρίτη η Κροατία (80%), στην τέταρτη θέση κατατάσσεται η Κύπρος (76%) και πέμπτη τερματίζει η Ρουμανία (72%). Παραδείγματα προς μίμηση με χαμηλό ποσοστό υγειονομικής ταφής είναι η Γερμανία (0%), η Δανία, η Σουηδία, το Βέλγιο (1%) και η Ολλανδία (2%).

Την ίδια ώρα, αρνητική είναι η εικόνα της Κύπρου και στον τομέα της ανακύκλωσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, μόλις το 17% του πληθυσμού προχωρεί σε ανακύκλωση και κομποστοποίηση, ενώ στη χειρότερη πεντάδα με χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης είναι επίσης οι: Μάλτα (8%), Σλοβακία (10%), Ρουμανία (13%) και Κροατία (17%).

Αναλυτικά τα αρνητικά στοιχεία της ανακύκλωσης και υγειονομικής ταφής σε κάθε επαρχία της Κύπρου:

Η επαρχία Λευκωσίας αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα, καθώς το 89% των οικιακών αποβλήτων καταλήγει στην παράνομη χωματερή του Κοτσιάτη, ενώ μόλις το 11% οδηγείται για ανακύκλωση. Με το κλείσιμο του Κοτσιάτη τα σκουπίδια της Λευκωσίας θα μεταφερθούν στον ΧΥΤΑ Κόσιης και στη συνέχεια η κυβέρνηση θα δει πώς θα διαχειριστεί τα οικιακά απόβλητα της πρωτεύουσας, είπε ο Υπουργός στη Βουλή.

Στην επαρχία Λάρνακας και Αμμοχώστου η ανακύκλωση των αποβλήτων αγγίζει το 6%, ενώ το 94% αυτών καταλήγουν στο ΧΥΤΑ Κόσιης. Ο Υπουργός Γεωργίας ανέφερε ότι εκτός από τις μίζες, για τον ίδιο το μεγαλύτερο σκάνδαλο στην Κόσιη είναι το γεγονός ότι δημιουργήθηκε ένας σταθμός μεγαλύτερος από τις ανάγκες. Όπως εξήγησε, ο χώρος έχει τη δυνατότητα εισδοχής πέραν των 200.000 τόνων οικιακών αποβλήτων, ενώ εδώ και χρόνια φιλοξενεί τα μισά, δηλαδή 100.000, με αποτέλεσμα το κόστος να είναι διπλάσιο.

Στην επαρχία Πάφου το 96% των αποβλήτων καταλήγει σε χώρο υγειονομικής ταφής και μόλις το 4% των σκουπιδιών πάει για ανακύκλωση, ενώ στην επαρχία Λεμεσού το 92% των αποβλήτων καταλήγει στην παράνομη χωματερή στο Βατί και μόλις το 8% ανακυκλώνεται. Ελπίδα του Υπουργού, όπως την κατάθεσε στη Βουλή, είναι όπως με τη λειτουργία της Μονάδας Διαχείρισης των Αποβλήτων στο Πεντάκωμο – που υπολογίζεται περί τον Ιούνιο του 2017- να τερματιστεί η λειτουργία της παράνομης χωματερής στο Βατί. Στη νέα Μονάδα θα γίνεται μηχανική διαλογή και  ανακύκλωση, ενώ για υγειονομική ταφή θα καταλήγει μόλις το 10% των αποβλήτων.

Αντιμέτωπη με καταδικαστικές αποφάσεις η Κύπρος

Η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε προ ημερών τις νομοθετικές προτάσεις που περιλαμβάνονται σε τέσσερις εκθέσεις και ζητά από τα κράτη μέλη, μέχρι το 2030, να μειώσουν το ποσοστό των απορριμμάτων που καταλήγουν για υγειονομική ταφή στο 5% και να αυξήσουν τα ποσοστά ανακύκλωσης οικιακών αποβλήτων στο 70%, από 44% που είναι ο κοινοτικός μέσος όρος σήμερα. Οι νομοθεσίες αφορούν τα απορρίμματα που προέρχονται κυρίως από νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις, που μαζί αποτελούν το 8% των συνολικών απορριμμάτων στην ΕΕ. Πρόκειται για το πρώτο βήμα για τη δημιουργία μιας κυκλικής οικονομίας.

Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κρούει τον κώδωνα κινδύνου στην Κύπρο λόγω των χωματερών στον Κοτσιάτη και στο Βατί, οι οποίες έπρεπε να κλείσουν από το καλοκαίρι του 2009. Εναντίον τους εκκρεμεί καταδικαστική απόφαση από την ΕΕ, που υποδεικνύει ότι λειτουργούν αντικανονικά και παράνομα. Όπως είπε ο Υπουργός, η Κύπρος βρίσκεται μακριά από τους ευρωπαϊκούς της στόχους σημειώνοντας ότι αν δεν συμμορφωθεί άμεσα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, κινδυνεύει με αλλεπάλληλες κυρώσεις, ακόμη και πρόστιμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κατατέθηκαν ενώπιον της Επιτροπής, από τις 117 χωματερές που λειτουργούσαν παράνομα έχουν κλείσει οι 115 και έμειναν μόνο οι δύο. Σε παρατήρηση του προέδρου της Επιτροπής και βουλευτή του ΑΚΕΛ, Αδάμου Αδάμου, ότι υπάρχουν πέραν των 40 σκυβαλότοπων παγκυπρίως που λειτουργούν παράνομα, ο Υπουργός απάντησε ότι το Υπουργείο του αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη διαδικασία κλεισίματος όλων των παράνομων χωματερών.

 

Προγράμματα χωριστής διαλογής αποβλήτων

Δύο προγράμματα για διαχείριση των οικιακών αποβλήτων βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης. Το ένα ξεκινά από το Δήμο Παραλιμνίου και φτάνει μέχρι το Δήμο Λάρνακας και το άλλο από το Δήμο Λεμεσού μέχρι το Δήμο της Πόλεως Χρυσοχούς. Απώτερος στόχος των προγραμμάτων είναι η αύξηση της ανακύκλωσης και της κομποστοποίησης. Εντός του 2017 θα ξεκινήσει παρόμοιο πρόγραμμα και στις αγροτικές περιοχές με στόχο μηδενικά απόβλητα.

Στο μικροσκόπιο του Υπουργείου βρίσκεται και το πρόγραμμα Πληρώνω Όσο Πετώ (Pay as you throw), δηλαδή το κάθε νοικοκυριό θα πληρώνει αναλόγως της ποσότητας των αποβλήτων που παράγει. Το πρόγραμμα αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή αρχικά σε δήμους της Λευκωσίας, η οποία αντιμετωπίζει και το μεγαλύτερο πρόβλημα, ενώ για την εισαγωγή του συστήματος αναμένεται να διατεθεί ποσό της τάξης των τριών εκ. ευρώ.

Ενιαίο τέλος για διαχείριση των αποβλήτων

Την ίδια ώρα, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, η κυβέρνηση προσανατολίζεται και στην εφαρμογή ενιαίου τέλους για τη διαχείριση των οικιακών αποβλήτων. Όπως εξήγησε ο Υπουργός, αυτή τη στιγμή παρατηρείται μεγάλη ανομοιομορφία στα τέλη διαχείρισης των οικιακών αποβλήτων. Για παράδειγμα, το τέλος στον ΧΥΤΑ Κόσιης που αφορά τις επαρχίες Λάρνακας και ελεύθερης Αμμοχώστου είναι €65 ανά τόνο, ενώ το τέλος που επιβάλλεται για τη Λευκωσία στην παράνομη χωματερή στον Κοτσιάτη είναι κάτω από €10. Αυτή τη στιγμή τα τρία Υπουργεία- Εσωτερικών, Οικονομικών και Γεωργίας- βρίσκονται στο στάδιο των διαβουλεύσεων για το ενιαίο τέλος διαχείρισης των αποβλήτων, με τον Υπουργό Γεωργίας να εκφράζει την ελπίδα ότι το νέο σύστημα θα τεθεί σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2018. Στόχος είναι η δίκαιη τιμολόγηση για όλους τους πολίτες.

 

Προς τη σωστή κατεύθυνση οι προτάσεις, αλλά…

Σειρά προϋποθέσεων που πρέπει να εκπληρωθούν, ώστε η προσπάθεια για ανακύκλωση να λειτουργήσει προς όφελος της οικονομίας της Κύπρου και των πολιτών, επισημαίνουν οι Κύπριοι ευρωβουλευτές. Ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ και της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς, Νεοκλής Συλικιώτης, τονίζει ότι στην Κύπρο δυστυχώς εγκαταλείφθηκε από την κυβέρνηση ο σχεδιασμός που υπήρχε για τη δημιουργία ολοκληρωμένων υποδομών για τη διαχείριση των αποβλήτων και επομένως είναι ορατός ο κίνδυνος να επιβληθεί πρόστιμο στο νησί για τις ανεξέλεγκτες χωματερές. Ως προς την ανακύκλωση, ο Ν. Συλικιώτης στέκεται ιδιαίτερα στην προσπάθεια που καταβλήθηκε για να συμπεριληφθεί η Κύπρος στις χώρες που λαμβάνουν πενταετή επέκταση.

Από την πλευρά του ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ και της ΕΕΑ, Τάκης Χατζηγεωργίου, υποδεικνύει ότι για να καταστεί το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας εφαλτήριο για περαιτέρω νομιμοποίηση της ΕΕ από τους πολίτες της, πρέπει να δημιουργηθεί από τις υφιστάμενες ευρωπαϊκές δομές εξουσίας ένας μηχανισμός, που θα προστατεύει παράλληλα με το περιβάλλον και τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών και εργαζομένων ενάντια στην αχαλίνωτη παγκοσμιοποίηση.

Ο ευρωβουλευτής του ΔΗΣΥ και του ΕΛΚ, Λευτέρης Χριστοφόρου, αναφέρει ότι χρειάζεται η Κύπρος να βάλει κάτω τα δεδομένα και να δει πώς οι προτάσεις που υπερψηφίστηκαν θα λειτουργήσουν θετικά για τον Κύπριο πολίτη. Ο ευρωβουλευτής του ΔΗΚΟ και των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, Κώστας Μαυρίδης, σημειώνει ότι η Κύπρος λόγω και του μεγέθους της μπορεί να αποκομίσει πολλαπλά οφέλη για το περιβάλλον, τους πολίτες και την οικονομία. Ο ευρωβουλευτής της ΕΔΕΚ και των Σ&Δ, Δημήτρης Παπαδάκης, αναφέρει ότι οι ολοκληρωμένες πολιτικές διαχείρισης αποβλήτων πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητα για την Κύπρο, ενώ η ευρωβουλευτής της Αλληλεγγύης και της Ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών, Ελένη Θεοχάρους, σημειώνει ότι η εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας αποτελεί σοβαρή πρόκληση για την Κύπρο.