«Σμύρνη μου αγαπημένη»

Του
Ανδρέα Παυλικκά*

 

«Σμύρνη μου αγαπημένη»

Παρακολούθησα την πολυσυζητημένη ταινία «Σμύρνη μου αγαπημένη». Θα πω ότι με ενθουσίασε. Χρόνια έχω να δω τέτοια ελληνική υπερπαραγωγή. Και με ένα θέμα καυτό που καίει τον Ελληνισμό εδώ και εκατό χρόνια. Τόσα συμπληρώνονται φέτος από την καταστροφή της Σμύρνης.

Η ταινία έχει σκηνοθέτη τον Γρηγόρη Καραντινάκη, ενώ το σενάριο είναι της Μιμής Ντενίση, που παίζει έξοχα τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το καστ των υπόλοιπων ηθοποιών εξαιρετικό. Παίζουν Έλληνες, Τούρκοι και Βρετανοί ηθοποιοί.

Ο προϋπολογισμός της ταινίας ξεπέρασε τα 4 εκατομμύρια ευρώ, γεγονός που την κατατάσσει ως την ακριβότερη παραγωγή του ελληνικού κινηματογράφου.

Σκοπός ταινίας «Σμύρνη μου αγαπημένη», όπως δηλώνει η Μιμή Ντενίση, δεν είναι να αναμοχλεύσει πάθη του παρελθόντος, αλλά να μιλήσει για ένα τεράστιο διεθνές πρόβλημα, το μεγαλύτερο ίσως σήμερα… Το προσφυγικό.

Να θυμίσει πως ιστορίες σαν αυτή της Σμύρνης και τους χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες που κατάφεραν να γλιτώσουν από την καταστροφή, συμβαίνουν και σήμερα με πρόσφυγες που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους εξαιτίας των πολέμων.

Η ταινία αρχίζει με σκηνές από τη Μυτιλήνη του σήμερα, όπου χιλιάδες άνθρωποι φθάνουν από εμπόλεμες περιοχές στη Λέσβο και σε άλλα νησιά του Αιγαίου.

Μια γηραιά κυρία διαβάζει στην εγγονή της το ημερολόγιο της γιαγιάς της, θυμίζοντάς της όσα έγιναν εκεί, στην απέναντι από τη Λέσβο ακτή. Εκεί που φαίνονται τα φώτα της πάλαι ποτέ κραταιάς Σμύρνης.

Έτσι μεταφερόμαστε έναν αιώνα πριν, στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη, όπου Έλληνες και Τούρκοι ζούσαν αρμονικά.

Δεν αργούν όμως να φανούν τα διαιρετικά στοιχεία. Γι’ αυτό φρόντισαν οι Μεγάλες Δυνάμεις. Ενθάρρυναν την Ελλάδα να επιτεθεί για να καταλάβει ολόκληρη τη Μικρά Ασία, το τεράστιο λάθος που έκαναν οι τότε κυβερνώντες. Και μετά όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ ανασύνταξε το στρατό του και αντεπιτέθηκε και οι Έλληνες υποχωρούσαν, οι ίδιες αυτές δυνάμεις κράτησαν ουδετερότητα και άφησαν να γίνει η καταστροφή.

Οι σκηνές της καταστροφής της Σμύρνης, με τους εμπρησμούς σπιτιών και περιουσιών, με τις σφαγές και τις λεηλασίες, με τους Έλληνες απελπισμένους να τρέχουν προς την παραλία για βρουν ένα μέσο να φύγουν, είναι συγκλονιστικές. Και πιο κει τα καράβια των Μεγάλων Δυνάμεων, ακόμη και της Ελλάδας να μην επεμβαίνουν και να αφήνουν χιλιάδες ανθρώπους να πνίγονται στη θάλασσα.

Βλέποντας αυτές τις σκηνές θυμήθηκα το βιβλίο της Διδώς Σωτηρίου «Ματωμένα χώματα», όπου τόσο παραστατικά περιγράφεται η καταστροφή της Σμύρνης. Όμως άλλο το βιβλίο και άλλο η ταινία. Εδώ έχουμε εικόνες, ήχο, σπαρακτικές κραυγές, την τραγωδία να ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μας.

Έφυγα από τον κινηματογράφο με αισθήματα λύπης και συγκίνησης, αλλά ταυτόχρονα με το μήνυμα ότι θα πρέπει να αγκαλιάσουμε κι εμείς, μ’ αγάπη και γενναιοδωρία, τους σημερινούς πρόσφυγες.

*Οικονομολόγος – Ερευνητής