Σωτηράκης Μαρκίδης: Ταυτισμένος με την πολιτική, πολιτιστική και θεατρική ζωή της Πάφου

Μια εμβληματική προσωπικότητα που «ενόχλησε» το Δημοτικό Συμβούλιο Πάφου

Η σφραγίδα του στην Πάφο δικαιολογεί τη διαγραφή του ονόματος «Μαρκίδειο» από το Δημοτικό Θέατρο της πόλης;

Ίσως να μη γνωρίζουμε πολλά γιατί αυτός ο άνθρωπος έρχεται σαν φως από τον περασμένο αιώνα… Ωστόσο υπάρχουν τα γραπτά κείμενα και οι μελέτες επιφανών ανδρών που αναφέρονται στον Σωτηράκη Μαρκίδη, το όνομα του οποίου φέρει το Μαρκίδειο Θέατρο Πάφου. Εξ αφορμής λοιπόν της βεβιασμένης, όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς λόγιους και απλούς Παφίτες και όχι μόνον, απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου (με τη διαφωνία του ΑΚΕΛ) για μετονομασία του Μαρκιδείου Θεάτρου Πάφου σε «Δημοτικό Θέατρο Πάφου» ανασύρουμε από τις πολιτιστικές δέλτους της πρόσφατης κυπριακής ιστορίας αναφορές από την 391 σελίδων πολύμοχθη κι επίπονη έρευνα του Γιώργου Ν. Χατζηκωστή.

Ο «ακούραστος σκαπανέας του λόγου και της ιστορίας» Γιώργος Ν. Χατζηκωστής ξαναζωντανεύει τη ζωή της Πάφου από τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού αιώνα μέχρι το 1975 με το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του, που φέρει τον τίτλο «Σωτηράκη Σ. Μαρκίδη – “Τα ευρεθέντα” – Εισαγωγή κειμένων».

Ο Σωτηράκης Μαρκίδης
Πλέκοντας το εγκώμιο του Σωτηράκη Μαρκίδη, ο Γιώργος Χατζηκωστής τονίζει ανάμεσα σ’ άλλα και τούτα τα λόγια, που σκιαγραφούν λακωνικά την προσωπικότητα του εκλεκτού αυτού τέκνου της Πάφου: «Ο Σωτηράκης Μαρκίδης υπήρξε μια εντυπωσιακή προσωπικότητα με πολύτροπα ενδιαφέροντα, τα οποία τον οδήγησαν επί πλείστα είδη δραστηριοτήτων. Με άκρατη φιλοπατρία και ανιδιοτελή φιλανθρωπία, πολέμησε πρώτα εθελοντής στους δύο Βαλκανικούς Πολέμους στα δεκαοκτώ του χρόνια.

Αργότερα η ανήσυχη φύση του και η ποικίλη δημόσια δράση του τον περιέβαλαν κατά καιρούς με διάφορες ιδιότητες: μέλος του Δικηγορικού Συμβουλίου, Κύπρου, πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Πάφου, πρόεδρος των Εθελοντών Παλαιών Πολεμιστών, μέλος του Εθναρχικού Συμβουλίου, μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Πάφου, του Εκπαιδευτικού Συμβουλίου, της Συντονιστικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά τον Απελευθερωτικόν Αγώνα του 1955, πρόεδρος της Γωνιάς Φιλοτέχνων Πάφου και έφορος των Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Πάφου».

Διαχρονικές διδαχές φιλοπατρίας και εθνικής υπερηφάνειας
Δεν ήταν δυνατό να μην επισημάνει ιδιαίτερα ο Γ. Χατζηκωστής και το πολύ αξιοσημείωτο γεγονός, ότι ο Σ. Μαρκίδης, εκτός των τόσων άλλων δραστηριοτήτων που ανέπτυσσε, ήταν για δεκαετίες ο καίριος παράγων πολιτιστικής ζωής στην Πάφο και στην Κύπρο γενικότερα, και ότι δικό του δημιούργημα ήταν οι Παφίτικες Επιθεωρήσεις, που απετέλεσαν τα πρώτα θεατρικά βήματα της Κύπρου. Διαχρονικές διδαχές φιλοπατρίας και εθνικής υπερηφάνειας αποτελούν οι επιστολές του Σ. Μαρκίδη στους δικούς του από το μέτωπο, όπου πολεμούσε εθελοντικά στον Ελληνικό Στρατό.

Διέκοψε τις νομικές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έτρεξε στο κάλεσμα της μεγάλης πατρίδας, για την απελευθέρωση σκλαβωμένων εδαφών της, στα νησιά, τη Θράκη, τη Μακεδονία, την Ήπειρο και τη Θεσσαλία. Μέσα από τις επιστολές εκείνες αναβλύζει μύρο φιλοπατρίας και παθιασμένου έρωτα για την ελευθερία. Με τις επιστολές του δίνει θάρρος και κουράγιο στους δικούς του, που αγωνιούν για τη ζωή του. Το εύρος και το μήκος της άκρατης πατριδολατρίας του το αποτυπώνει σε στίχους άρθρου του, που δημοσίευσε στην εφημερίδα «Αιών» της Πάφου στις 5-18 Αυγούστου 1917, όταν δικηγόρος πια γύρισε από την Αθήνα. Καταλήγει το άρθρο εκείνο:

«Θεωρώ περιττό να πω ποιο αίσθημα μ’ ανάγκασε να πολεμήσω, για την τιμή σου πατρίδα. Μόνο φωνάζω απ’ τα βάθεια της καρδιάς μου:
Τι να την κάνω μια ψυχή μπρος στη λαχτάρα μου;
Ήθελα νάχω τρεις στον πόλεμο απάνω.
Να σου τες δώσω και τις τρεις πατρίδα μου.
Και τρεις φορές για σένα να πεθάνω».

Συνεγείρει το ακροατήριο
Πλέκοντας στις 6 Δεκεμβρίου 1917 το εγκώμιο των τριών ηρωικώς πεσόντων στις 6 Δεκεμβρίου 1913 στη μάχη της Αετοράχης, μπροστά στα Ιωάννινα, εθελοντών πολεμιστών Σώζου, Χατζηαργυρού και Στιβαρού, συνεγείρει το ακροατήριο και το κάνει να δακρύζει, όταν απαγγέλλει με παλμώδη φωνή: «Κύμα της θάλασσας γοργό κι αφροστεφάνωτο, που φεύγεις απ’ του νησιού μας τες πλευρές φέρε, σαν φθάσεις στις Ηπείρου τ’ ακρογιάλια, τον χαιρετισμό μας τον θερμό στις ψυχές των γενναίων μας. Φέρε το μήνυμα πως η ενθύμησή τους θάναι πάντα στερεωμένη στες Ελληνικές καρδιές μας. Πες τους πως το πανώρηο πέσιμό τους έγινε ένα παράδειγμα.

Πες τους πως την ανδρεία τους θα την έχουν ως υπόδειγμα οι νέες γενηές που αναπτύσσονται και πως δεν είναι απίθανο κι άλλοι θάνατοι παιδιών του Νησιού μας και μιμητών τους να γραφούν στας δέλτους της μεγάλης ιστορίας του Έθνους μας, παράλληλα με τους ξακουστούς δικούς τους…. Φίλησέ τους, αγκάλιασέ τους παντιέρα τρισένδοξη, γιατί σ’ αγάπησαν, γιατί σε προσκύνησαν μετά τον Θεό τους, γιατί και το αίμα τους δώσανε για σένα… Το ορμητικό ανέμισμά σου προς τη δόξα ακολουθώντας έπεσαν με την άμιλλα την ωραία των γενναίων, ποιος να σε πρωτοστατήσει στις εχθρικές μέχρι τότε πλαγιές της Αετοράχης. Είναι τιμή τους τέτοιος θάνατος και τόχεις τιμή σου, ω πατρίδα μου, πούχες τέτοια παιδιά…»

Δεν πρέπει να λείπει από καμία βιβλιοθήκη
Στην 391 σελίδων πολύμοχθη κι επίπονη έρευνά του, ο Γιώργος Χατζηκωστής παραθέτει με ευλάβεια όλα τα ευρεθέντα κείμενα του Σ. Μαρκίδη, κατανεμημένα με τάξη κατά σειρά: Γράμματα από το Μέτωπο, Διηγήματα, χρονογραφήματα, λυρικά κείμενα, μελέτες, ομιλίες και άρθρα σε εθνικά θέματα, πολιτικά άρθρα, κυνηγετικά, φυσιολατρικά, επικήδειοι, νεκρολογίες, επιστολές, υπομνήματα, ψηφίσματα, ποικίλα και μια συνέντευξη για τις Παφίτικες Επιθεωρήσεις.

Ο Γιώργος Χατζηκωστής, με το νέο αξιόλογο βιβλίο του, προσθέτει ένα ακόμη πολύτιμο διαμάντι, στα τόσα άλλα που έχει θέσει στον κατάλογο της κυπριακής ιστορικής και πολιτιστικής έρευνας. «Τα Ευρεθέντα» του Σωτηράκη Μαρκίδη, που με τόσο μεράκι συγκέντρωσε και εξέδωσε, αποτελούν μέγα μέρος της ιστορίας της εθνικής, πολιτικής, πολιτιστικής και θεατρικής ζωής της Πάφου των τελευταίων 80 και πλέον χρόνων. Είναι ένα βιβλίο που πρέπει να κοσμεί κάθε σχολική, δημόσια και ιδιωτική βιβλιοθήκη.

Και μια λεπτομέρεια: Ο Σωτηράκης Μαρκίδης, σύμφωνα με τον ιστορικό Πέτρο Παπαπολυβίου, ήταν ανάμεσα στις προσωπικότητες πέραν του χώρου του ΑΚΕΛ που επικρότησαν την απόφαση της 16ης Ιουνίου 1943 του ΑΚΕΛ για κατάταξη στις συμμαχικές δυνάμεις (Κυπριακό Σύνταγμα), στον αγώνα κατά του χιτλεροφασισμού.