Στέφη Δράκου: Η δημιουργία ανεξάρτητης υπηρεσίας δικαστηρίων θα συμβάλει στην αποτελεσματική απονομή δικαιοσύνης

Η δημιουργία μιας ανεξάρτητης υπηρεσίας δικαστηρίων θα συμβάλει στην αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης, δήλωσε την Τετάρτη στο Ανώτατο Δικαστήριο η Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Στέφη Δράκου.

Η κ. Δράκου μιλούσε στην τελετή ολοκλήρωσης έργου για τη δημιουργία ανεξάρτητης υπηρεσίας για τα δικαστήρια και την αναδιοργάνωση των πρωτοκολλητείων των δικαστηρίων, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης και υλοποιήθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Η τελετή άνοιξε με ομιλία του Προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου Αντώνη Λιάτσου, ο οποίος είπε ότι η ολοκληρωμένη έκθεση των εμπειρογνωμόνων του Ινστιτούτου Δημόσιας Διοίκησης της Ιρλανδίας που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Ανώτατο Δικαστήριο αποκάλυψε τομείς της κυπριακής δικαιοσύνης που έχρηζαν μεταρρύθμισης.

Πρόσθεσε ότι με τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης υπηρεσίας, το Ανώτατο Δικαστήριο απαλλάσσεται ουσιαστικά από τα διοικητικά του καθήκοντα και μπορεί έτσι να επικεντρωθεί στις δικαστικές του υποχρεώσεις.

Η Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Στέφη Δράκου δήλωσε από την πλευρά της ότι η Κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα ότι η δημιουργία μιας ανεξάρτητης υπηρεσίας δικαστηρίων θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις διοικητικές προκλήσεις και θα συνεισφέρει στην εύρυθμη λειτουργία των δικαστηρίων, συμβάλλοντας στην αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης.

Πρόσθεσε ότι η νέα διοικητική δομή θα ενσωματώσει το υφιστάμενο διοικητικό και υποστηρικτικό προσωπικό, αλλά ταυτόχρονα θα εντοπίσει και άλλες δεξιότητες και ικανότητες που θα πρέπει να αναπτυχθούν. Επιπλέον, ανέφερε ότι τα οφέλη από την εφαρμογή νέων επαγγελματικών και διοικητικών δομών στα δικαστήρια περιλαμβάνουν περισσότερο χρόνο για τους δικαστές ώστε να επικεντρωθούν στα δικαστικά τους καθήκοντα, καλύτερη υποστήριξη προς τους δικαστές, καλύτερη κατάρτιση του προϋπολογισμού, καλύτερο προγραμματισμό, διαχείριση κινδύνων, στρατηγικό σχεδιασμό και διαχείριση των πόρων, καθώς και καλύτερη διαχείριση του προσωπικού και διαχείριση της μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού των δικαστηρίων.

Σύμφωνα με την Υπουργό Δικαιοσύνης, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει συγκεκριμένα βήματα προς την κατεύθυνση της ολιστικής μεταρρύθμισης του δικαστικού συστήματος, με το 2022 να αποτελεί ορόσημο για το δικαστικό σύστημα με την ίδρυση του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου και του Ανώτατου Δικαστηρίου, του νέου Εφετείου, του Εμπορικού Δικαστηρίου και του Ναυτοδικείου, τα οποία θα παρέχουν ένα πιο λειτουργικό και ευέλικτο ανώτατο επίπεδο δικαιοσύνης προς την επίτευξη του στόχου της γρήγορης απονομής δικαιοσύνης.

Αναφέρθηκε επίσης στο σχέδιο για την εκδίκαση καθυστερημένων υποθέσεων, το οποίο έχει ήδη υπερβεί τον πρώτο στόχο που είχε τεθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στους νέους κανόνες πολιτικής δικονομίας που τίθενται σε ισχύ τον Σεπτέμβριο του 2023, στο σύστημα ηλεκτρονικής δικαιοσύνης που θα εφαρμοστεί τους επόμενους μήνες και στη συνεχή κατάρτιση των δικαστών.

Κινούμαστε προς το τέλος ενός μακρύ δρόμου, ίσως με πιο αργούς ρυθμούς από ό,τι θα θέλαμε, αλλά σίγουρα προς τη σωστή κατεύθυνση, κατέληξε η κ. Δράκου, ευχαριστώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο της Ευρώπης και όλους τους εμπλεκόμενους εταίρους που συνέβαλαν στην ολοκλήρωση του έργου.

Ο Ντανιέλε Ντότο, Αναπληρωτής Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Υποστήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ανέφερε στην ομιλία του ότι το έργο χτίστηκε γύρω από δύο βασικούς στόχους, πρώτον, την εφαρμογή της σύστασης λειτουργικής αναθεώρησης σχετικά με τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης υπηρεσίας δικαστηρίων με σκοπό να επιτρέψει στους δικαστές να επικεντρωθούν στα δικαστικά τους καθήκοντα, και δεύτερον, την αναθεώρηση και την παραγωγή νέων διαδικασιών στα πρωτοκολλητεία των δικαστηρίων, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά τους, λαμβάνοντας υπόψη το ρόλο τους στη διαχείριση των υποθέσεων.

Ένα αποτελεσματικό σύστημα δικαιοσύνης είναι ζωτικής σημασίας για μια βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, καθώς μπορεί να βελτιώσει τον επιχειρηματικό σχεδιασμό, να προωθήσει την καινοτομία και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις, συνέχισε, προσθέτοντας ότι σε αυτό το πλαίσιο, η στήριξη που παρέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Κύπρο τα τελευταία πέντε χρόνια είναι σημαντική τόσο για τη χώρα όσο και για την ΕΕ γενικότερα.

Ο κ. Ντότο εξέφρασε την πεποίθησή του ότι το Ανώτατο Δικαστήριο θα συνεχίσει τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα για την εφαρμογή των εισηγήσεων και την ενεργοποίηση των εργαλείων που παρείχαν οι εμπειρογνώμονες προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μιας ανεξάρτητης υπηρεσίας δικαστηρίων, και ευχαρίστησε το Ανώτατο Δικαστήριο και τις κυπριακές αρχές για την άριστη συνεργασία τους.

Ο Φρέντερικ Ντολτ, επικεφαλής του Τμήματος για την Εφαρμογή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ανέφερε στην ομιλία του ότι η Κύπρος, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Συμβούλιο της Ευρώπης συνεργάζονται τα τελευταία τρία χρόνια για την υλοποίηση κοινών έργων, μεταξύ άλλων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος.

Σημείωσε ότι η επίτευξη των μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων του έργου και ο αντίκτυπός του θα εξαρτηθεί από το στάδιο της υλοποίησης, προσθέτοντας ότι είναι σημαντικό η δημιουργία της υπηρεσίας δικαστηρίων να γίνει ομαλά και σε συντονισμό με άλλες πρωτοβουλίες που λαμβάνουν χώρα παράλληλα.

Για το Συμβούλιο της Ευρώπης, συνέχισε ο κ. Ντολτ, η συνεργασία με τα κράτη μέλη για τη μεταρρύθμιση του τομέα της δικαιοσύνης είναι θεμελιώδους σημασίας, καθώς το κράτος δικαίου, στο οποίο στηρίζονται οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες, δεν μπορεί να διασφαλιστεί χωρίς δίκαια, αποτελεσματικά και προσβάσιμα δικαστικά συστήματα, και τόνισε τη σημασία της συνεργασίας με αξιόπιστους εταίρους, όπως συνέβη με την Κύπρο.

Η Έλενα Γιούρκινα, επικεφαλής της Μονάδας Καινοτόμων Λύσεων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Δικαιοσύνη στο Συμβούλιο της Ευρώπης, παρουσίασε τα κύρια παραδοτέα και τα επιτεύγματα του έργου, τα οποία ήταν η δημιουργία μιας υπηρεσίας για τη διαχείριση και διοίκηση των δικαστηρίων και η εισαγωγή νέων διοικητικών διαδικασιών στα πρωτοκολλητεία των δικαστηρίων.

Όσον αφορά στη δημιουργία της υπηρεσίας, σύμφωνα με την κ. Γιούρκινα, τα παραδοτέα περιλάμβαναν μια αναλυτική έκθεση σχετικά με την τρέχουσα οργανωτική και διοικητική δομή των δικαστηρίων και μια περιγραφή υψηλού επιπέδου των διαδικασιών διαχείρισης και διοίκησης, συστάσεις σχετικά με τη διακυβέρνηση, τη διαχείριση, τις δομές και τις διοικητικές ρυθμίσεις. καθώς και έναν οδικό χάρτη υλοποίησης για τα δύο πρώτα έτη εγκαθίδρυσης και λειτουργίας.

Όσον αφορά στις νέες διοικητικές διαδικασίες, τα παραδοτέα περιλάμβαναν ανάλυση των κενών βάσει προτύπων ISO και ένα σχέδιο δράσης, έκθεση αξιολόγησης των διαδικασιών σε διάφορα πρωτοκολλητεία (Λευκωσία, Λάρνακα, Αμμόχωστος) και των τομέων για αναδιοργάνωση, καθώς και έκθεση συστάσεων με λεπτομερές σχέδιο δράσης που συνδέεται με πέντε στάδια για την ίδρυση της υπηρεσίας.

Η Αδαμαντία Μαντά, Λειτουργός Πολιτικής της Γενικής Διεύθυνσης Υποστήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ανέφερε στην εισήγησή της ότι η ανάπτυξη σύγχρονων δομών για τη διαχείριση των δικαστηρίων πρέπει να πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατό, μέσα σε ένα πλαίσιο διακυβέρνησης και ένα θεσμικό πλαίσιο όπου η δικαστική εξουσία και το Ανώτατο Δικαστήριο διατηρούν τον συνολικό έλεγχο επί των πολιτικών και των στρατηγικών κατευθύνσεων των δικαστηρίων.

Η ίδρυση της υπηρεσίας δικαστηρίων ως θεσμοθετημένου οργανισμού με αντιπροσωπευτικό συμβούλιο προτάθηκε ως η καλύτερη λύση για την Κύπρο, προκειμένου να βοηθήσει τη χώρα να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που καταγράφονται στον τομέα, συνέχισε η κ. Μαντά, προσθέτοντας ότι, αν και μπορεί να χρειαστεί ένα μεταβατικό στάδιο για την εφαρμογή της προτού καταγραφούν τα μακροπρόθεσμα οφέλη, η απόφαση για τη δημιουργία της υπηρεσίας πρέπει να ληφθεί τώρα.

Τέλος, ο πρώην Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου και Διευθυντής Μεταρρυθμίσεων Γιώργος Ερωτοκρίτου ανέφερε στην ομιλία του ότι η υπηρεσία δικαστηρίων αποτελεί το τελευταίο από μια σειρά μεταρρυθμιστικών έργων που χρηματοδοτήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα οποία συμπληρώθηκαν από εθνικά χρηματοδοτούμενα έργα, όπως η ηλεκτρονική δικαιοσύνη, ο διαχωρισμός του Ανωτάτου Δικαστηρίου και η δημιουργία νέου Εφετείου μεταξύ άλλων, και αφορούν κυρίως στο σύστημα αστικής δικαιοσύνης, όπου οι μεταρρυθμίσεις αναμένεται να αναμορφώσουν το σύστημα σε λίγα χρόνια.

Παράλληλα, σημείωσε ότι οι προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις δεν επαρκούν για τον εκσυγχρονισμό ολόκληρου του δικαστικού συστήματος, όπως το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης, τα δικαστήρια ειδικής δικαιοδοσίας και τα μέσα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, ενώ υπογράμμισε πως ο ρυθμός εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων γενικά είναι μάλλον αργός σε πολλές περιπτώσεις και συχνά προσκρούει στη συχνή αλλαγή κυρίων προσώπων, την αντίσταση στις αλλαγές και την αργή αλλαγή της κουλτούρας εντός και εκτός του συστήματος.

Προκειμένου να επέλθει αλλαγή κουλτούρας, απαιτείται ισχυρή δέσμευση από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς και στενός συντονισμός μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, ενώ το για το Ανώτατο Δικαστήριο και ο Δικηγορικός Σύλλογος θα πρέπει να περάσουν τα απαραίτητα μηνύματα προς όλες τις πλευρές, κατέληξε ο κ. Ερωτοκρίτου.