Στέγη και προστασία για τα θύματα οικογενειακής βίας

Εξαιρετικές προτάσεις στην κυβέρνηση και στην Επιτροπή των Περιφερειών της Ε.Ε. με φόντο την επιδείνωση του προβλήματος κατά την περίοδο της πανδημίας

 

Τα παράπονα ενδοοικογενειακής βίας να εξετάζονται ξεχωριστά και σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στον αστυνομικό σταθμό

 

Του Τάσου Περδίου

Η διαχείριση των περιστατικών βίας, όπως ανέφερε στην Επιτροπή Περιφερειών ο δήμαρχος Δερύνειας Α. Καραγιάννης, παρέχεται από κοινωνικούς λειτουργούς των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, ενώ τα θύματα προβαίνουν σε καταγγελίες μέσω της Αστυνομίας, η οποία παρέχει υπηρεσίες για άμεση τηλεφωνική επικοινωνία και παροχή φροντίδας και βοήθειας. Πέραν τούτων όμως, η δημοτική Αρχή της Δερύνειας ζήτησε να θεσμοθετηθεί αναβαθμισμένος ρόλος των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης υποβάλλοντας μάλιστα και συγκεκριμένες εισηγήσεις σε τοπικό επίπεδο. Όπως ενημέρωσε την Επιτροπή Περιφερειών ο Άντρος Καραγιάννης, ο δήμος ζήτησε πρόσφατα από τη διεύθυνση του τοπικού αστυνομικού σταθμού να διαρρυθμίσει ξεχωριστό, ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο νέο κτίριο όπου να μπορούν να εξετάζονται ξεχωριστά τα παράπονα για ενδοοικογενειακή βία.

Η πιο σημαντική εισήγηση όμως άπτεται των συνθηκών διαβίωσης των θυμάτων αυτής της εγκληματικής συμπεριφοράς. Όπως ανέφερε ο κ. Καραγιάννης, ζητήθηκε από το Υπουργείο Εσωτερικών η δημιουργία κατοικιών στις οποίες να μπορούν να διαμένουν δωρεάν τα θύματα.

Για την ακρίβεια, η πρόταση αυτή έγινε από τον περασμένο Μάρτιο με επιστολή του δημάρχου Δερύνειας στον Υπουργό Εσωτερικών, αντικείμενο της οποίας ήταν γενικά η στεγαστική πολιτική. Σε επιμέρους παράγραφο της επιστολής, ημερομηνίας 16 Μαρτίου 2021, ο κ. Καραγιάννης αναφέρθηκε στην πρόταση του δήμου για κατασκευή οικιστικών μονάδων σε κρατική γη δίπλα από τη νεκρή ζώνη. Η πρόταση αφορά αξιοποίηση των σπιτιών αυτών μέσα από συνεργασία του Κυπριακού Οργανισμού Ανάπτυξης Γης και του Γραφείου Ευημερίας για στέγαση ανθρώπων από ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού ανάμεσα στις οποίες είναι φυσικά τα θύματα βίας στην οικογένεια.

Τέτοιο στεγαστικό πρόγραμμα υπάρχει στο Βέλγιο, όπως εξήγησε στην εφημερίδα μας ο δήμαρχος Δερύνειας, ο οποίος πρόσθεσε ότι η εισήγηση αντικρίζεται με θετικό φακό από όλες τις Τοπικές Αρχές της ελεύθερης περιοχής Αμμοχώστου.

Ραγδαία επιδείνωση εν μέσω πανδημίας

Στην παρέμβασή του στην τηλεδιάσκεψη της Επιτροπής των Περιφερειών, ο δήμαρχος Δερύνειας αναφέρθηκε σε διαπιστώσεις ότι στον ένα και κάτι χρόνο που διαρκεί η πανδημία, στα προφανή υγειονομικά και οικονομικά προβλήματα ήρθαν να προστεθούν ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις όπως αισθήματα φόβου, άγχους, θυμού, λύπης, συντριβής, αλλά και ενδοοικογενειακή βία. “Αρκετοί άνθρωποι έχουν χάσει τη δουλειά τους, τα παιδιά μένουν σπίτι για αρκετό καιρό, τα άτομα τρίτης ηλικίας δεν μπορούν να συναντηθούν με τους συγγενείς τους. Επειδή συνηθίζεται στην ΕΕτΠ να λέμε ότι εμείς είμαστε η φωνή του απλού πολίτη, θα πρέπει να ακούσουμε τη «φωνή απόγνωσης» αρκετών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και να αναλύσουμε τα ψυχολογικά προβλήματα που προκάλεσαν τα περιοριστικά μέτρα”, παρατήρησε ο κ. Καραγιάννης, ο οποίος παρουσίασε παραδείγματα με νούμερα:

– Δυστυχώς αρκετοί πολίτες θύματα δεν νιώθουν άνετα να μιλήσουν για την άσχημη εμπειρία τους, είτε γιατί φοβούνται ή γιατί θέλουν να προστατέψουν την οικογένειά τους. Οι Τοπικές Αρχές, τουλάχιστον οι πιο μικρές, ενημερώνουν την Αστυνομία, τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, τις ΜΚΟ με εχεμύθεια για αποφυγή στιγματισμού των θυμάτων.

– Η πανδημία, ο ολικός εγκλεισμός (lockdown) και η απώλεια εισοδήματος προκάλεσαν αύξηση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Σύμφωνα με έρευνες του Πανεπιστημίου Frederick στην Κύπρο, οι επιπτώσεις της πανδημίας στην Ευρώπη είναι έντονες στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών και εφήβων. Οι έρευνες καταδεικνύουν ότι το 10% των παιδιών και εφήβων παρουσιάζει σοβαρή κατάθλιψη και το 55% κοινωνικές δυσλειτουργίες.

Διάφορες μορφές ενδοοικογενειακής βίας

Αναφέρθηκε επίσης σε διάφορες μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται η βία εντός της οικογένειας η οποία, όπως σημείωσε, δεν περιορίζεται στη σωματική κακοποίηση:

– Η ενδοοικογενειακή βία επηρεάζει ανθρώπους από όλα τα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα και μορφωτικά επίπεδα. Η κακοποίηση αφορά κυρίως τη χρήση σωματικής, λεκτικής, κοινωνικής, οικονομικής και ψυχολογικής βίας και οι θύτες που είναι κυρίως άντρες -λιγότερο οι γυναίκες, απειλούν, ασκούν εξουσία και έλεγχο, σπέρνουν το φόβο και εκφοβίζουν τα θύματά τους.

– Η παραμέληση είναι επίσης μια άλλη μορφή βίας, η οποία αφορά κυρίως παιδιά, ηλικιωμένους ή ευπαθείς ομάδες πληθυσμού. Αρκετά άτομα τρίτης ηλικίας έχασαν τη ζωή τους λόγω του κορονοϊού, απομονωμένοι και εγκαταλελειμμένοι σε οίκους ευγηρίας ή στους θαλάμους νοσοκομείων.

“Κατά τη διάρκεια της πανδημίας μάθαμε επίσης για το Σύνδρομο του «αμέτοχου θεατή» που αφορά την έκθεση των παιδιών στις διαμάχες και στη λεκτική βία μεταξύ των γονιών τους. Οι έφηβοι παρουσιάζουν ανησυχητικά συμπτώματα κατάθλιψης, μετατραυματικού άγχους και αγωνίας, ενώ για να ξεπεράσουν την καθημερινή μοναξιά αφιερώνουν πολλές ώρες στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Η απώλεια της φυσικής επαφής και κοινωνικοποίησης των εφήβων με συνομήλικους τους, όπως η αυξητική τάση στη μοναξιά, ονομάζεται από τους επιστήμονες «lockdown loneliness»”, όπως σημείωσε ο δήμαρχος.

Προειδοποίησε επίσης ότι η ενδοοικογενειακή βία αυξάνεται και υπέδειξε την υποχρέωση των Τοπικών Αρχών να εξεύρουν τρόπους αντιμετώπισής της. Πέραν των πιο πάνω εισηγήσεων, πρότεινε επίσης τη δημιουργία ειδικών γραφείων στους δήμους ή στις περιφέρειες με στελέχωση από κοινωνικούς λειτουργούς στα οποία θα μπορούν να εξασφαλίζουν άμεση βοήθεια τα θύματα βίας στην οικογένεια.

“Στις μικρές κοινωνίες ο κόσμος φοβάται να μιλήσει για να μη στιγματιστεί και είναι εδώ που θα πρέπει εμείς με εχεμύθεια, με αγάπη και αλληλεγγύη να στηρίξουμε τα θύματα”, υπογράμμισε ο κ. Καραγιάννης.

 

Ο ρόλος  των Τοπικών Αρχών

Εξαιρετικές προτάσεις οι οποίες στοχεύουν στην παροχή δικτύου προστασίας στα θύματα οικογενειακής βίας κατέθεσε ο Δήμος Δερύνειας σε δύο επίπεδα. Οι εισηγήσεις αφορούν μεταξύ άλλων τη θεσμοθέτηση ειδικών στεγαστικών σχεδίων για θύματα βίας στην οικογένεια και έχουν υποβληθεί, όπως προαναφέραμε, σε δύο επίπεδα: Στους αρμόδιους κρατικούς φορείς της Κύπρου και στην Επιτροπή των Περιφερειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην οποία τοποθετήθηκε πολύ πρόσφατα ο δήμαρχος Δερύνειας, Άντρος Καραγιάννης. Μιλώντας στην ολομέλεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών την περασμένη Πέμπτη 6 Μαΐου, ο δήμαρχος Δερύνειας έκανε ξεχωριστή αναφορά στο ρόλο των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο και στο θεσμικό πλαίσιο στη χώρα μας προκειμένου να εξηγήσει ότι οι Τοπικές Αρχές μπορούν σίγουρα να διαδραματίσουν πολύ σημαντικότερο ρόλο από αυτόν που τους αποδίδεται σήμερα.

Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους

Η εξαιρετικά ανησυχητική αύξηση των περιστατικών οικογενειακής βίας τεκμηριώνεται και με αριθμούς. Εν μέσω πανδημίας, η Αστυνομία αποφάσισε τη σύσταση ειδικών κλιμακίων εξέτασης τέτοιων καταγγελιών. Τέθηκαν σε λειτουργία τον περασμένο Φεβρουάριο. Όπως αποκαλύψαμε πρόσφατα, στον πρώτο ενάμιση μήνα λειτουργίας του, το Κλιμάκιο Βίας στην Οικογένεια της Αστυνομικής Διεύθυνσης Λάρνακας δέχθηκε 78 καταγγελίες. Από αυτές, 25 οδήγησαν σε συλλήψεις, ενώ έγιναν 40 καταχωρίσεις στο δικαστήριο.
Ενδεικτικά, ο εκπρόσωπος Τύπου της Αστυνομίας Αμμοχώστου, Ανδρέας Κωνσταντίνου, παρέθεσε πρόσφατα στοιχεία που φανερώνουν το τεράστιο και αυξανόμενο μέγεθος του προβλήματος αφού, όπως είπε, ανά το παγκύπριο για το έτος 2018 έγιναν 1.028 καταγγελίες, το 2019 καταγράφηκαν 1.288 καταγγελίες και το 2020 οι καταγγελίες εκτοξεύτηκαν στις 1.733.
Στη δε επαρχία Λεμεσού, οι αριθμοί τρομάζουν. Το κλιμάκιο είναι το πρώτο που τέθηκε σε λειτουργία πιλοτικά τον περασμένο Σεπτέμβριο και τους πρώτους έξι μήνες της λειτουργίας του κατέγραψε αύξηση πέραν του 100%. Συγκεκριμένα, από τον Σεπτέμβριο του 2020 μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου του 2021, το κλιμάκιο δέχθηκε 500 καταγγελίες από τις οποίες 224 οδήγησαν σε σχηματισμό ποινικού φακέλου. Το ειδικό κλιμάκιο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Λεμεσού, στη διάρκεια αυτών των έξι μηνών, προχώρησε και σε πέραν των 100 συλλήψεων, ενώ εκδόθηκαν επίσης 90 διατάγματα αποκλεισμού ή απομάκρυνσης θυμάτων από τις οικίες τους.