Στενεύουν τα περιθώρια ελιγμών του Τούρκου Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν

Η ΕΕ θέλει να συντονιστεί με τις ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία

 

Του ειδικού μας συνεργάτη Βαγγέλη Αρεταίου

Χρονιά κρίσιμων εξελίξεων στις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και με τις ΗΠΑ προβλέπουν Τούρκοι και Ευρωπαίοι αναλυτές και διπλωμάτες, οι οποίοι δεν κρύβουν την ανησυχία τους για την πορεία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά και για τη δυνατότητα του Ταγίπ Ερντογάν να ελιχθεί απέναντι στις αυξανόμενες προκλήσεις.

Η Σύνοδος Κορυφής της περασμένης βδομάδας δεν αποφάσισε μεν άμεσες και ουσιαστικές κυρώσεις εις βάρος της Άγκυρας, αλλά κατέδειξε ότι στους κόλπους της ΕΕ έχει διαμορφωθεί ένα ιδιαίτερα αρνητικό κλίμα για την Τουρκία, σημειώνουν Ευρωπαίοι διπλωμάτες. Σύμφωνα με τα ίδια πρόσωπα, η ΕΕ θέλει να συντονιστεί με τις ΗΠΑ και τον Τζο Μπάιντεν απέναντι στην Τουρκία και αυτός ήταν και ένας από τους λόγους για τους οποίους οι ηγέτες «πέταξαν το μπαλάκι» των κυρώσεων για την εαρινή Σύνοδο του Μαρτίου 2021.

Στην Τουρκία, το κλίμα γίνεται όλο και πιο βαρύ λόγω της πανδημίας του κορονοϊού και της οικονομίας και αυτό, σύμφωνα με εκτιμήσεις έμπειρων αναλυτών, θα καταστήσει ακόμα πιο στενά τα περιθώρια ελιγμών του Τούρκου Προέδρου τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας.

 

Απρόθυμη ακόμη και η Γαλλία να προχωρήσει τώρα σε κυρώσεις

Η Άγκυρα απέφυγε ουσιαστικές κυρώσεις καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών-μελών της ΕΕ δεν ήταν πρόθυμες να εισέλθουν σε μια μετωπική σύγκρουση με την Τουρκία, τουλάχιστον όχι σε αυτή τη φάση. Εκτός από τις αρνητικές επιπτώσεις που ουσιαστικές κυρώσεις θα είχαν στα οικονομικά συμφέροντα πολλών χωρών-μελών στην Τουρκία, αλλά και το προσφυγικό, πολλές μεγάλες χώρες της Ένωσης έχουν τα δικά τους διμερή γεωπολιτικά συμφέροντα και ισορροπίες με την Άγκυρα. Ακόμα και η Γαλλία, την οποία η Λευκωσία και η Αθήνα είχαν θεωρήσει ως τον βασικό τους σύμμαχο στους κόλπους της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία, εμφανίστηκε απρόθυμη να προχωρήσει τώρα σε κυρώσεις.

Ωστόσο, για πολλές μεγάλες χώρες-μέλη της ΕΕ η Τουρκία έχει αρχίσει να είναι ιδιαίτερα απρόβλεπτη και αυτό έχει προκαλέσει μεγάλες ρωγμές στην εμπιστοσύνη ανάμεσα στην Άγκυρα και σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Από παρόμοιες, ίσως και βαθύτερες, ρωγμές υποφέρουν και οι σχέσεις ανάμεσα στην Άγκυρα και την Ουάσινγκτον και οι ραγδαίες εξελίξεις στην Ουάσινγκτον που φέρνουν προ των πυλών κυρώσεις CAATSA εις βάρος της Τουρκίας για την αγορά των ρωσικών S400 αποτελούν ίσως το πρώτο «προειδοποιητικό πυρ» προς την Άγκυρα πριν αναλάβει ο Τζο Μπάιντεν.

Σύμφωνα με Ευρωπαίους διπλωμάτες, η ΕΕ θέλει οπωσδήποτε να επανενεργοποιήσει την Ατλαντική Συμμαχία, η οποία έχει εισέλθει σε περίοδο μαρασμού και αντιπαραθέσεων λόγω του Προέδρου Τραμπ, και μέσα στο πλαίσιο αυτό επιθυμεί να συντονιστεί με τις ΗΠΑ και για την Τουρκία. Αναλυτές στην Τουρκία και στην Ουάσινγκτον εκτιμούν ότι η διοίκηση Μπάιντεν δεν θα έρθει σε μετωπική σύγκρουση με την Τουρκία, αλλά ότι θα φανεί πoλύ λιγότερο ελαστική από ό,τι η διοίκηση Τραμπ. Συνεπώς, όπως εκτιμούν, η Ουάσινγκτον θα δώσει το δικό της στίγμα και θα προσπαθήσει να θέσει το πλαίσιο των τουρκο-αμερικανικών σχέσεων με βάση μια πιο αυστηρή στάση απέναντι στην Άγκυρα, αλλά κρατώντας πάντα μια πόρτα ανοιχτή.

Δύσκολη η οικονομική κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας

Στην Τουρκία, στις Βρυξέλλες και στην Ουάσινγκτον θεωρούν ουσιαστικά ότι η μπάλα βρίσκεται και πάλι στη μεριά του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος θα κληθεί μέσα στην επόμενη σύντομη περίοδο να δείξει στους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους κατά πόσο θέλει να βρει νέους τρόπους συνεργασίας και συμβίωσης, οι οποίοι να είναι αποδεκτοί από όλους.

«Πολύ δύσκολο στοίχημα», χαρακτηρίζουν το εγχείρημα αυτό έμπειροι αναλυτές στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα που εκτιμούν ότι ο Τούρκος Πρόεδρος έχει όλο και πιο στενά περιθώρια κινήσεων στο εσωτερικό. Η κατάσταση λόγω της πανδημίας και της οικονομίας «ροκανίζει» τις ψήφους του ΑΚΡ, ενώ ο στενός εναγκαλισμός του Ταγίπ Ερντογάν με τους εθνικιστές του Ντεβλέτ Μπαχτσελί καθιστά πολύ δύσκολη μια αναστροφή υπέρ της ΕΕ και των ΗΠΑ.

Όπως καταδεικνύουν έρευνες και δημοσκοπήσεις, καθώς η οικονομική κατάσταση της πλειοψηφίας των Τούρκων γίνεται όλο και πιο δύσκολη, ο εθνικισμός και το αφήγημα μιας μεγάλης και περήφανης Τουρκίας είναι αυτά που εξακολουθούν, προς το παρόν, να συσπειρώνουν τη στήριξη γύρω από τον Ταγίπ Ερντογάν. Έτσι, κάθε κίνηση που θα θεωρηθεί ως υποχώρηση απέναντι στη «Δύση» είναι πολύ δύσκολη σήμερα για τον Τούρκο Πρόεδρο, τόσο απέναντι στους υποστηρικτές του όσο και απέναντι στους εθνικιστές με τους οποίους συνεργάζεται στενά.

Στο εξωτερικό, τα περιθώρια ελιγμών του Ταγίπ Ερντογάν είναι σαφώς μεγαλύτερα, καθώς η αποξένωση της Τουρκίας από την ΕΕ και τις ΗΠΑ έχει πλέον οδηγήσει σε μια φάση όπου τα πάντα είναι θέμα συναλλαγών, με τη στρατηγική σχέση να αποτελεί παρελθόν. Τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ είναι έτοιμες να βρουν τρόπους και πεδία συναλλαγών με την Άγκυρα, αλλά το βασικό ερώτημα είναι κατά πόσον ο Τούρκος Πρόεδρος μπορεί σήμερα να δώσει ανταλλάγματα.