Στη Λεμεσό με ξεναγό τον πολιτιστικό χάρτη της

Πλατεία Δημοτικής Αγοράς

Μέσα από τρεις διαδρομές ο επισκέπτης ανακαλύπτει την πόλη της διακοινοτικής συνύπαρξης και δημιουργίας, έτσι όπως εξελίχθηκε από τον Μεσαίωνα μέχρι σήμερα

Του Χρήστου Χαραλάμπους

Μια σημαντική, από κάθε άποψη, κίνηση έκανε η Λεμεσός σε μια ακόμα προσπάθεια να αναδείξει τον πλούτο της διαχρονικής πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον τουρισμό αλλά και τους ίδιους τους δημότες.

Πρόκειται για τον Πολιτιστικό Χάρτη της Λεμεσού, ο οποίος σχεδιάστηκε από το Κυπριακό Ιδρυμα Προστασίας του Περιβάλλοντος στα πλαίσια μιας γενικότερης μελέτης που καλύπτει μέρος της παλιάς πόλης, η οποία περιλαμβάνει γειτνιάζουσες συνοικίες της ελληνοκυπριακής και τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Στον χάρτη, όπως επισημαίνεται, καταγράφονται τα διατηρητέα και άλλα αξιόλογα κτίρια που είναι διασκορπισμένα κυρίως στο ιστορικό κέντρο της πόλης, ενώ περιλαμβάνονται περισσότεροι από 100 παραδοσιακοί μάστορες, καθώς και σύγχρονοι βιοτέχνες και καλλιτέχνες οι οποίοι επέλεξαν την παλιά πόλη ως χώρο εργασίας και δημιουργίας και ανταποκρίνονται βέβαια στο κριτήριο της παραδοσιακής ασχολίας ή της χρήσης παραδοσιακού εξοπλισμού ή εγκαταστάσεων που χρονολογούνται στη διάρκεια του τελευταίου αιώνα.

Η παλιά Λεμεσός αποτελείται από γειτονιές οι οποίες χαρακτηρίζονται σε μεγάλο βαθμό από σειρές σπιτιών, το ένα κολλητό στο άλλο, με κρυμμένους κήπους και μεγάλες αυλές αλλά και πετρόκτιστους μεγάλους χώρους που χρησιμοποιούνταν, ιδιαίτερα κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, για να αποθηκεύονται προϊόντα της επαρχίας, όπως σταφύλια, κρασί και χαρούπια. Ο χάρτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα που επιζητούν τις υπηρεσίες ενός βιοτέχνη ή που απλά θέλουν να παρακολουθήσουν ένα μάστορα που ασχολείται με την τέχνη του.

Περπατώντας οι ξένοι επισκέπτες αλλά και πολλοί ντόπιοι, στην παλιά πόλη, σίγουρα δεν γνωρίζουν για κάποια κτίρια και μνημεία που συναντούν, γεγονός που καθιστά αυτό τον Πολιτιστικό Χάρτη, σημαντικό εργαλείο για ένα πολιτιστικό περίπατο μέσα στην πόλη, ο οποίος περιλαμβάνει τρεις διαδρομές που καλύπτουν την περιοχή γύρω από το κάστρο, το παραλιακό μέτωπο και κάποιες γειτονιές με οικιστική ανάπτυξη της περιόδου της αποικιοκρατίας.

Διαδρομή γύρω από το κάστρο

Ξεκινώντας από το κάστρο της Λεμεσού μπορεί κανείς να κατευθυνθεί στα ανατολικά προς την πόλη ή νότια προς την περιοχή του παλιού λιμανιού.

Το κάστρο, κτίσμα του 13ου αιώνα, ήταν το πρώτο ενετικό οχυρό που καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς το 1570 και μετατράπηκε σε νεκροταφείο και φυλακή. Επί Αγγλοκρατίας ήταν αρχηγείο του στρατού, αστυνομικός σταθμός και φυλακή. Σήμερα είναι το Μεσαιωνικό Μουσείο. Πίσω από το κάστρο, στα δυτικά, είναι ένας από τους παλαιότερους χαρουπόμυλους και μια αποθήκη, που μετά την ανακαίνισή τους στεγάζουν το Πολιτιστικό Κέντρο Ευαγόρα Λανίτη και διάφορα εστιατόρια. Στα βορειοανατολικά του κάστρου βλέπει κανείς σειρές από καμάρες που αποτελούσαν την αυλή παραδοσιακού πανδοχείου του παρελθόντος.

Τζαμί Κεπίρ (Μεγάλο Τζαμί)  το πιο σημαντικό Οθωμανικό θρησκευτικό κτίριο της πόλης
Τζαμί Κεπίρ (Μεγάλο Τζαμί) το πιο σημαντικό Οθωμανικό θρησκευτικό κτίριο της πόλης

Προχωρώντας ο δρόμος οδηγεί στην πλατεία του Τζαμί Κεπίρ (Μεγάλο Τζαμί) που είναι το πιο σημαντικό οθωμανικό θρησκευτικό κτίριο της πόλης. Τμήμα του είναι χτισμένο στα χαλάσματα εκκλησίας των Λουζινιανών που και αυτή κτίστηκε πάνω σε βυζαντινή εκκλησία. Δίπλα από το τζαμί, στην οδό Γενέθλιου Μιτέλλα, βρίσκεται και το παλαιότερο οθωμανικό νεκροταφείο της Λεμεσού.  Απέναντι από το τζαμί βρίσκεται η μια από τις δυο δημοτικές αγορές που κτίστηκε τη δεκαετία του 1930 για χρήση από την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Σήμερα είναι χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Στην οδό Γενέθλιου Μιτέλλα υπήρχαν οι αποθήκες ξυδιού που έχουν μετατραπεί σε πολιτιστικούς χώρους. Κάπου εκεί σώζεται και μια από τις παλαιότερες εμπορικές επιγραφές στα ελληνικά, τουρκικά και αγγλικά, μαρτυρώντας τη διακοινοτική δραστηριότητα της εποχής πριν το 1974.

Σε μια πάροδο στην οδό Λουτρών που χαρακτηρίζεται σαν ο αρχαιότερος δρόμος της πόλης, διατηρείται το παλιό οθωμανικό χαμάμ. Προχωρώντας προς την οδό Αγίου Ανδρέου, δεσπόζει ο καθεδρικός ναός της Αγίας Νάπας, κτίσμα του 1903, καθώς και μια σειρά παλιά αρχοντικά που λειτουργούν σήμερα σαν εμπορικά καταστήματα.

Από την Αγία Νάπα, η διαδρομή οδηγεί βόρεια στην ανακαινισμένη Δημοτική Αγορά. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται το δημαρχείο, κτίσμα της εποχής της αποικιοκρατίας, όπως και αρκετά άλλα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια που δεσπόζουν στους γύρω δρόμους. Κάποια από αυτά έχουν αξιοποιηθεί από το ΤΕΠΑΚ.

Εδώ που ο Χριστός καλημερίζει τον Αλλάχ…

Στο τέλος της οδού Αγίου Ανδρέου, στα δυτικά, ο δρόμος συνεχίζει προς την τουρκοκυπριακή συνοικία και σμίγει με την οδό Αγκύρας. Στην περιοχή αυτή υπήρχαν παλαιότερα σπίτια και καταστήματα Τουρκοκυπρίων, ενώ σήμερα στεγάζονται μικρά εργαστήρια εκτοπισμένων του 1974 αλλά και χώροι αναψυχής και διασκέδασης.

Στο τέλος του δρόμου προβάλλει το Τζαμί Τζετίτ (που σημαίνει τέμενος της Παρασκευής) και σε απόσταση αναπνοής η μικρή εκκλησία του Αγίου Αντωνίου. Μιναρές και καμπαναριό σε μια μόνιμη γειτνίαση που σου δίνει την εντύπωση ότι κάθε πρωί ο Χριστός καλημερίζει τον Αλλάχ…

Μια περιοχή της πόλης που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της ειρηνικής συμβίωσης και συνεργασίας Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Είναι εδώ που προγραμματίζεται από το Δήμο Λεμεσού η δημιουργία της πλατείας Ειρήνης.

Διαδρομή προς το παραλιακό μέτωπο

Από το Τζαμί Τζετίτ και τον Αϊ-Αντώνη (στην απέναντι παραλιακή περιοχή εκτείνονται οι εγκαταστάσεις της μαρίνας), ο δρόμος οδηγεί προ το παλιό λιμάνι. Γύρω από το λιμάνι συνεχίζει η παράδοση των χριστιανικών και μουσουλμανικών προσκυνηταριών. Ενα από αυτά είναι της Αγίας Θέκλας στην ομώνυμη οδό, με υπόγειο αγίασμα και οθωμανική πλάκα αφιέρωσης, ενώ το άλλο βρίσκεται στην απέναντι πλευρά του μικρού κυκλικού κόμβου και είναι το μικρό θολωτό μουσουλμανικό μαυσωλείο του Πιρ Αλή Ντεντέ Τεκέ με σκαλιστές ταφόπετρες φημισμένων Σούφηδων.

Η συνέχεια της διαδρομής εκτείνεται κατά μήκος του παραλιακού μετώπου όπου υπάρχουν κάποια σημαντικά νεοκλασικά κτίρια.

Η διαδρομή της αποικιοκρατικής ανάπτυξης

Στη διαδρομή αυτή η οποία καλύπτει και περιοχή όπου κυριαρχούν κτίρια της αποικιοκρατικής περιόδου, οι δρόμοι έχουν ονόματα με συμβολικό χαρακτήρα… Οδός Ειρήνης και Ελευθερίας, Αγκύρας και Ελλάδος…

Τα περισσότερα κτίρια στην οδό Ειρήνης είναι από πέτρα και με στενά μπαλκόνια επί των προσόψεων. Στο βόρειο άκρο της, η οδός Ειρήνης συναντά την οδό Ναυαρίνου, η οποία εκτείνεται μέχρι τον ποταμό Γαρύλλη και το γεφύρι των «Τεσσάρων Φαναριών» που σηματοδοτεί και την είσοδο στην τουρκοκυπριακή συνοικία.

Λίγα μέτρα πριν το γεφύρι ξεκινά η οδός Ελευθερίας που κάποτε αποτελούσε την είσοδο στην πόλη από τα κρασοχώρια, με χάνια, καφενεία και αποθήκες που σήμερα λειτουργούν σαν εστιατόρια και άλλα κέντρα διασκέδαση. Σημείο αναφοράς της περιοχής είναι το «Τρίγωνο της Μαρίκκας», γνωστής πετυχημένης επιχειρηματία της εποχής.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy