Στην Κύπρο την αέρινη…

Στην Κύπρο την αέρινη…

Louis Aragon

(Γαλλία, 1897-1982)

Πανδώρα

Όχι, τίποτα πια δεν γίνεται αν όχι για την ελπίδα

Είναι πράγμα παράξενο και χιλιοειδωμένο.

Ήλιος και νύχτα πέρα κει σαν όλα είναι μαύρα

την ώρα π’ όλα χάνονται στης λεωφόρου την άκρια…

Κει όπου πάντοτε αυτά υμνούν χωρίς να ξέρουν

λέξεις με χρώμα αίματος που κάνουν πως δεν βλέπουν.

Σαν τα παιδιά είναι γυμνά…

Ω Πανδώρα, είδα τη σάρκα σου γραμμένη να χορεύει

Πια δεν γνωρίζω τίποτα παρά πως ’χάθη το άσμα!

Ξάφνου όλοι οι πόλεμοι σβήνουν μες στην σκοπιά τους,

και δεν θυμάμαι τίποτ’ απ’ αυτό που με πληγώνει,

ακόμ’ η Πανδώρα τραγουδά της θύμησης την ώρα

Ετούτη η νήσος όπου όλα φεύγουνε με ζώνει με τα χάδια

Αυτή η στερνή ανάμνηση δεν ημπορεί με τίποτα ποτέ να σταματήσει…

Μτφρ. Γιάννης Η. Ιωάννου, Δια-κείμενα3 (2001) 154.

Ακόμα μια εξαιρετική συλλογή από τα μικροφιλολογικά τετράδια, παράρτημα του περιοδικού μικροφιλολογικά. Έχουμε γράψει ξανά για τη σημαντική αυτή προσπάθεια που ξεκίνησαν οι Φοίβος Σταυρίδης, Σάββας Παύλου και Λευτέρης Παπαλεοντίου και συνεχίζουν σήμερα μαζί με τον Λευτέρη Παπαλεοντίου, ο Σπύρος Αρμοστής, ο Λάμπρος Βαρελάς, ο Κυριακός Ιωάννου και ο Δημήτρης Κόκορης. Ένα περιοδικό με ποικιλία θεμάτων αλλά και σημαντικά αφιερώματα που αξίζει να στηριχτεί.

Στα μικροφιλολογικά τετράδια 25 (παράρτημα των μικροφιλολογικών αρ. 43) παρουσιάζονται σε ανθολόγηση – επιμέλεια του Λάμπρου Βαρελά και του Λευτέρη Παπαλεοντίου ποιήματα Ελλήνων και ξένων για την Κύπρο την αέρινη

Όπως αναφέρουν οι επιμελητές, η ανθολογία αυτή «περιλαμβάνει ποιήματα Ελλήνων (Ελλαδιτών κυρίως και της παροικιακής ομογένειας) και ξένων ποιητών που αναφέρονται στην Κύπρο· δηλαδή έργα ποιητών που δεν είναι Κύπριοι στην καταγωγή, δεν γεννήθηκαν στη Μεγαλόνησο, αλλά τη γνώρισαν από κοντά ή μέσω βιβλιακών αναγνώσεων, την ένιωσαν κομμάτι του ελληνισμού ή ως μυθικό και μακάριο τόπο, συγκινήθηκαν από τους εθνικούς αγώνες της και συμμετείχαν συναισθηματικά στις συμφορές και τα παθήματά της.

[…] Τα πρωιμότερα γνωστά ποιήματα των νεότερων χρόνων για την Κύπρο γράφτηκαν από ξένους ποιητές, που συνδέουν το νησί με τη θεά της ομορφιάς, την Αφροδίτη και μετείχαν συναισθηματικά στις συμφορές και τα παθήματά της.[…]Πολλά από τα ποιήματα των Ελλήνων και ξένων που παρουσιάζουμε στο Ανθολόγιο αυτό συνδέονται με τις ιστορικές περιπέτειες του νησιού […]Πολλοί από τους Έλληνες και τους ξένους ποιητές που γράφουν ποιήματα για την Κύπρο δεν ταξίδεψαν ποτέ στο νησί. Έτσι αντλούν πληροφορίες από τα διαβάσματά τους και επαναλαμβάνουν πολλές φορές στερεότυπες εικόνες από την αρχαιοελληνική μυθολογία ή προσεγγίζουν το νησί μέσα από τα μάτια άλλων, δυτικών περιηγητών, δημοσιογράφων, ιστορικών κτλ».

Μπορεί η ανθολόγηση αυτή να μην είναι «εξαντλητική και οπωσδήποτε θα υπάρχουν αρκετά άλλα ποιήματα για την Κύπρο, Ελλήνων και ξένων», όμως «από την ανθολόγηση αυτή μπορούμε να αποκομίσουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη εικόνα για το πώς προσεγγίζουν Έλληνες και ξένοι ποιητές την Κύπρο, με την ιδιαίτερη και πολύπαθη ιστορία της.

Μεγάλο μέρος των ποιημάτων που ανήκουν σε Έλληνες ποιητές είναι επικαιρικά έργα· γράφτηκαν δηλαδή με την αφορμή μιας περίστασης, είτε αυτή είναι, συνηθέστατα, εθνικά γεγονότα είτε εκδηλώσεις κυπριακού ενδιαφέροντος (επισκέψεις Κυπρίων αθλητών στην Ελλάδα, εκθέσεις κυπριακής θεματικής κ.ά.) είτε ύστερα από επισκέψεις στο νησί». Από την άλλη οι ξένοι «είναι γενικά πιο ποικίλοι: ανατρέχουν στη μυθολογία ή σε φημισμένα προϊόντα της Κύπρου (κρασί, χαρούπια), στη σύγχρονη ιστορία ή στον σημερινό τρόπο ζωής των Κυπρίων, ενώ κάποτε συνομιλούν με ποιητές που έγραψαν για την Κύπρο (κυρίως με τον Γ. Σεφέρη).

Πάντως, στα πιο πρόσφατα χρόνια, οι ειδυλλιακές απεικονίσεις και οι υμνητικοί τόνοι δίνουν τη θέση τους σε πιο κριτικές ή ανατρεπτικές θεωρήσεις, ενώ αυξάνονται οι ποιητές που εστιάζουν την προσοχή τους στον ανώνυμο άνθρωπο, που πέφτει θύμα των ιστορικών και πολιτικών εξελίξεων»

Νικόλα Βαπτσάροφ

(Βουλγαρία, 1909-1942)

Επιστολή

Θυμάσαι άραγε

τη θάλασσα, τις μηχανές

τ’ αμπάρια που ήταν γεμάτα

σκοτάδι – πίσσα;

Κι εκείνη την άγρια λαχτάρα

που είχαμε για τις Φιλιππίνες,

για τα μεγάλα αστέρια

στης Αμμοχώστου τον ουρανό;

Θυμάσαι ακόμα κάποιον ναύτη

που ’ριχνε ματιές γεμάτες νοσταλγία

μακριά ίσαμε εκεί που σβήνει η νύχτα

κι η ανάσα των τροπικών είναι ζωντανή; […]

Νικόλα Βαπτσάροφ, Ποιήματα, μτφρ. Γιάννης Καρατζόγλου, Θεσσαλονίκη, Ποσειδώνας, 1979, σ. 37. 

Gaia Zaccagni

(Ιταλία, γενν. 1972)

Ίσαλο

Είπα να πάω μια πρωινή βόλτα στη Λευκωσία. Εντός των τειχών. Προστατευμένη από το εισερχόμενο έξωθεν χάος. Αγανάκτησα. Η αποξένωση είναι πλέον ολοκληρωτική. Ένιωσα κυνηγημένη από παντού. Ένιωσα, πρώτη φορά τόσο έντονα, σαν ξένο σώμα μες στην πόλη στην οποία είχα καταφέρει να ενσωματωθώ. Και είδα να προβάλλεται σαν ταινία όλο το διάστημα που έζησα εδώ. Είδα στιγμές, λεπτομέρειες στις οποίες έδωσα βάρος, στηρίχθηκα, να εξανεμίζονται μεμιάς, στον ανεμοστρόβιλο της «προόδου», στη δίνη της καταπιεστικής εισβολής της κοινωνικής «συμβατικότητας», που ισοπεδώνει όποιες υγιείς και πολυδιάστατες διαφορές μπορούσαν να προϋπάρχουν. Ένα τεράστιο τερατώδες mall, που καταβροχθίζει με τα ψέματά του και με ρυθμούς ανεξέλεγκτους το αυθεντικό χρώμα της πόλης και των ανθρώπων που την κατοικούν.

«Εν πλῳ πάντα κλειστή», Αθήνα, Μελάνι, 2014, σ. 35.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy