Στον αναπνευστήρα οι µισθοί, την ώρα που η ακρίβεια καλπάζει ανεξέλεγκτα

• Η αγοραστική δύναµη των µισθωτών κατρακύλησε είκοσι χρόνια πίσω
• Το έλλειµµα στις τρέχουσες συναλλαγές προαναγγέλλει νέο κύκλο λιτότητας
• Η υγειονοµική κρίση και η κρατική διαχείρισή της έχουν βυθίσει εκ νέου τον µέσο χρηµατικό µισθό σε χαµηλά επίπεδα
• Σε υψηλά επίπεδα η υποαπασχόληση, η προσωρινή απασχόληση, η µερική απασχόληση, το αποθαρρυµένο εργατικό δυναµικό και η µακροχρόνια ανεργία
• Το 1/2 των µισθωτών έχουν µέση ακαθάριστη αµοιβή εργασίας µικρότερη των 1.100 ευρώ
• Το 10% των πιο εύπορων ιδιοποιείται το 25% περίπου του εισοδήµατος της χώρας

 

Του  Κωνσταντίνου Ζαχαρίου

Στον αναπνευστήρα βρίσκονται οι µισθοί, ενώ την ίδια ώρα η ακρίβεια καλπάζει ανεξέλεγκτα και γονατίζει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Σύµφωνα µε µελέτη του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου (ΙΝΕΚ), ο µέσος όρος των ακαθάριστων απολαβών βρίσκεται στις µεσαίες θέσεις της ΕΕ (25,7 χιλ. ευρώ το χρόνο). Παρά ταύτα, η αγοραστική δύναµη των µισθωτών είναι µειωµένη κατά 6,9% σε σύγκριση µε τον µέσο όρο της περιόδου 2006-2011 και βρίσκεται στην ένατη θέση από το τέλος. Και αυτό επειδή οι µισθοί παραµένουν καθηλωµένοι εδώ και χρόνια, ενώ η ακρίβεια τρέχει.

Το χειρότερο όµως είναι ότι η Κύπρος έχει το µεγαλύτερο έλλειµµα στις τρέχουσες συναλλαγές µεταξύ όλων των κρατών-µελών της ΕΕ. Και αυτό -όπως αποδείχτηκε την περίοδο της κρίσης των τραπεζών και του µνηµονίου το 2013- ενδέχεται να χρησιµοποιηθεί ξανά από την κυβέρνηση για νέο κύκλο δηµοσιονοµικής λιτότητας, ώστε να επιταχυνθεί η µείωση του δηµοσίου χρέους.

Τα εισοδήµατα του κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 41% µεταξύ 2008-2021

Η µελέτη του ΙΝΕΚ κατέδειξε µεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

• Στην κατάταξη των χωρών µε κριτήριο τις αποδοχές υπολογισµένες σε ευρώ, δηλαδή ως κόστος εργασίας, η Κύπρος καταλαµβάνει µια από τις µεσαίες θέσεις, αλλά στην κατάταξη των 28 χωρών-µελών µε κριτήριο την αγοραστική δύναµη των αποδοχών, καταλαµβάνει την ένατη θέση από το τέλος.

• Η υγειονοµική κρίση και η κρατική διαχείρισή της έχουν βυθίσει εκ νέου τον µέσο χρηµατικό µισθό σε χαµηλά επίπεδα. Συγκεκριµένα, κατά το δεύτερο τρίµηνο του 2020 η αγοραστική δύναµη των µισθών µειώθηκε κατά 9,1% έναντι του αντίστοιχου τριµήνου του 2019. Στη συνέχεια ο µέσος µισθός ανέκαµψε, αλλά δεν επανήλθε στο επίπεδο πριν την κρίση. Αντίθετα, παραµένει κατά 6,9% πιο χαµηλός από την περίοδο 2006-2011.

• Με βάση τις προβλέψεις το 2022, η Κύπρος θα βρεθεί στην πέµπτη θέση από το τέλος µε κριτήριο την πρωτογενή διανοµή του προϊόντος (δηλαδή το µερίδιο της εργασίας ως ποσοστό επί του ΑΕΠ).

• Τα εισοδήµατα του κεφαλαίου και τα εισοδήµατα της εργασίας, τα οποία αυξάνονταν µέχρι το 2013 µε παραπλήσιους ρυθµούς, ακολουθούν έκτοτε αποκλίνουσα πορεία. Ως αποτέλεσµα, τα µεν εισοδήµατα του κεφαλαίου (κέρδη, τόκοι, πρόσοδοι) αυξήθηκαν κατά 41% µεταξύ 2008-2021, χωρίς η άνοδός τους να ανακοπεί τελικά από την κρίση του 2020, ενώ αντιθέτως τα εισοδήµατα της εργασίας κατά την ίδια περίοδο αυξήθηκαν κατά 6% (αύξηση που πραγµατοποιήθηκε εξ ολοκλήρου µετά το καλοκαίρι του 2018).

• Έχουν παγιωθεί σε υψηλά επίπεδα η υποαπασχόληση, η προσωρινή απασχόληση, η µερική απασχόληση, το αποθαρρυµένο εργατικό δυναµικό και η µακροχρόνια ανεργία.

Ανάπτυξη µε οδηγό την αύξηση των µισθών

Η µελέτη προτείνει µια ετερόδοξη πρόταση στην πολιτική λιτότητας, η οποία εφαρµόζεται συνήθως από την κυβέρνηση σε περιόδους κρίσης. Συγκεκριµένα, προτείνεται η προώθηση µέτρων για αναδιανοµή του εισοδήµατος προς όφελος της εργασίας και σε βάρος του κεφαλαίου.

Όπως επισηµαίνεται, η ροπή προς κατανάλωση εισαγοµένων προϊόντων των υψηλών εισοδηµάτων είναι κατά πολύ µεγαλύτερη από την αντίστοιχη κατανάλωση των χαµηλών εισοδηµάτων.

Ως εκ τούτου, προστίθεται, µε την προώθηση µέτρων για αναδιανοµή του εισοδήµατος θα δηµιουργηθούν τα ακόλουθα οφέλη:

• Η αύξηση των µισθών (εκτός των υψηλών µισθών των στελεχών) θα συνέβαλλε στη µείωση των εισαγωγών, επειδή τα νοικοκυριά µε χαµηλό εισόδηµα, σε αντίθεση µε τα νοικοκυριά που έχουν υψηλότερα εισοδήµατα, δεν στρέφουν τη ζήτησή τους προς µεγάλο όγκο εισαγοµένων.

• Θα διορθωθεί σε κάποιο βαθµό η κατανοµή των µισθών. Σηµειώνεται ότι σήµερα το 1/2 των µισθωτών έχουν µέση ακαθάριστη αµοιβή εργασίας µικρότερη των 1.100 ευρώ.

• Θα αυξηθεί η ζήτηση για εγχώρια προϊόντα και θα ενισχυθεί έτσι η αύξηση του ΑΕΠ.

Σύµφωνα µε τη µελέτη, ο υψηλότερος µέσος πραγµατικός µισθός αυξάνει το άθροισµα του συνόλου των πραγµατικών µισθών και αυτό οδηγεί σε αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης, και µέσω αυτής του ΑΕΠ και της παραγωγικότητας της εργασίας, η οποία µε τη σειρά της επιδρά θετικά στον µέσο πραγµατικό µισθό, πυροδοτώντας έτσι ένα νέο κύκλο που ακολουθεί το ίδιο µονοπάτι µε τον προηγούµενο, έως ότου το σύστηµα συναντήσει τον περιορισµό του ισοσκελισµένου ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.

Ένας στους πέντε σε κίνδυνο φτώχειας

Η µελέτη καταγράφει ακόµα ότι:

• Ένας στους πέντε κατοίκους βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας. Παρατηρείται µάλιστα επιδείνωση. Συγκεκριµένα, ο δείκτης φτώχειας, διορθωµένος ώστε η σύγκριση να γίνεται µε το όριο φτώχειας του έτους 2008, βρέθηκε το 2020 σε επίπεδο 25% υψηλότερο έναντι του 2008-2012. ∆ηλαδή, ενώ το 2008-2012 το ποσοστό του πληθυσµού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχειας µε βάση το κατώφλι φτώχειας του 2008 ανερχόταν σε 16% του πληθυσµού, το αντίστοιχο ποσοστό κατά το 2020 ήταν περίπου 20%. Όπως επισηµαίνεται στη µελέτη, πρόκειται για µετατόπιση που έχει διαρθρωτικό χαρακτήρα, διότι παραµένει ακόµη και µετά το τέλος της περιόδου οικονοµικής µεγέθυνσης 2015-2019.

• Το 10% των πιο εύπορων ιδιοποιείται το 25% περίπου του εισοδήµατος της χώρας. Μάλιστα το ποσοστό είναι αυξηµένο έναντι του αντίστοιχου µεγέθους κατά το 2005 (22,6%). Σηµειώνεται επίσης ότι το εισόδηµα των 10% πιο εύπορων κατοίκων έχει µέγεθος ίσο µε το 42% περίπου των λιγότερο εύπορων κατοίκων (όσων βρίσκονται από τη µέση και κάτω).

• Ένας στους δέκα µισθωτούς επαπειλείται από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισµό. Όπως επισηµαίνεται, αυτό δείχνει ότι υπάρχει εκτεταµένη ιδιαίτερη κατηγορία µισθωτών, οι εργαζόµενοι φτωχοί, οι οποίοι, παρά το γεγονός ότι έχουν εισόδηµα ως εργαζόµενοι, βρίσκονται σε κατάσταση σχετικής φτώχειας και κινδυνεύουν µε κοινωνικό αποκλεισµό, επειδή οι µισθοί τους είναι χαµηλοί ή επειδή η απασχόλησή τους είναι πρόσκαιρη ή περιορισµένου ωραρίου. Επισηµαίνεται επίσης ότι οι µισθωτοί µε µερική απασχόληση και µε συµβάσεις ορισµένου χρόνου αντιµετωπίζουν µεγαλύτερο κίνδυνο.