Συνεχίζουν να μας ταλαιπωρούν επεισόδια σκόνης

Της Ελένης Κωνσταντίνου

Όλο και πιο συχνά ενδεχομένως να αντιμετωπίζουμε επεισόδια σκόνης λόγω και της κλιματικής αλλαγής. Θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι πρόκειται για ένα ζήτημα που ήρθε για να μείνει και να προχωρήσουμε με το πώς αντιμετωπίζεται, αναφέρει και ο πρόεδρος των Οικολόγων, Χαρ. Θεοπέμπτου, ο οποίος θέτει κατάλληλο σχεδιασμό σπιτιών και σχολείων.

Πάντως μπορεί η σκόνη να είναι ωφέλιμη για τη φύση, δεν ισχύει όμως το ίδιο και για τον άνθρωπο. Γενικότερα η ρύπανση της ατμόσφαιρας επηρεάζει τις ευάλωτες ομάδες, αλλά και όσους εισπνέουν τη σκόνη σε μακροχρόνια βάση. Οι μέχρι σήμερα μελέτες καταδεικνύουν πάντως ότι υπάρχει ο κίνδυνος για σοβαρά προβλήματα υγείας.

Καλύτερες συγκοινωνίες, μείωση της χρήσης ιδιωτικού αυτοκινήτου, στροφή προς της ΑΠΕ, καλύτερος σχεδιασμός κτιρίων με φίλτρα αέρα θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, αφού όπως προαναφέραμε πρέπει να το συνηθίσουμε.

Επικίνδυνη για τον άνθρωπο, ωφέλιμη για τη φύση

Νέο επεισόδιο σκόνης αναμένεται να επηρεάσει τη χώρα μας από σήμερα και για τις επόμενες ημέρες, σε συνέχεια άλλων επεισοδίων που προηγήθηκαν σε διάστημα μερικών εβδομάδων.

Ήδη το Ινστιτούτο Κύπρου έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο σταθμών μελέτης της ατμόσφαιρας, με έμφαση στη σωματιδιακή ρύπανση και τα αέρια του θερμοκηπίου.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο, τέτοια περιστατικά παρατηρούνται κυρίως την Άνοιξη, όταν η μεγάλη διαφορά θερμοκρασίας, μεταξύ της θερμής Σαχάρας και της σχετικά κρύας Μεσόγειου Θάλασσας, επιτρέπει στις αέριες μάζες να κινηθούν με μεγαλύτερη ευκολία από το νότο προς το βορρά.

Επισημαίνει ωστόσο ότι η κλιματική αλλαγή περιπλέκει την κατάσταση, καθώς η μεταφορά σκόνης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα μετεωρολογικά φαινόμενα που επικρατούν. Μέχρι στιγμής υπάρχουν ενδείξεις εντατικότερης ερημοποίησης της Μέσης Ανατολής. Της διαδικασίας αυτής δεν εξαιρείται ούτε η χώρα μας αφού τόσο μέσα από εκθέσεις, όσο και από επισημάνσεις ειδικών προκύπτει ότι όσο περνούν τα χρόνια παρατηρείται φτωχότερη βλάστηση, λιγότερη πανίδα, ενώ την ίδια στιγμή θα αντιμετωπίζει υψηλότερες θερμοκρασίες και άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Από πλευράς Ινστιτούτου Κύπρου σημειώνεται ότι παρ’ όλο που τα επεισόδια σκόνης είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία, εντούτοις είναι ωφέλιμα για τη φύση. Η σκόνη περιέχει μέταλλα που λειτουργούν ως φυσικό λίπασμα και είναι απαραίτητα για τους ωκεανούς. Παράλληλα, αποτελεί μέρος μιας διαδικασίας που χωρίς αυτήν, η ζωή στους ωκεανούς θα ήταν φτωχότερη.

Χαρ. Θεοπέμπτου: Το πρόβλημα ήρθε για να μείνει

Το πρόβλημα αυτό ήρθε για να μείνει, συνεπώς είναι σημαντικό να αρχίσουμε να σχεδιάζουμε τα σπίτια και τα σχολεία μας έτοιμα να αντιμετωπίζουν επεισόδια σκόνης, αναφέρει ο πρόεδρος των Οικολόγων και βουλευτής Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, προσθέτοντας ότι σύμφωνα με μελέτες, το 2030-2035 η Κύπρος θα μπει σε κατάσταση ερημοποίησης με συνεχή επεισόδια σκόνης. Ενδεικτικά μάς ανέφερε πως στα σπίτια θα μπορούσε να τοποθετείται ένα κεντρικό σύστημα διαχείρισης του αέρα, το οποίο δεν κοστίζει πολύ ακριβά. «Πέρα όμως από τη σκόνη παράγουμε και εμείς ρύπανση από τη χρήση του αυτοκινήτου, από τη χρήση τζακιών τους χειμερινούς μήνες, από την παραγωγή ηλεκτρισμού. Χαρακτηριστικά ένα άρθρο του Ινστιτούτου Κύπρου όπου αναφέρει πως ένας Λευκωσιάτης χάνει ένα χρόνο από τη ζωή του λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης». Θα πρέπει σύμφωνα με τον κ. Θεοπέμπτου να λάβουμε μέτρα. «Να αυξήσουμε τις δημόσιες συγκοινωνίες, να επιλέγουμε το ποδήλατο, να μειώσουμε τις διακινήσεις μας με το ιδιωτικό όχημα. Να γίνουν ενεργειακές αναβαθμίσεις ώστε να μειωθεί η ζήτηση στην ενέργεια. Να φυτέψουμε περισσότερο πράσινο και δέντρα στις πόλεις αφού φιλτράρουν τον αέρα».

Επίσης, όπως μας ανέφερε, θα έρθει σε συνεννόηση και με άλλα κόμματα ώστε να προωθηθεί στη Βουλή η αλλαγή της νομοθεσίας σε ό,τι αφορά την εργασία σε εξωτερικούς χώρους όταν υπάρχει σκόνη αφού γίνεται σύσταση στους εργαζομένους, όμως δεν υποχρεώνονται οι εργοδότες να σταματήσουν την εργασία.

Προβλήματα υγείας από τη μακροχρόνια εισπνοή σκόνης

Οι άνθρωποι που ζουν για μακρύ χρονικό διάστημα (έτη) σε περιοχές που παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης Αιωρούμενων Σωματιδίων, χαρακτηρίζονται από αυξημένη συχνότητα εμφάνισης προβλημάτων υγείας, όπως η μειωμένη λειτουργία των πνευμόνων και η ανάπτυξη χρόνιας βρογχίτιδας.

Σύμφωνα με τον πνευμονολόγο Μιχάλη Βωνιάτη, η σκόνη επηρεάζει κυρίως άτομα που έχουν αναπνευστικά προβλήματα, όμως δεν είναι καλά να την εισπνέουμε μακροχρόνια. «Ειδικά τα παιδιά που μεγαλώνουν σε τέτοιο επιβαρυμένο περιβάλλον δεν είναι καλό να εισπνέουν σκόνη. Δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες που να μας πουν τι μπορεί να συμβεί, όμως με τις υπάρχουσες ενδείξεις μπορεί στο μέλλον να παρουσιάσουν πνευμονική ίνωση. Επίσης, εάν δούμε ότι για 2-3 μήνες το χρόνο παρουσιάζεται πολλή σκόνη είναι πολύ σημαντικό να παρακολουθούμε το φαινόμενο και να γίνονται καταγραφές. Άμεση επιβάρυνση σημειώνεται φυσικά στα άτομα που έχουν αναπνευστικά προβλήματα, άσθμα, αλλεργίες, βρογχίτιδα, δυσφορία στα μάτια». Ερωτηθείς σχετικά ο κ. Βωνιάτης σημείωσε πως η μάσκα προστατεύει αφού δεν εισπνέουμε τα μικρά σωματίδια. Ακόμη ο κ. Βωνιάτης είπε πως ήδη φέτος άρχισαν τα επεισόδια σκόνης νωρίς, σημειώνοντας πως τα τελευταία δύο χρόνια λόγω και των περιορισμών από τον κορονοϊό έπεσε η ρύπανση της ατμόσφαιρας.

Σε ό,τι αφορά την προστασία από τις μάσκες, ο πρόεδρος των Οικολόγων Χαράλαμπος Θεοπέμπτου τόνισε ότι είναι αναγκαία η ενημέρωση των πολιτών από τους αρμόδιους, αφού οι κατάλληλες μάσκες για να αντιμετωπίσουν τη σκόνη είναι οι μάσκες ffp2 και ffp3, ενώ οι ρούχινες μάσκες είναι ακατάλληλες.

Ποια η επικινδυνότητα για την υγεία, σύμφωνα με μελέτες

Πάντως όπως αναφέρει το αρμόδιο Τμήμα Ποιότητας Αέρα, τα Αιωρούμενα Σωματίδια (Α.Σ.) εναποτίθενται κυρίως στους πνεύμονες και με την πάροδο του χρόνου επιφέρουν σοβαρές βλάβες στην υγεία. Η υπερβολική και μακροχρόνια έκθεση στα Α.Σ. συμβάλλει στη δημιουργία χρόνιων αναπνευστικών προβλημάτων σε ενήλικες και παιδιά, δύναται να επιδεινώσει καταστάσεις άσθματος και μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο για αρρυθμίες, καρδιακή ανακοπή και πρόωρο θάνατο. Διάφορες μελέτες συνδέουν τα επίπεδα των Α.Σ. με τις αυξημένες εισαγωγές στα νοσοκομεία και ειδικά στο Τμήμα Πρώτων Βοηθειών. Τα παιδιά, τα άτομα που πάσχουν από άσθμα ή έχουν καρδιολογικά προβλήματα και οι ηλικιωμένοι είναι οι ομάδες του πληθυσμού που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην έκθεση σε ιδιαίτερα υψηλές συγκεντρώσεις Α.Σ. στην ατμόσφαιρα. Όσο πιο μικρά είναι τα σωματίδια, τόσο μεγαλύτερη η επικινδυνότητά τους (λόγω του βάθους διείσδυσης στο αναπνευστικό μας σύστημα), η οποία πάντως εξαρτάται και από τη σύστασή τους. Σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι τα Α.Σ. που προέρχονται από την κυκλοφορία έχουν ενοχοποιηθεί για την αύξηση προβλημάτων αναπνοής σε παιδιά, ενώ σχετίζονται με τη συχνότητα εμφάνισης άσθματος.

Εξάλλου, η μακροχρόνια έκθεση των ανθρώπων στη ρύπανση της ατμόσφαιρας συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου από Covid-19, σύμφωνα με μια νέα μελέτη Γερμανών επιστημόνων, οι οποίοι για πρώτη φορά έκαναν εκτιμήσεις για τις επιμέρους χώρες, όσον αφορά το ποσοστό των θανάτων από τον κορονοϊό που μπορεί να οφείλεται στις επιπτώσεις των ρύπων του αέρα. Για την Κύπρο αυτό το ποσοστό εκτιμάται στο 8%.