Συνέντευξη – Δρ.Χρύσανθος Γεωργίου: Η συρρίκνωση υπηρεσιών δεν αντιµετωπίζει τον αλκοολισµό

Στην αύξηση των αναγκών η Κυβέρνηση και ο ΟΚΥπΥ απάντησαν µε µείωση των παρεχόµενων υπηρεσιών

Είναι αποδεδειγµένο ότι η κατάχρηση αλκοόλ βλάπτει τη δηµόσια υγεία. Σύµφωνα µε τον ΠΟΥ, την περίοδο 2010-2016, σε 30 ευρωπαϊκές χώρες, περισσότεροι από 290.000 άνθρωποι έχαναν τη ζωή τους κάθε χρόνο εξαιτίας αιτιών που σχετίζονται µε το αλκοόλ.

Στην Κύπρο εκτιµάται ότι το 4,5 % περίπου του πληθυσµού είναι εξαρτηµένο στο αλκοόλ. Και η πανδηµία έχει κάνει χειρότερα τα πράγµατα…

Η Αρχή Αντιµετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ) έχει συµπεριλάβει εδώ και χρόνια στην Εθνική Στρατηγική για την Αντιµετώπιση της Εξάρτησης από Παράνοµες Ουσίες και την Επιβλαβή Χρήση του Αλκοόλ δράσεις για τη µείωση της επιβλαβούς κατανάλωσης αλκοόλ. Έχει, µάλιστα, από το 2013 καθιερώσει Εβδοµάδα Ευαισθητοποίησης για το Αλκοόλ.

Με αφορµή την 9η Εβδοµάδα Ευαισθητοποίησης για το Αλκοόλ, µιλήσαµε για το πρόβληµα και την αντιµετώπισή του µε τον ∆ρα Χρύσανθο Γεωργίου, επικεφαλής του Τοµέα Υγείας της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ και πρώην πρόεδρο της ΑΑΕΚ.

Αντιλαµβανόµαστε ότι το πρόβληµα του αλκοολισµού δεν είναι καινούργιο στην Κύπρο, αν και ίσως να µη φαίνεται τόσο διαδεδοµένο όσο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τι σας ανησυχεί αυτή την περίοδο ιδιαίτερα;

Αντίθετα µε τις εντυπώσεις, το 4% του πληθυσµού της Κύπρου όπως και της ΕΕ πάσχει από διαταραχή χρήσης αλκοόλ (αλκοολισµό) και χρειάζεται βοήθεια από επαγγελµατίες υγείας, σύµφωνα µε στοιχεία του Τµήµατος Παρακολούθησης της ΑΑΕΚ.

Η κυπριακή κοινωνία από τα πανάρχαια χρόνια παρήγαγε κρασί και έχει αντιλήψεις κανονικοποίησης της κατανάλωσης αλκοόλ ακόµα και από ανήλικους. Η υπερβολική χρήση αλκοόλ όµως έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε πολύ σηµαντικούς κινδύνους σε σχέση µε την υγεία του ατόµου ή του περιβάλλοντός του και θα πρέπει να αντιµετωπίζεται ως θέµα δηµόσιας υγείας.

Το πρόβληµα µεγαλώνει αν συνδυαστεί και µε τον σύγχρονο τρόπο ζωής αλλά και την πανδηµία, που οδήγησε στην αύξηση κατανάλωσης αλκοόλ παγκοσµίως, λόγω της παράλληλης επιδηµίας άγχους και κατάθλιψης, του οικονοµικού και κοινωνικού στρες, των περιορισµών στις µετακινήσεις, αλλά και της µειωµένης διαθεσιµότητας παρανόµων ουσιών, µε αποτέλεσµα οι χρήστες να στραφούν στο αλκοόλ.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό και για την Κύπρο είναι το γεγονός ότι τα υψηλότερα ποσοστά περιστατικών µέθης εντοπίζονται στους νέους 15-24 ετών. Με αφορµή την 9η Εβδοµάδα Ευαισθητοποίησης για το Αλκοόλ, αξίζει να αναφερθεί ότι το 2019, µετά από 4 χρόνια προσπαθειών, µε πρωτοβουλία βουλευτών των Οικολόγων και του ΑΚΕΛ καταφέραµε να προχωρήσουµε σε αλλαγή της νοµοθεσίας και αύξηση της ηλικίας πώλησης αλκοόλ από τα 17 στα 18 έτη µε ταυτόχρονη επίδειξη ταυτότητας.

Πού πρέπει να στραφεί η δράση κατά της κατάχρησης αλκοόλ για να έχει αποτελέσµατα;

Θεωρούµε ότι είναι η ώρα να ενισχύσουµε τη δράση µας ενάντια στο κοινωνικό πρόβληµα του αλκοολισµού δρώντας συντονισµένα σε όλα τα επίπεδα. Το ΑΚΕΛ καλεί την ΑΑΕΚ να προχωρήσει µε αυστηρή προσήλωση στην υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για τις εξαρτήσεις 2021-2028. Προς την κατεύθυνση αυτή είναι απαραίτητη η περαιτέρω ενίσχυση των ήδη υπαρχουσών δράσεων, έχουµε όµως εισηγηθεί και µια σειρά άλλα µέτρα. Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να ληφθούν και δραστικά µέτρα, ιδιαίτερα όσον αφορά την προσβασιµότητα των νέων στο αλκοόλ, όπως:

– Μείωση της διαθεσιµότητας του αλκοόλ µέσω της αύξησης του φόρου κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών.

– Εφαρµογή εντατικών, συστηµατικών ελέγχων σε χώρους αναψυχής όπου συχνάζουν ανήλικα άτοµα και σε υποστατικά που πωλούν αλκοόλ κοντά σε σχολεία.

– Επιβολή αποτρεπτικών ποινών σε άτοµα που διακινούν παράνοµες ουσίες ή πωλούν αλκοόλ σε ανήλικους κοντά σε σχολικές µονάδες και αθλητικούς χώρους.

Τα µέτρα που εισηγείστε είναι περισσότερο µέτρα αποτροπής. Θεωρείτε ότι και στον τοµέα της πρόληψης µπορούν να γίνουν βήµατα;

Μέτρα είναι απαραίτητα και προς τις δυο κατευθύνσεις. Εµείς δίνουµε µεγάλη σηµασία στην πρόληψη, στον εντοπισµό δηλαδή, τον περιορισµό και την εξάλειψη των αιτιών που συµβάλλουν στη χρήση και εξάρτηση από νόµιµες και παράνοµες ουσίες, καθώς και σε άλλες εξαρτητικές συµπεριφορές.

Προς την κατεύθυνση αυτή εισηγούµαστε την πραγµατοποίηση ενηµερωτικών εκστρατειών για την πρόληψη της έναρξης του καπνίσµατος και κατανάλωσης αλκοόλ αλλά και για τη διακοπή του καπνίσµατος και µείωση της κατανάλωσης αλκοόλ. Επίσης, τη διασφάλιση δωρεάν συµµετοχής παιδιών/ εφήβων/ στρατιωτών που ανήκουν σε ευάλωτες οµάδες σε δραστηριότητες του Ανοικτού Σχολείου, Επιµορφωτικών, ΚΙΕ Παγκύπρια και σε µαθήµατα εξ αποστάσεως πανεπιστηµιακού επιπέδου. Εννοείται ότι πρέπει να υπάρχουν µηχανισµοί εντοπισµού και παραποµπής ευάλωτων παιδιών και νέων σε προληπτικά προγράµµατα και σε υποστηρικτικές υπηρεσίες.

Μπορούν όµως να προωθηθούν και άλλα µέτρα, όπως:

– ∆ηµιουργία επιστηµονικά τεκµηριωµένου παγκύπριου προγράµµατος δεξιοτήτων για γονείς

– Ενίσχυση των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του ΓΕΕΦ και του ΟΚΥπΥ

– Εφαρµογή επιστηµονικά τεκµηριωµένων προληπτικών παρεµβάσεων/προγραµµάτων στην πρώιµη παιδική ηλικία

– Οικονοµική και επιστηµονική στήριξη των σχολικών µονάδων για την ανάπτυξη σχεδίων δράσης αγωγής υγείας

– ∆ηµιουργία Κέντρων Ερασιτεχνικής ∆ηµιουργίας και Απασχόλησης

Ιδιαίτερη σηµασία έχει η συνεχής παροχή σύντοµων παρεµβάσεων σε έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, η ανάπτυξη και εφαρµογή συστήµατος παραποµπής παιδιών µε διαταραχή εµβρυϊκού αλκοολισµού (FAS/FASD) και η καθιέρωση επαρκούς διάγνωσης και υποστηρικτικής θεραπείας και η συνεχής παρακολούθηση, εντοπισµός, ενηµέρωση και παραποµπή εγκύων µε πρόβληµα χρήσης ή/και εξάρτησης στο αλκοόλ στις κατάλληλες υπηρεσίες.

Σηµαντικό ρόλο θα διαδραµατίσει και η ενσωµάτωση και ορθή εφαρµογή των Προτύπων Ποιότητας Θεραπείας στα θεραπευτικά κέντρα αντιµετώπισης της εξάρτησης από παράνοµες ουσίες και αλκοόλ, η παροχή στήριξης σε παιδιά και τις οικογένειές τους που αντιµετωπίζουν πρόβληµα λόγω της χρήσης παράνοµων ουσιών και αλκοόλ, η ενίσχυση των συστηµατικών ελέγχων αλκοτέστ και παραποµπή σε θεραπεία ή συµβουλευτική βάση κατάλληλου πρωτοκόλλου, η εντατικοποίηση εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού για την οδική ασφάλεια και το αλκοόλ και η ανάπτυξη νέων δεικτών παρακολούθησης του φαινοµένου της κατάχρησης αλκοόλ.

Καλείται λοιπόν η Πολιτεία να ενισχύσει τα προληπτικά της προγράµµατα στις εγκύους, στα σχολεία, στην Εθνική Φρουρά, καλείται να ενισχύσει τα προγράµµατα µείωσης βλάβης από το αλκοόλ αλλά και να ενισχύσει τη λειτουργία, ποιοτικά και αριθµητικά, της Θεραπευτικής Μονάδας Εξαρτηµένων Ατόµων (ΘΕΜΕΑ).

Για όλα αυτά η Πολιτεία χρειάζεται συµµάχους…

Σίγουρα. Γι’ αυτό θα πρέπει να δώσουµε έµφαση και στην ενηµέρωση και εκπαίδευση αρχίζοντας από τη συνεχή εκπαίδευση όλων των εµπλεκόµενων στην υπεύθυνη πώληση, στη διάθεση αλκοόλ, στις καλές πρακτικές µείωσης της βλάβης καθώς και στις επιπτώσεις από τη βαριά επεισοδιακή κατανάλωση αλκοόλ ανάµεσα στους νέους και ενήλικες, αλλά και τη συνεχή εκπαίδευση επαγγελµατιών και ενδιαφεροµένων µε θέµατα αλκοόλ σχετικά µε την πρόληψη, διάγνωση και αντιµετώπιση του Συνδρόµου εµβρυικού αλκοολισµού.

Οι συνάνθρωποί µας που αντιµετωπίζουν πρόβληµα µε το αλκοόλ δεν είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας…

Η ΘΕΜΕΑ είναι η πρώτη δοµή θεραπείας της εξάρτησης από αλκοόλ που άνοιξε στα δηµόσια νοσηλευτήρια και λειτουργεί ακατάπαυστα από το 1991 εξυπηρετώντας τον πληθυσµό σε παγκύπρια βάση.

Προ 3ετίας, µετά από απαίτηση της ΑΑΕΚ για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των θεραπευοµένων, µεταφέρθηκε «προσωρινά» σε κλίνες της Ψυχιατρικής Κλινικής του Γ.Ν. Λευκωσίας µε συµφωνία για τάχιστη συντήρηση και επιστροφή, η οποία συµφωνία δεν τηρήθηκε ποτέ.

Αποτέλεσµα αυτού ήταν η συρρίκνωση της ΘΕΜΕΑ από 12 σε 6 κλίνες και η τεράστια και αδικαιολόγητη µείωση ανθρώπινου δυναµικού: Οι νοσηλευτικοί λειτουργοί µειώθηκαν από 18 σε 8, µε αποτέλεσµα να υπονοµευθεί η εξυπηρέτηση εξωτερικών ασθενών, αφού οι εκπαιδευµένοι νοσηλευτές που έκαναν τα απογευµατινά εξωτερικά προγράµµατα µετατέθηκαν χωρίς συνεννόηση.

Υπάρχουν ένας ψυχολόγος και µια εργοθεραπεύτρια για δύο µόνο µέρες την εβδοµάδα.

Γραµµατειακή λειτουργός δεν υπάρχει, µε αποτέλεσµα τη διάλυση του αρχείου ασθενών της ΘΕΜΕΑ και τη δυσκολία εξυπηρέτησης των ασθενών.

Κοινωνικοί λειτουργοί δεν συµµετέχουν πλέον στη διεπαγγελµατική οµάδα.

Σηµειώνω ότι προ της πανδηµίας είχε αποφασιστεί ότι οι 12 κλίνες δεν είναι αρκετές, αλλά χρειάζονται τουλάχιστον 20. Και ενώ η πανδηµία αύξησε περαιτέρω τις ανάγκες, υπήρξε µείωση των κλινών και του ανθρώπινου δυναµικού.

Να υπογραµµισθεί ότι σύµφωνα µε το εγκεκριµένο πλαίσιο λειτουργίας της, η ΘΕΜΕΑ -πέρα από το εσωτερικό πρόγραµµα- έχει εκτεταµένο εξωτερικό πρόγραµµα για πρωινές και απογευµατινές οµάδες καθώς και ατοµική συµβουλευτική.

Λόγω της υποστελέχωσης και της έλλειψης χώρων, αυτές οι παρεµβάσεις γίνονται µόνο στον ελάχιστο βαθµό και έτσι οδηγούµαστε στη µείωση της ασφάλειας και ποιότητας των υπηρεσιών, αλλά και στην πιθανότητα αφαίρεσης της άδειας λειτουργίας του προγράµµατος.

Καλούµε το Υπουργείο Υγείας και την ΑΑΕΚ να αποκαταστήσουν την πλήρη λειτουργία της ΘΕΜΕΑ, βοηθώντας ουσιαστικά τους συνανθρώπους µας που αντιµετωπίζουν πρόβληµα µε το αλκοόλ.

Οι συνάνθρωποί µας αυτοί δεν είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας, αντίθετα δικαιούνται να απολαµβάνουν ποιοτικές και αποδοτικές υπηρεσίες στο πλαίσιο του δηµοσίου συστήµατος υγείας.