Συνέντευξη – Φίλιπ Ρίο: Ο καλύτερος δήμαρχος του κόσμου είναι Γάλλος κομμουνιστής

Η Γαλλία έχει πολλούς δισεκατομμυριούχους, αλλά και θύλακες βαθιάς φτώχειας και κοινωνικού διαχωρισμού

Το Grigny, ένα προάστιο νότια του Παρισιού, είναι για πολλά γαλλικά µέσα ενηµέρωσης η απεικόνιση µιας «απαγορευµένης ζώνης».

Η πιο φτωχή πόλη της Γαλλίας µαστίζεται από τεράστια ανεργία και εγκαταλελειµµένα κτίρια.

Ωστόσο, εκεί βρίσκεται επίσης σε εξέλιξη ένας αγώνας για να σωθεί η πόλη από τα δεινά της. Επικεφαλής του αγώνα ο δήµαρχος Philippe Rio, µέλος του Γαλλικού Κοµµουνιστικού Κόµµατος.

Τα καινοτόµα κοινωνικά προγράµµατά του και η ανταπόκριση του δήµου του στη διάρκεια της πανδηµίας του κορονοϊού του έδωσαν φέτος το βραβείο «Καλύτερος δήµαρχος στον κόσµο» από το World Mayor Foundation.

Ο David Broder του περιοδικού Jacobin µίλησε στον δήµαρχο για τη ζωή στο Grigny, τα τοπικά κοινωνικά προγράµµατα που εφαρµόζει και τον γαλλικό κοµµουνισµό.

Μέρος της συνέντευξης αυτής δηµοσιεύουµε σήµερα.

Έχετε ανακηρυχθεί ως ο καλύτερος δήμαρχος του κόσμου. Τι σημαίνει αυτή η αναγνώριση για εσάς και την πόλη που εκπροσωπείτε;

Ήταν πραγματικά έκπληξη η διάκρισή μας, ανάμεσα σε πόλεις όπως η Ουάσινγκτον, το Μιλγουόκι, η Μπογκοτά, το Μπουένος Άιρες και το Νέο Δελχί. Ήταν όμως ταυτόχρονα αναγνώριση της δράσης μας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και για την καταπολέμηση της φτώχειας -και τα δύο, θέματα στα οποία εστίασε το World Mayor Foundation. Το να επιλεγώ όμως ως «ο καλύτερος δήμαρχος του κόσμου», αυτό ήταν κάτι που δεν ονειρεύτηκα ποτέ.

Εκπροσωπώ μια από εκείνες τις περιοχές που κάποιοι, λανθασμένα, αποκαλούν «απαγορευμένες ζώνες», αλλά που στην πραγματικότητα εκφράζουν τις ακραίες ανισότητες αυτής της χώρας. Η Γαλλία έχει πολλούς δισεκατομμυριούχους, αλλά το Παρίσι έχει επίσης θύλακες βαθιάς φτώχειας και κοινωνικού διαχωρισμού. Στο Grigny, ο μισός πληθυσμός είναι κάτω των τριάντα και ο μισός πληθυσμός είναι κάτω από το όριο της φτώχειας.

Κατά τη διάρκεια του lockdown κάναμε ό,τι έπρεπε να κάνει κάθε δήμος στη Γαλλία -αντιδράσαμε συλλογικά. Και τονίζω το «συλλογικά». Ένας δήμαρχος δεν είναι υπερήρωας. Εδώ, στο Grigny, η υγειονομική κρίση σήμαινε αμέσως κοινωνική κρίση. Όποτε υπάρχουν οικονομικά πισωγυρίσματα, είμαστε οι πρώτοι που υποφέρουμε και χρειάζεται χρόνος για να ξαναβρούμε τον εαυτό μας.

Αντιμέτωποι λοιπόν με ένα σοκ, απλώς κάναμε τη δουλειά μας: διανομή μασκών, επαφή με τον πληθυσμό, αντιμετώπιση της επισιτιστικής κρίσης.

Η ζωή είναι δύσκολη εδώ. Αλλά έχουμε πετύχει στις προσπάθειές μας και έχουμε αναγνωριστεί για αυτές διεθνώς. Αυτός είναι ένας φόρος τιμής στο Grigny ως πόλη της εργατικής τάξης, αλλά και στα προάστια γενικότερα. Μπορούν όλοι να είναι περήφανοι για την επιτυχία μας.

Όπως είπατε, το Grigny έχει πολύ νεαρό πληθυσμό, αλλά είναι επίσης μια περιοχή στην οποία πολλοί άνθρωποι δεν αποκτούν επαγγελματικά προσόντα. Τι μπορείτε λοιπόν να κάνετε, ως δημαρχείο, για την εκπαίδευση;

Μου αρέσει η φράση του Νέλσον Μαντέλα: «Η εκπαίδευση είναι το πιο ισχυρό όπλο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο». Και πιστεύω πάρα πολύ σε αυτό.

Στο Grigny, το 50% των μαθητών εγκαταλείπουν το δημόσιο σχολείο χωρίς δίπλωμα. Η κατάταξη PISA (Πρόγραμμα για Διεθνή Αξιολόγηση Μαθητών) επιβεβαιώνει ότι τα γαλλικά σχολεία είναι εξαιρετικά άνισα -και κάθε διαδοχική μελέτη δείχνει ότι το χάσμα μεγαλώνει. Το δημόσιο σχολείο, στη χώρα της ελευθερίας, της ισότητας, της αδελφότητας, θα έπρεπε να παρέχει ίσες ευκαιρίες. Αλλά αυτό είναι ένα ψέμα -ένα σχολείο στο Grigny παίρνει τους μισούς πόρους σε σύγκριση με τον μέσο όρο των σχολείων στη Γαλλία. Έτσι το κράτος διαμορφώνει τη ζωή των ανθρώπων από τις μικρές ηλικίες. Το πρώτο που μπορούμε να κάνουμε ως δήμος είναι να καταγγείλουμε αυτές τις ανισότητες.

Γνωρίζουμε ότι δεν θα καταλήξουν όλα τα παιδιά στις ελίτ σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πρέπει όμως να υπάρχει μια ελάχιστη κοινή πλατφόρμα για να είναι πλήρεις πολίτες.

Αυτό αφορά επίσης την παροχή δυνατοτήτων διά βίου μάθησης. Στο Grigny έχουμε τρία σχολεία, στα οποία ενήλικες μπορούν να αποκτήσουν κατάρτιση όταν δεν έχουν δίπλωμα. Και τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά. Έχουμε επίσης ένα κέντρο εκπαίδευσης ενηλίκων με πεντακόσιους εκπαιδευόμενους ετησίως που μαθαίνουν Γαλλικά, αποκτούν τεχνογνωσία και στη συνέχεια βρίσκουν δουλειά. Έχουμε άλλο ένα εκπαιδευτικό κέντρο για θέματα υγείας και κοινωνικής στήριξης.

Είμαστε εφευρετικοί και καινοτόμοι γιατί δεν έχουμε άλλη επιλογή. Το σύστημα δεν είναι φτιαγμένο για εμάς και οι απαντήσεις που έρχονται από πάνω δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες μας. Έτσι, εκτός από το αίτημα για περισσότερους πόρους, είμαστε υποχρεωμένοι να δημιουργήσουμε μια παράπλευρη διαδρομή, να αλλάξουμε τις προοπτικές των ανθρώπων στη ζωή.

Αναφέρατε το πρόβλημα των πόρων. Είστε ένας κομμουνιστής δήμαρχος την ώρα που οι περιφερειακές και εθνικές κυβερνήσεις βρίσκονται στα χέρια άλλων πολιτικών δυνάμεων. Τι μπορείτε να κάνετε για να λάβετε χρηματοδότηση από αυτούς, ειδικά όταν πρόκειται για μακροπρόθεσμες επενδύσεις;

Στις 16 Οκτωβρίου 2017, με τη «Διακήρυξη του Grigny» για τα εργατικά προάστια υποβάλαμε ένα εθνικό σχέδιο με δεκαεννιά προτάσεις. Ο Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πέταξε αυτή τη Διακήρυξη στον κάλαθο των αχρήστων.

Τον περασμένο Νοέμβριο, η Γαλλία ανακοίνωσε το σχέδιο ανάκαμψης από την COVID-19. Τα χρήματα διανεμήθηκαν σχεδόν παντού, αλλά το τρένο πέρασε χωρίς να σταματήσει στο σταθμό μας. Αλλά είναι σε περιοχές όπως τις δικές μας όπου η υγειονομική και κοινωνική κρίση είναι χειρότερη.

Έπρεπε λοιπόν να πούμε στοπ. Τελικά καταφέραμε να τους κάνουμε να αποδεσμεύσουν άλλα 2 δισ. ευρώ για έργα αστικής αναζωογόνησης. Έτσι περάσαμε από τις διαμαρτυρίες στις λύσεις. Έχουμε μια κυβέρνηση που μερικές φορές αρνείται πεισματικά να μας ακούσει, αλλά είναι σε τέτοιες στιγμές που πρέπει να ξαναχτίσουμε τα θεμέλια της Δημοκρατίας μας.

Η περιοχή γύρω από το Παρίσι έχει μια σημαντική ιστορία κομμουνιστικής δράσης και το Grigny είχε κομμουνιστή δήμαρχο για δεκαετίες. Από τη δεκαετία του 1930 όμως, υπήρξαν σαφώς τεράστιες αλλαγές στον κόσμο της εργασίας και στο κοινωνικό προφίλ των προαστίων. Τι μπορείτε να κάνετε για να ξαναχτίσετε αυτό το είδος παρουσίας του κόμματός σας στη ζωή του τοπικού πληθυσμού;

Το Κομμουνιστικό Κόμμα στη Γαλλία είχε και τις νίκες και τις ήττες του. Έτσι είναι η ζωή -δεν υπάρχουν προπύργια και καμιά εκλογή δεν είναι εγγυημένη. Πρέπει να αντέχουμε και να επανεφευρίσκουμε συνεχώς τον εαυτό μας.

Είναι αλήθεια, σήμερα η εργατική τάξη έχει αλλάξει. Αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι οι φτωχοί είναι ακόμα εδώ.

Στη Γαλλία, ο κόσμος έχει πιο θετική εικόνα για τους δημάρχους από τους βουλευτές, είτε μας ψηφίζει είτε όχι. Έχουμε λοιπόν ιδιαίτερη ευθύνη. Αυτός είναι και ο λόγος που εργαζόμαστε για να προτείνουμε εθνικές λύσεις σε ερωτήματα που μας θέτουν άμεσα οι άνθρωποι.

Ένα παράδειγμα: Σε ένα μεγάλο οικοδομικό συγκρότημα, το Grigny 2, με πέντε χιλιάδες κατοικίες και δεκαεπτά χιλιάδες κατοίκους, διακόπηκε η παροχή θέρμανσης και ζεστού νερού επειδή υπήρχαν απλήρωτοι λογαριασμοί.

Η θέρμανση βασιζόταν στο φυσικό αέριο, το οποίο εξαρτάται από τις διακυμάνσεις των παγκόσμιων τιμών, άρα δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα. Κάναμε λοιπόν ένα εναλλακτικό, γεωθερμικό έργο, το οποίο είναι 100% δημόσιο.

Μειώσαμε τους λογαριασμούς κατά 25% και εξοικονομήσαμε στον πλανήτη δεκαπέντε χιλιάδες τόνους CO2 σε ένα χρόνο. Ως κομμουνιστής λοιπόν αντιμετώπισα ένα κοινωνικό πρόβλημα σώζοντας, ταυτόχρονα, τον πλανήτη σε τοπικό επίπεδό. Μας αρέσει να αστειευόμαστε ότι το Grigny επικύρωσε τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα…

Ο Romain Rolland είπε ότι ακόμη και σε μια απελπιστική κατάσταση, το να πολεμάς είναι ήδη ελπίδα. Πραγματικά το πιστεύω αυτό. Διότι αν παραιτηθούμε, δεν ξέρω πώς θα ανακάμψει η χώρα μας.

Η συλλογική δράση μπορεί να αλλάξει τις ζωές των ανθρώπων

Είστε µέλος του Γαλλικού Κοµµουνιστικού Κόµµατος (PCF) και προτού γίνετε δήµαρχος υπερασπιζόσασταν ενεργά όσους διέµεναν στα µεγάλα εργατικά συγκροτήµατα κατοικιών. Πώς αναµειχθήκατε;

Είµαι µέλος του PCF από το 1995 -από τον περασµένο αιώνα! Με ρωτούν συχνά τι σηµαίνει να είσαι κοµµουνιστής. Θυµάµαι γιατί µπήκα στο κόµµα τότε και κοιτάζοντας τι συµβαίνει στη Γαλλία σήµερα νιώθω ότι τώρα θα είχα διπλάσιους λόγους να συµµετάσχω σε ένα κίνηµα το οποίο καθοδηγείται από την αγανάκτηση κατά της αδικίας.

Έχω βρεθεί µαζί µε όλους εκείνους τους αφανείς ακτιβιστές -εργάτες, υπάλληλους, δηµοσίους λειτουργούςπου αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους για να βοηθήσουν άλλους να ζήσουν καλύτερα. Ήταν αυτοί που µε εκπαίδευσαν στη συλλογικότητα, αρχίζοντας από τον αθλητικό χώρο.

Εκεί που βρίσκεις ανθρώπους που αφιερώνουν χρόνο και βάζουν χρήµατα από την τσέπη τους για να σε βοηθήσουν να παίξεις σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα.

Ο µπαµπάς µου ήταν άνεργος, οι γονείς µου βίωσαν την υποβάθµιση της εργατικής τάξης, µερικές φορές δεν είχαµε καν αρκετό φαγητό. Είχαµε λοιπόν την επισιτιστική βοήθεια από τη «Λαϊκή ∆ιάσωση» (Secours Populaire, µια πρωτοβουλία αλληλεγγύης βάσης) και, µεταξύ άλλων, από το κοµµουνιστικό δηµαρχείο.

Παραλίγο να γίνουµε και εµείς θύµατα έξωσης. Και οι άνθρωποι που κινητοποιήθηκαν για να σταµατήσουν τις εξώσεις βρίσκονταν στην Εθνική Συνοµοσπονδία Στέγασης και στη «Βοήθεια στους Ενοικιαστές». Σε αυτούς περιλαµβάνονταν και κοµµουνιστές ακτιβιστές, αν και όχι µόνο.

Κατάλαβα ότι η συλλογική δράση αυτών των «αόρατων» αγωνιστών θα µπορούσε να αλλάξει τις ζωές των ανθρώπων.