Στόχος τους είναι να κτυπήσουν το λαϊκό επαναστατικό κίνημα και κάθε προοδευτική φωνή της χώρας
Συνέντευξη στον Δημήτρη Παλμύρη
Ο εμφύλιος στην Κολομβία τερματίστηκε στα χαρτιά, όμως τη Συμφωνία αυτή φαίνεται να παραβιάζει η ακροδεξιά κυβέρνηση της χώρας καθώς οι καταγγελίες εναντίον της πληθαίνουν. Αυτόπτης μάρτυρας της κατάστασης αυτής η Σκεύη Κουκουμά, βουλευτής του ΑΚΕΛ και Γενική Γραμματέας της ΠΟΓΟ, που υπό την ιδιότητά της ως αντιπροέδρου της Παγκόσμιας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών επισκέφθηκε τη χώρα για να αξιολογήσει την εφαρμογή της Συμφωνίας.
Στην Κολομβία υπό ποια ιδιότητα ταξιδέψατε και ποιοι οι στόχοι της αποστολής σας;
Ως γνωστόν, τα προηγούμενα χρόνια είχαν γίνει σημαντικά βήματα για ειρήνευση μεταξύ της κυβέρνησης της Κολομβίας και των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων Κολομβίας-Λαϊκού Στρατού (FARC-EP) για να τερματιστεί η ένοπλη σύγκρουση που διαρκεί πάνω από μισό αιώνα. Το 2016 η κυβέρνηση της χώρας και οι αντάρτες FARC-EP μετά από μεσολάβηση της Κούβας κατέληξαν σε ειρηνευτική συμφωνία, η οποία περιλαμβάνει μια σειρά από ζητήματα που εφαρμόζονται σταδιακά. Ο ΟΗΕ και πολλές διεθνείς οργανώσεις έχουν ρόλο παρατηρητή στην εφαρμογή της Συμφωνίας. Αυτή η Ειρηνευτική Συμφωνία είναι η πρώτη σε όλο τον κόσμο που περιλαμβάνει ειδικό κεφάλαιο για την ισότητα των φύλων, η παρακολούθηση του οποίου έχει ανατεθεί στον ΟΗΕ (και συγκεκριμένα στο UN Women) και στην Παγκόσμια Δημοκρατική Ομοσπονδία Γυναικών (ΠΔΟΓ), της οποίας η ΠΟΓΟ είναι μέλος εδώ και δεκαετίες. Με πρόσκληση λοιπόν της Επιτροπής για την Ειρήνη και την Ισότητα του Κοινοβουλίου της Κολομβίας συμμετείχα ως αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών στην αποστολή για τον έλεγχο της εφαρμογής της Συμφωνίας.
Τι προβλέπει η Ειρηνευτική Συμφωνία σε σχέση με τη γυναίκα;
Στο κείμενο της Τελικής Συμφωνίας περιλαμβάνονται 578 άρθρα από τα οποία τα 130 αφορούν ζητήματα φύλου και δεσμεύουν την κολομβιανή κυβέρνηση και τους FARC για τη συμμετοχή των γυναικών και των ΛΟΑΤΙ στην εφαρμογή της Συμφωνίας. Το UN Women έχει την αρμοδιότητα για περίπου 100 σημεία που σχετίζονται με νομοθετικές ρυθμίσεις, καθώς και την παρακολούθηση των πολιτικών της κυβέρνησης.
Η ΠΔΟΓ έχει την αρμοδιότητα να εργαστεί με τις γυναικείες οργανώσεις για την περιφερειακή εκπαίδευση και επανένταξη των γυναικών. Μέσα από αυτή τη δράση, η ΠΔΟΓ συλλέγει τα αιτήματα και τις ανάγκες των γυναικών με στόχο την κοινωνική, πολιτική και οικονομική τους ενσωμάτωση. Επιπλέον περιλαμβάνει προτάσεις για την ουσιαστική αγροτική μεταρρύθμιση, επίλυση του προβλήματος των ναρκωτικών, αλλά και τη συμμετοχή της γυναίκας στην εφαρμογή της Συμφωνίας και στην οικοδόμηση της Ειρήνης από τη γυναικεία οπτική.
Ποιες είναι οι διαπιστώσεις σας σε σχέση με την εφαρμογή της Ειρηνευτικής Συμφωνίας; Τι ακριβώς συμβαίνει;
Η Ειρηνευτική Συμφωνία βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση και οι εξελίξεις διαγράφονται ανησυχητικές για την προοπτική της ειρήνης. Το 37% των άρθρων της Συμφωνίας δεν έχει καν αρχίσει να εφαρμόζεται με οποιονδήποτε τρόπο, ενώ στον κρατικό προϋπολογισμό δεν υπάρχει καν κονδύλι για την εφαρμογή της Συμφωνίας. Είναι φανερό ότι η δεξιά κυβέρνηση της Κολομβίας δεν δείχνει πρόθυμη να σεβαστεί τα συμφωνηθέντα και να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Καθημερινά καταγράφονται δολοφονίες και απαγωγές ανταρτών, κοινωνικών αγωνιστών, στελεχών του αγροτικού κινήματος, ακτιβιστών για τα δικαιώματα των Αφροκολομβιανών από ακροδεξιές παραστρατιωτικές ομάδες. Αυτή είναι και η διαπίστωση του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ, Μισέλ Φορστ μετά την αποστολή του στην Κολομβία στις αρχές του Δεκέμβρη, ο οποίος δήλωσε χαρακτηριστικά ότι η κατάσταση είναι «ό,τι πιο τρομακτικό είδα ποτέ στη ζωή μου».
Μόλις πριν μερικές μέρες η ψυχολόγος Βιβιάνα Μουνιόζ Μαρίν, υπάλληλος της Κολομβιανής Υπηρεσίας Επανένταξης που απευθύνεται σε πρώην μέλη των FARC, βρέθηκε νεκρή μετά από την εξαφάνισή της. Μόνο φέτος έχουν δολοφονηθεί 80 μέλη των FARC και 18 μέλη των οικογενειών τους, 32 ηγέτες κοινωνικών οργανώσεων μεταξύ τους και 6 γυναίκες, ενώ από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβρη του 2018 έγιναν 128 επιθέσεις εναντίον μελών των FARC από τα οποία 33 ήταν γυναίκες. Ο συνολικός αριθμός των δολοφονηθέντων ανταρτών και κοινωνικών αγωνιστών, μετά τη Συμφωνία, ανέρχεται σε εκατοντάδες και η ευθύνη της κολομβιανής κυβέρνησης είναι εξόφθαλμη. Επιπρόσθετα, δεκάδες πρώην αντάρτες παραμένουν φυλακισμένοι παρά τα όσα προβλέπει η Συμφωνία. Σημειώνω ότι στα πλαίσια της αποστολής μας είχε προγραμματιστεί επίσκεψη στις φυλακές όπου βρίσκεται ο πολιτικός κρατούμενος και μέλος της ομάδας διαπραγμάτευσης της Συμφωνίας, Jesus Santrich. Δυστυχώς όμως οι κολομβιανές Αρχές δεν μας το επέτρεψαν. Για όλες αυτές τις καθημερινές, μαζικές και συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν ακούγεται ποτέ τίποτα στα δυτικά ΜΜΕ, στην ΕΕ ή στις ΗΠΑ.
Επιπρόσθετα, οι διατάξεις της Συμφωνίας για αγροτική μεταρρύθμιση, παραχώρηση γης στους πρώην αντάρτες και για επιδότηση ώστε να καταργηθεί η καλλιέργεια κόκας και να αντικατασταθεί με την καλλιέργεια άλλων προϊόντων, δεν εφαρμόζεται με ευθύνη της κυβέρνησης. Όσο αφορά την εφαρμογή των κεφαλαίων της Συμφωνίας που αφορούν τα θέματα φύλου και τις γυναίκες, μόνο το 4% έχει υλοποιηθεί πλήρως, ενώ για τα μισά από αυτά δεν έχει καν αρχίσει η εφαρμογή τους.
Στη δική μου αντίληψη είναι ξεκάθαρο. Είχαμε μια Ειρηνευτική Συμφωνία, στην οποία η μια πλευρά, των FARC, ήταν συνεπής και συμμορφώθηκε με όσα συνομολογήθηκαν ενώ η άλλη πλευρά, η κυβέρνηση της Κολομβίας και συνολικά η δεξιά παράταξη της χώρας, καταπατά συστηματικά τη Συμφωνία και θέλει να βρει τρόπο να την αχρηστεύσει. Στόχος τους είναι να κτυπήσουν το λαϊκό επαναστατικό κίνημα και κάθε προοδευτική φωνή της χώρας, να θωρακίσουν από κάθε είδους αμφισβήτηση το καπιταλιστικό σύστημα. Ένα σύστημα που, εκτός των άλλων, χαρακτηρίζεται από μια πολυεπίπεδη στρατιωτικοπολιτική και οικονομική σύζευξη με τις ΗΠΑ, οι οποίες αξιοποιούν διαχρονικά την Κολομβία στην πολεμική τους κατά της Κούβας, της Βενεζουέλας και άλλων λαών της περιοχής.
Τι περιελάμβανε η αποστολή σας έτσι που να σας επιτρέπει να ασκήσετε ουσιαστικά τον έλεγχο και παρακολούθηση της εφαρμογής της Συμφωνίας;
Η αποστολή ήταν παραγωγική αφού μέσα από τις συναντήσεις μας διαπιστώσαμε τη σοβαρότητα της κατάστασης και των τεράστιων ευθυνών της κολομβιανής κυβέρνησης, η οποία με τη στάση της υπονομεύει την ειρηνευτική διαδικασία. Πραγματοποιήσαμε σειρά συναντήσεων με υπουργεία και κρατικά τμήματα της Κολομβίας, με την αποστολή του ΟΗΕ στην Κολομβία και την εκπρόσωπο του UN Women που μοιράστηκε μαζί μας τη διαπίστωση πως στα τελευταία δύο χρόνια δεν υπάρχουν ουσιαστικά αποτελέσματα. Ξεχωριστή συνάντηση ήταν αυτή με τη Victoria Sandino, αντάρτισσα από τα 25 της χρόνια και μέχρι πριν μερικά χρόνια Comandante των FARC η οποία συμμετείχε και στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Σήμερα είναι Γερουσιαστής της Κολομβίας και μέλος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για την Ειρήνη, που εργάζεται για την εφαρμογή της Συμφωνίας ιδιαίτερα όσον αφορά τις πτυχές της επανένταξης των γυναικών των FARC στην πολιτική και κοινωνικο-οικονομική ζωή.
Οι αντάρτες και οι αντάρτισσες χτίζουν από το μηδέν τη ζωή τους
Αρμοδιότητα της ΠΔΟΓ ήταν να εργαστεί με τις γυναικείες οργανώσεις για την περιφερειακή εκπαίδευση και επανένταξη των γυναικών. Τι έχετε κάνει προς αυτή την κατεύθυνση;
Μετά τη Συμφωνία, οι αντάρτες των FARC και οι οικογένειές τους μετακινήθηκαν σε συμφωνημένες περιοχές, όπου -υποτίθεται με την κρατική στήριξη- προσπαθούν να ξαναστήσουν τη ζωή τους σε τοπικές κοινότητες. Στα πλαίσια της αποστολής μας επισκεφθήκαμε για επιτόπου έλεγχο μια τέτοια περιοχή στον καταυλισμό Icononzo, μετά από ένα πολύωρο ταξίδι σε δασώδεις και σχεδόν απροσπέλαστες περιοχές και περνώντας μέσα από οδοφράγματα του κολομβιανού στρατού. Οι συνθήκες ζωής σε αυτό τον καταυλισμό είναι δραματικές. Παρά τις υποσχέσεις, η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει αυτές τις περιοχές. Τα παιδιά χρειάζεται να περπατούν 2 ώρες για να φτάσουν στο σχολείο κάθε μέρα. Παρ’ όλα αυτά στις περιοχές αυτές οι αντάρτες και οι αντάρτισσες χτίζουν από το μηδέν τη ζωή τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι επικεφαλής του συγκεκριμένου οικισμού είναι γυναίκες αντάρτισσες που με την καθοδήγησή τους οι κάτοικοι ανεγείρουν κατοικίες, λειτουργούν νηπιαγωγεία και σχολεία βασικής εκπαίδευσης, δημιουργούν βιοτεχνίες και εργαστήρια, καλλιεργούν φυτείες και αναπτύσσουν την κτηνοτροφία. Οι πρόνοιες της Συμφωνίας για στήριξη των ανταρτών όσον αφορά τη γεωργοκτηνοτροφία, οι υποσχέσεις για εκπαιδευτική και πολιτιστική αρωγή των οικογενειών των ανταρτών και υγειονομική στήριξη σε αυτούς τους οικισμούς, έμειναν κενό γράμμα. Από πλευράς ΠΔΟΓ υποσχεθήκαμε ότι θα αναλάβουμε εκστρατεία για να καταγγείλουμε σε διεθνή φόρα τις παραβιάσεις των δικαιωμάτων των παιδιών και των γυναικών στην Κολομβία.
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy