Συνέντευξη Μαριλένα Κόμη:  Ένα θύμα βιασμού ποτέ δεν «πάει γυρεύοντας»

Οι παιδόφιλοι και τα θύματα: Μία προσέγγιση

Συνέντευξη στον Κυριάκο Λοΐζου

«Στην προκειμένη περίπτωση του γνωστού σκηνοθέτη, φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα έντονη η βία και η σαδιστική απόλαυση από το γεγονός ότι το θύμα, φύσει και θέσει, βρίσκεται σε θέση αδυναμίας: Ένας άλλος λόγος που επιλέγονται παιδιά!»

Σε συνέντευξή της στη «Χαραυγή», η ψυχοπαιδαγωγός – ψυχοθεραπεύτρια και πρόεδρος του Κέντρου Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής «Βίλχελμ Ράιχ», Μαριλένα Κόμη, με αφορμή τις τελευταίες συγκλονιστικές αποκαλύψεις για τους βιασμούς ανηλίκων από τον γνωστό Έλληνα σκηνοθέτη, απαντά σε καίρια ερωτήματα που απασχολούν το σύνολο σχεδόν της κοινωνίας στην Ελλάδα αλλά και στην Κύπρο. Επιπρόσθετα, ρίχνει φως σε άγνωστες πτυχές, οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη σε τέτοιες περιπτώσεις, με σκοπό να μη γίνονται δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ θύτη και θύματος.

 

«Στη σεξουαλικά ασύδοτη κοινωνία μας, παραδόξως, η σεξουαλικότητα εξακολουθεί να εμπίπτει στο πεδίο της αμαρτίας».

 

Βλέπουμε ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας να αποδίδει τις ευθύνες του βιασμού στο θύμα, ενώ το ίδιο το θύμα μετατρέπεται σε θύτη. Ποιος ο ρόλος της κοινωνίας σε αυτό;

 

Ένας βασικός παράγοντας -αλλά όχι ο μόνος όπως θα αναφέρω παρακάτω- της τάσης αυτής είναι ότι η ιδεολογία που επικρατεί στην κοινωνία σχετικά με τη σεξουαλικότητα είναι βαθιά αντιδραστική, παρά το μανδύα της ελευθεριότητας, και η οποία υιοθετείται από ένα μέρος ευτυχώς του πληθυσμού.

Για παράδειγμα, όταν ο κ. Κούγιας χαρακτήρισε τα θύματα ως «επαγγελματίες ομοφυλόφιλους», η τηλεόραση αμέσως μετά έδειξε ένα ρεπορτάζ για το Πεδίο του Άρεως στην Αθήνα, όπου εκδίδονται ενήλικες και ανήλικοι, κυρίως αλλοδαποί. Το μήνυμα ήταν σαφές:

Το θύμα «πάει γυρεύοντας», άρα είναι φυσικό να υποστεί τις συνέπειες για τις ασελγείς του πράξεις.

Στη σεξουαλικά ασύδοτη κοινωνία μας, παραδόξως, η σεξουαλικότητα εξακολουθεί να εμπίπτει στο πεδίο της αμαρτίας. Και ως γνωστόν οι αμαρτίες τιμωρούνται.

Από την οπτική αυτή, γυναίκα που βιάζεται είναι εκ των προτέρων αμαρτωλή, γιατί «φέρει» τη σεξουαλικότητά της, όπως για παράδειγμα «φέρει» την ομορφιά της ή τη σκέψη της. Πολύ περισσότερο δε αν επιθυμεί τη σεξουαλική επαφή, τότε είναι σχεδόν δικαιολογημένο να υποστεί βία ή κακοποίηση.

Η υποσυνείδητη ταύτιση του φιλήσυχου πολίτη με τον ισχυρό (τον θύτη στην προκειμένη περίπτωση, πόσω μάλλον αν είναι επιφανής) είναι ένα φαινόμενο που έχει ερευνηθεί κοινωνιολογικά και προσφέρει φαντασιακά το πλεονέκτημα στο άτομο να μην μπει στη θέση του αδύναμου και αφετέρου να εκτονώσει το δικό του σαδισμό. Γιατί άλλωστε τα έργα φρίκης είναι τόσο δημοφιλή;

 

Πώς μια τέτοιας φύσεως κακοποίηση μπορεί να επηρεάσει πολιτικο-κοινωνικά το θύμα μετέπειτα; Τι προφίλ ενδεχομένως μπορεί να αναπτύξει;

 

Η κακοποίηση προκαλεί τραύμα, του οποίου η νευροφυσιολογία και ψυχολογία έχει ερευνηθεί εκτεταμένα. Τραύμα δημιουργεί ένα γεγονός ή διαδικασία που ο εγκέφαλος «δεν μπορεί να συλλάβει», είναι δηλαδή στο χώρο του αδιανόητο. Αν το θύμα για διάφορους λόγους (ηλικία, οικεία ή και εξ αίματος σχέση με τον θύτη κ.λπ.) δεν μπορέσει να δράσει, για να αποδράσει ή να παλέψει, τότε ενεργοποιείται ένας αρχέγονος μηχανισμός των θηλαστικών με σκοπό την επιβίωση: η παράλυση (fight-flight or freeze). Aυτό αφήνει ανεξίτηλα σημάδια σε όλη την υπόλοιπη ζωή, με διαταραχές που πάνε από την κατάρρευση της αυτοεκτίμησης, την ντροπή, τη μόνιμη υπερδιέγερση έως και την αυτοκτονία, και άλλα που δεν μπορούν να αναπτυχθούν εδώ.

Tο ενδιαφέρον όμως είναι ότι και μόνο η προσπάθεια του θύματος να αναφέρει και πολύ περισσότερο να εξιστορήσει το συμβάν, του προκαλεί ανυπόφορα συναισθήματα, ντροπή, τρόμο και παράλυση, ιδιαίτερα όταν δεν γίνεται πιστευτό. Οι οικογένειες και η κοινωνία βρίθουν κυριολεκτικά από κακοποιήσεις -ιδιαίτερα παιδιών- που

αποκαλύπτονται και δεν γίνονται πιστευτές ή ενοχοποιούνται τα θύματα. Αυτό γίνεται είτε για λόγους σκοπιμότητας (π.χ. πολιτικοί λόγοι ή από την υπεράσπιση του θύτη) είτε γιατί παρεμβαίνει ο ψυχολογικός μηχανισμός της άρνησης, όπου κάτι που δεν αντέχουμε να συμβαίνει το απορρίπτουμε (π.χ. από τους γονείς, όταν αναφέρεται για άλλο συγγενικό πρόσωπο). Γι’ αυτό και η αποκάλυψη στις περισσότερες περιπτώσεις δεν γίνεται παρά χρόνια αργότερα και μετά από ψυχοθεραπευτική διεργασία και ενδυνάμωση του θύματος.

«Η σεξουαλικότητα έχει υπαχθεί με τη βία από το βασίλειο της φύσης στο βασίλειο της εξουσίας».

 

Ορμώμενος από τη γνωστή περίπτωση του σκηνοθέτη – ηθοποιού, γιατί ο συγκεκριμένος στρεφόταν σε ανήλικους και όχι σε ενήλικους; Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο προφίλ χαρακτήρα το οποίο στρέφεται σε μικρές ηλικίες;

 

Από την παρατήρηση και ανάλυση των παιδόφιλων εξάγονται κάποια κοινά χαρακτηριστικά αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας, όπως η πλήρης ανικανότητα να μπουν στη θέση του άλλου ή να νιώσουν ενοχές, η αδυναμία να ελέγξουν τις παρορμήσεις τους και άλλα. Πάνω από τα 2/3 των ατόμων αυτών έχει βρεθεί να έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά όταν ήταν παιδιά, αλλά γενικότερα έχουν χρησιμοποιηθεί σαν αντικείμενα από τους γονείς και οικεία πρόσωπα.

Το παιδί-θύμα υποσυνείδητα αντιπροσωπεύει για τον θύτη τον παιδικό του εαυτό, ο οποίος στην παιδόφιλη πράξη αναπαράγει υποσυνείδητα το τελετουργικό της σχέσης του ίδιου σαν παιδί με τον τότε θύτη του. Ο παιδόφιλος είναι πάντα καταστροφικός για το παιδί, αλλά δεν είναι πάντα βίαιος.

Στην προκειμένη περίπτωση του γνωστού σκηνοθέτη, φαίνεται να ήταν ιδιαίτερα έντονη η βία και η σαδιστική απόλαυση από το γεγονός ότι το θύμα, φύσει και θέσει, βρίσκεται σε θέση αδυναμίας: Ένας άλλος λόγος που επιλέγονται παιδιά!

Όλα αυτά τα γεγονότα αποτελούν τραγική και εξόφθαλμη απόδειξη τού πώς η ατομική και κοινωνική παθολογία αναπαράγει τον εαυτό της και μεταδίδεται μέσα σε κοινωνικούς θεσμούς -δεν είναι αυτοφυής ούτε κληρονομική. Η σεξουαλικότητα, τέλος, προσφέρεται ιδιαίτερα για εκτόνωση της όποιας προσωπικής παθολογίας, ακριβώς γιατί είναι ένα πολύτιμο αγαθό του ανθρώπου που από το βασίλειο της φύσης έχει υπαχθεί με τη βία στο βασίλειο της εξουσίας. Εύγε στις ανά τον κόσμο θαρραλέες και θαρραλέους που αγωνίζονται για να την επαναφέρουν στη φυσική της θέση.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy