Συνέντευξη – Τάσος Κωστέας: Αναζητώντας την ειρήνη στον κόσμο

Την 27η Φεβρουαρίου πραγματοποιήθηκε αντιπολεμική εκδήλωση του Παγκύπριου Συμβουλίου Ειρήνης για την εισβολή ρωσικών στρατευμάτων στο έδαφος της Ουκρανίας, στην πλατεία Ελευθερίας στη Λευκωσία.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης ακούστηκαν ομιλίες και συνθήματα που καταδίκαζαν ρητά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Στο πλαίσιο των ομιλιών ζητήθηκε άμεση κατάπαυση του πυρός και αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από τα εδάφη της Ουκρανίας, ενώ ταυτόχρονα ζητήθηκε από όλες τις πλευρές να προσηλωθούν στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων, ώστε να αποκαταστήσουν και να διασφαλίσουν την ειρήνη μέσω της διπλωματίας και του διαλόγου, με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο.

Ένα δίκαιο το οποίο αναζητείται και εδώ, στην Κύπρο, κοντά μισό αιώνα τώρα.

Σε συνέντευξή του στη «Χαραυγή» ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συμβουλίου Ειρήνης, Τάσος Κωστέας, μιλά για το δύσκολο αύριο εξαιτίας του πολέμου, ενώ βάζει στην εξίσωση και την Κύπρο, τόσο για τη στάση που πρέπει να κρατήσει όσο και για τα μαθήματα που πρέπει να γίνουν ευρέως αντιληπτά.

Συνέντευξη στον Κυριάκο Λοΐζου

Με αφορμή την τραγωδία του πολέμου στην Ουκρανία, ποια είναι η γενικότερη θέση σας ως ΠΣΕ και ποιες οι ανησυχίες σας για την παγκόσμια σταθερότητα και ειρήνη;

Ζούμε ξανά τη βαρβαρότητα και τον παραλογισμό του πολέμου στην καρδιά της Ευρώπης μετά από πολλά χρόνια. Το πιο ανησυχητικό είναι η ένταση των επιθέσεων και το δράμα των αμάχων, κυρίως παιδιών και ηλικιωμένων, που αφήνει πίσω του. Το δράμα της Μαριούπολης, του Χαρκόβου και άλλων πόλεων δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.

Οι θάνατοι αμάχων, η προσφυγοποίηση εκατομμυρίων ανθρώπων, η καταστροφή των υποδομών διαβίωσης είναι εγκληματικές πρακτικές και μομφή για τον ρωσικό και ευρωπαϊκό πολιτισμό.

Η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία το 2022 είναι μια επίθεση ενάντια στο διεθνές δίκαιο, την ειρήνη και τη σταθερότητα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Το Παγκύπριο Συμβούλιο Ειρήνης διοργάνωσε δύο αντιπολεμικές εκδηλώσεις με μεγάλη συμμετοχή και έθεσε στον κυπριακό λαό το κρίσιμο ερώτημα των παραβιάσεων αυτών.

Είναι δύσκολο να προβλέψουμε πώς θα εξελιχθεί, ποια θα είναι η επόμενη μέρα και ποιες ισορροπίες θα προκύψουν. Κάθε μέρα που περνά τα πράγματα γίνονται χειρότερα, η τραγωδία των απλών ανθρώπων επιτείνεται και τα θύματα πολλαπλασιάζονται. Το πιο επικίνδυνο είναι ότι ο πλανήτης κινδυνεύει να φτάσει (μη-κακόν) στα πρόθυρα ενός τρίτου παγκοσμίου πολέμου και βρίσκεται στην αρχή μιας νέας οικονομικής κρίσης.

Μπορεί η κρίση για εμάς στην Κύπρο και στην Ευρώπη να είναι κρίση ακρίβειας, μπορούμε όμως να φανταστούμε τι θα αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι στις χώρες που εξαρτώνται από επισιτιστική βοήθεια;

Οι τιμές των σιτηρών εκτοξεύονται στα ύψη, τα κράτη κατακρατούν για τους πολίτες τους την παραγωγή σιτηρών, ενώ οι διεθνείς οργανισμοί δεν έχουν ούτε ένα σάκο σιτάρι για τα εκατομμύρια ανθρώπων που ζουν σε εστίες πολέμων, αντιμέτωποι με το φάσμα της πείνας. Αν δεν εξασφαλισθεί η διαβίωση αυτών των πληθυσμών, είναι πολύ πιθανόν ο πλανήτης να αντιμετωπίσει μια από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές τραγωδίες στην ιστορία του.

Βλέπουμε διάφορες χώρες να επιδίδονται σε μία ξέφρενη κούρσα εξοπλισμών. Πόσο ανησυχεί αυτό και τι δεν θα πρέπει να κάνει η Κύπρος όσον αφορά αυτό το σκέλος;

Ακριβώς. Και ενώ βρισκόμαστε στα πρόθυρα αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης, το πρώτο θέμα που συζητείται δεν είναι η διπλωματική διευθέτηση, αλλά η περαιτέρω στρατιωτικοποίηση του προβλήματος.

Η Ουκρανία έχει σαφώς το δικαίωμα της αυτοάμυνας, αλλά ας μην ξεχνούμε ότι η ανεξέλεγκτη συγκέντρωση όπλων στο έδαφός της και η δημιουργία πολεμοχαρών εθνικιστικών παραστρατιωτικών οργανώσεων, που ελάχιστη σχέση έχουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία, δεν εξαιρούνται από την εξίσωση.

Σ’ αυτό το θέμα, ίσως ιστορικά, η περίπτωση της Κύπρου μοιάζει με αυτή της Ουκρανίας. Για πολλά χρόνια, κατά την άποψή μου ακόμα και πριν το 1960, είχαμε αμέτρητες ευκαιρίες να λύσουμε το Κυπριακό με ειρηνικό, πολιτισμένο και πολιτικό τρόπο. Σχεδόν πάντα κάποιοι επέλεγαν την ένοπλη επιλογή. Αυτοί δεν ήταν ποτέ η πλειοψηφία, αλλά κατάφερναν να επιβληθούν με τη δύναμη των όπλων και πάντοτε τα έκαναν θάλασσα.

Μια φορά, στις 20 Ιουλίου 1974, όταν χρειάστηκε να πολεμήσουν για να υπερασπιστούν την πατρίδα, είχαν εξαφανιστεί. Στην Ουκρανία συνέβηκε κάτι, σχεδόν παρόμοιο, σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα.

Και στις δύο περιπτώσεις η πολιτική λογική απαξιώθηκε και ακυρώθηκε. Και στις δύο περιπτώσεις η πολιτική και το διεθνές δίκαιο είναι το δυνατότερο όπλο των αδυνάτων, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου και της Ουκρανίας, όχι τα όπλα. Και στις δύο χώρες η ειρήνη καταστράφηκε από τη στρατιωτική λογική και την υπόσκαψη της δημοκρατίας.

Σήμερα η Ουκρανία και η Κύπρος θεωρούνται από τα πιο στρατιωτικοποιημένα μέρη του πλανήτη. Και ενώ η χρήση συμβατικών όπλων είναι «νόμιμη», η απειλή για χρήση ή απλά διάδοση ή απόκτηση πυρηνικών όπλων προκαλεί τρόμο. Είναι γι’ αυτό που εμείς του Παγκύπριου Συμβουλίου Ειρήνης υποστηρίζουμε την υπογραφή από την κυβέρνηση της Συνθήκης για την Απαγόρευση Πυρηνικών Όπλων που τέθηκε σε ισχύ στις 22 Ιανουαρίου 2021 και την υπέγραψαν μέχρι σήμερα πάνω από 70 κράτη. H Συνθήκη είναι το τελικό αποτέλεσμα της Διάσκεψης που κάλεσε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών από το 2017. Θεωρούμε ότι το θέμα είναι εξαιρετικά επίκαιρο και η Κύπρος μπορεί να πρωτοστατήσει στην προώθηση της Συνθήκης.

Ποια πολιτική είναι η προσήκουσα για την Κύπρο σε αυτές τις εξελίξεις;

Η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα που επιβιώνει ακρωτηριασμένη από μια εισβολή και αναζητώντας εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Δεν νομίζω ότι έχουμε την πολυτέλεια να συμπεριφερθούμε διαφορετικά σε κάθε άλλη περίπτωση.

Ούτε μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα από μόνοι μας. Μπορούμε όμως να πούμε πώς μπορεί να αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο. Κάποιοι υπερασπίζονται το δικαίωμα της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και φυσικά κάθε χώρα έχει δικαίωμα να κάνει τις επιλογές της.

Κατά τη γνώμη μου, άλλο να είσαι μέσα και άλλο να είσαι έξω από τη ΒΑ συμμαχία. Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Εμείς, η ωραία και πλούσια Δύση (σχεδόν όλοι μέλη του ΝΑΤΟ), είμαστε σχεδόν 1 δις κάτοικοι. Για την ευημερία της η Δύση καταναλώνει το 50% των πλουτοπαραγωγικών και ενεργειακών πόρων του πλανήτη.

Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως όλες οι άλλες χώρες δουλεύουν για μας. Όμως στον πλανήτη ζουν άλλα 7 δις άνθρωποι. Και όλοι αυτοί είναι φυσικό να θέλουν να ζήσουν με τον ίδιο τρόπο – να έχουν την κοιλιά πάντα γεμάτη και το σπίτι γεμάτο ανέσεις. Μόνο που για να το πετύχουν δεν μας φτάνει η Γη και θέλουν λογικά ακόμα 3,5 πλανήτες.

Όταν αυτοί (ας πούμε οι φτωχοί) αυξάνουν τις τιμές των πρώτων υλών ή της ενέργειας που μας πουλούν, τότε εμείς τους κάνουμε πόλεμο για να επαναφέρουμε τις τιμές εκεί που μας συμφέρει. Και αυτοί, πρόσφυγες πια, αφού τους χαλούμε τις πόλεις και τα χωριά, μπαίνουν στις βάρκες και όσοι γλιτώσουν, γίνονται ξανά σκλάβοι. Έτσι καταλαβαίνουμε τι προστατεύει και ποιο ρόλο διαδραματίζει κυρίως το ΝΑΤΟ.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι διαφορετικός. Όπως και οι πόλεμοι στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στην Υεμένη και αλλού γίνονται για να προστατεύσουν ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής και να διασφαλίσουν πλουτοπαραγωγικούς πόρους και ενεργειακές οδούς.

Ως Παγκύπριο Συμβούλιο Ειρήνης πιστεύουμε ότι αυτό δεν μπορεί να είναι το μέλλον της ανθρωπότητας και πως ακόμα και τώρα στρατιωτικές συμμαχίες, όπως για παράδειγμα το ΝΑΤΟ, θα πρέπει να έχουν ημερομηνία λήξης.

Σήμερα η παγκόσμια ειρήνη κινδυνεύει από πολλούς σύνθετους παράγοντες που απαιτούν παγκόσμια δράση: από τη φτώχεια, την εκμετάλλευση, την περιβαλλοντική επιβάρυνση, την ανισότητα στο διαμοιρασμό των ενεργειακών, υδατικών και άλλων πλουτοπαραγωγικών πόρων.