Συνέντευξη Βασιλικής Κυπραίου: Το κράτος αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό ως μια άχρηστη λέξη

Ο αέναος αγώνας με την προσωπική αλήθεια
Έκτακτες παραστάσεις για το “Το Κουκλόσπιτο” του Ίψεν

Συνέντευξη στον Βαγγέλη Γέττο

• Η Νόρα στο “Κουκλόσπιτο” δίνει μια κλοτσιά στο ψέμα και συγκρούεται μετωπικά με την αλήθεια της
• Αποφάσεις ζωής λαμβάνονται ή μένουν για πάντα στα αζήτητα με κριτήριο την κρίση του γείτονα, του άλλου. Και κάπως έτσι η ζωή γλιστρά μέσα από τα χέρια μας. Ζωή δανεική
• Γίνονται εκπτώσεις στο εγχώριο έμψυχο υλικό, σπατάλες σε άκυρα καλλιτεχνικά δάνεια από το εξωτερικό, στον βωμό του αρχοντοχωριατισμού

Με αφορμή τις έκτακτες παραστάσεις του «Κουκλόσπιτου», του Ερρίκου Ίψεν, στην ΕΘΑΛ, στη Λεμεσό, συναντήσαμε, την πρωταγωνίστρια της παράστασης, Βασιλική Κυπραίου, ηθοποιό με πλούσια πορεία στην Ελλάδα και στην Κύπρο όπου ζει και εργάζεται μόνιμα εδώ και αρκετά χρόνια. Μνημειώδης φυσικότητα, πηγαίος δυναμισμός και μια πολιτικά και κοινωνικά φορτισμένη ερμηνευτικότητα είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά που ακολουθούν τους ρόλους της στον κινηματογράφο και το θέατρο εδώ και δύο δεκαετίες.

 

Ξεκινώ από το έργο του Ίψεν. Πού βλέπεις την αντανάκλαση των μηνυμάτων του «Κουκλόσπιτου» στη σύγχρονη κοινωνία;

Το μήνυμα για εμένα είναι ένα. Αφορά αυτόν τον αέναο αγώνα με την αλήθεια. Την προσωπική μας αλήθεια. Που όσο απογυμνώνεται από κοινωνικές συμβάσεις γίνεται όλο και πιο διάφανη και σκληρή και όμορφη. Διοχετεύουμε απίστευτες ποσότητες ενέργειας ταΐζοντας ψεύτικους γάμους, σχέσεις, ζωές. Η Νόρα στο “Κουκλόσπιτο” δίνει μια κλοτσιά στο ψέμα και συγκρούεται μετωπικά με την αλήθεια της. Τρομακτικά υπέροχο.

 

Τι θα έλεγες αν συγκεκριμενοποιούσα το ερώτημα σε ό,τι αφορά την Κύπρο;

Δεδομένου ότι μιλάμε για μια κλειστή κοινωνία, σε αυτήν την αναζήτηση της προσωπικής αλήθειας, έρχεται να προστεθεί η περίφημη φράση “τι θα πει ο κόσμος”. Αποφάσεις ζωής λαμβάνονται ή μένουν για πάντα στα αζήτητα με κριτήριο την κρίση του γείτονα, του άλλου. Και κάπως έτσι η ζωή γλιστρά μέσα από τα χέρια μας. Ζωή δανεική.

 

Πάμε και στον δικό σου ρόλο. Πρωταγωνίστρια αλλά με κάποιον τρόπο αντιηρωίδα. Κάνεις παράτολμα πράγματα από αγάπη. Ή έτσι φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Η Νόρα φτάνει στο σημείο να καταστρέψει τη δική της ζωή για τον σύζυγό της. Εσένα, σαν Βασιλική τι σου λέει όλο αυτό;

“Το έκανα από αγάπη” λέει η Νόρα. Αν το κίνητρο είναι η αγάπη, εγώ είμαι εντάξει. Ερωτεύομαι πολύ, αγαπάω πολύ, κάνω πολλά λάθη, πέφτω, σηκώνομαι και συνεχίζω. Ζωή το λέω εγώ αυτό. Ζωή απαιτητική, επίπονη αλλά συνάμα γόησσα.

 

Η Νόρα απολαμβάνει τον υπερκαταναλωτισμό της ύστερης βιομηχανικής επανάστασης. Έχεις την αίσθηση ότι αδιαφορεί για το “είναι” και επικεντρώνεται στο “έχειν”, όπως θα έλεγε ο Φρομ. Ποια θα ήταν η Νόρα το 2019;

 

Και κάπου εδώ θα διαφωνήσουμε. Έχω την αίσθηση ότι η Νόρα επικεντρώνεται στο “είναι” και αδιαφορεί για το “έχειν”. Και η Νόρα το 2019 για εμένα είναι όποιος άνθρωπος, ανεξαρτήτως φύλου, προσπαθεί έστω να ανακαλύψει ποιος πραγματικά είναι. Χωρίς το περιτύλιγμα των κοινωνικών συμβάσεων και την κορδέλα-φιόγκο των θεσμών. Ποιος πραγματικά είναι στην κορυφή ενός βουνού ή στο βυθό της θάλασσας.

 

Το κράτος αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό – θέατρο
ως μια άγνωστη μπερδεμένη, κι εν τέλει, άχρηστη λέξη

 

Έχεις μια πλούσια πορεία σε Ελλάδα και Κύπρο. Ζεις και εργάζεσαι πλέον μόνιμα εδώ. Πώς κρίνεις αυτό που λέμε “κόσμο του θεάτρου” στην Κύπρο, με όλες τις συνιστώσες τους, καλλιτέχνες, παραγωγούς, κοινό, αιθουσάρχες;

Δεν κρίνω. Προσπαθώ να αφουγκραστώ. Και να καταλάβω. Τα δέκα χρόνια λοιπόν που ζω στο νησί, έχω συναντήσει καλλιτέχνες με περισσή ομορφιά, τόλμη και μεράκι για αυτό που κάνουν. Έχω συναντηθεί με κοινό άκρως γενναιόδωρο και διψασμένο για αλήθεια. Τα κακώς κείμενα για εμένα έχουν να κάνουν με τον κόσμο που εμπλέκεται σε αυτό που ονομάζουμε θεατρική παραγωγή.

Ξεκινώντας από το κράτος που όπως όλα δείχνουν αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό – θέατρο ως μια άγνωστη μπερδεμένη, κι εν τέλει, άχρηστη λέξη. Τη σκυτάλη παίρνουν όσοι καλούνται να διαχειριστούν το ομολογουμένως ελάχιστο κονδύλι για το θέατρο. Γίνονται εκπτώσεις στο εγχώριο έμψυχο υλικό, σπατάλες σε άκυρα καλλιτεχνικά δάνεια από το εξωτερικό, στο βωμό του αρχοντοχωριατισμού. Και να φανταστείς, δεν ήθελα να κρίνω. Αλλά θυμώνω. Έχω δουλέψει κι εδώ κι εκεί.

Γνωρίζω καλά την έννοια της αρπαχτής. Και μου φαίνεται αδιανόητο να νιώθω κάποιες φορές, πως εγώ η “ξένη”, αγαπώ και πονάω τον καλλιτεχνικό κόσμο αυτού του τόπου περισσότερο από όσο ο τόπος που τους γέννησε.

 

Γνωρίζω ότι έχεις ένα μικρό παιδί. Οι τελευταίες παραστάσεις σου, με βάση τα “χρηστά ήθη” της εποχής μας, δεν απευθύνονται σε αυτά. Τι λες στο μικρό σου όταν σε ρωτάει αν μπορεί να δει την παράσταση;

Τώρα ξύνεις πληγές. Νομίζω πως όταν απαντήσω ναι στην ερώτηση “μαμά, μπορώ να σε δω στην παράσταση;” η κόρη μου θα γυρίζει γύρω από τον εαυτό της κραυγάζοντας από χαρά.
Για την ώρα, όταν της λέω όχι, επειδή οι ερωτήσεις της είναι πολλές κι επίπονες, προσπαθώ να απαντάω με το ποσοστό της αλήθειας που νιώθω ενστικτωδώς ότι μπορεί να διαχειριστεί τη δεδομένη στιγμή. Για παράδειγμα, όταν ήθελε να έρθει στο HIV, της είπα πως είναι η ιστορία ενός κοριτσιού αλλά είναι κάπως λυπητερή και δεν θέλω να στεναχωρηθεί. “Γιατί μαμά; Πέθανε;” με ρώτησε. Την εξέλιξη του διαλόγου θα μου επιτρέψεις να την φυλάξω στο κουτί των θησαυρών μου.

 

Από το πρόσφατο “HIV” όπου υπερασπίστηκες την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στο “Κουκλόσπιτο” όπου παίζεις μια συμβιβασμένη σύζυγο ανερχόμενου μεσοαστού. Υπάρχουν ρόλοι με τους οποίους δυσκολεύεσαι να ταυτιστείς;

Το HIV ήταν μια εντελώς διαφορετική συνθήκη. “Καλησπέρα, είμαι η Βασιλική”, έλεγα πατώντας το πόδι μου στη σκηνή. Αυτομάτως λοιπόν ο όρος “ρόλος” κατακερματιζόταν. Κλείνει η παρένθεση. Υπάρχουν ρόλοι που φαντάζουν μακρινοί στην αρχή. Κι έπειτα ξεκινώντας τη διαδρομή για να συναντηθείς με τον άγνωστο που θα γίνει εσύ, ανακαλύπτεις πως αυτό που σου φαινόταν ξένο το κουβαλούσες μέσα σου και δεν το ήξερες. Ο αιφνιδιασμός είναι ό,τι πιο όμορφο μού συμβαίνει όντας ηθοποιός.

 

“Το Κουκλόσπιτο” του Ερρίκου Ίψεν
Τεχνοχώρος της ΕΘΑΛ στις 11, 12 & 13 Δεκεμβρίου 2019, στις 8:30 μ.μ.

 

Συντελεστές:

Μετάφραση/σκηνοθεσία: Αύρα Σιδηροπούλου
Σκηνικά/κοστούμια: Γιώργος Τενέντες
Μουσική σύνθεση: Βάνιας Απέργης
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλεξάντερ Γιότοβιτς
Video art: Άρτεμις Τζάβρα Bulloch
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Χατζηστυλλή
Ηθοποιοί: Βασιλική Κυπραίου, Νεοκλής Νεοκλέους, Θανάσης Δρακόπουλος, Φώτης Αποστολίδης, Μυρτώ Κουγιάλη, Μαρία Πόβη, Λεωνίδας Έλληνας

Πληροφορίες/κρατήσεις: τηλ. 25877827